Molenechos's Homepage Molenechos.org

Melden (Oudenaarde), Vlaanderen, Oost-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Molen van Opsomer
Ligging
Berchemweg 301
9700 Melden (Oudenaarde)
800 m ZW van de kerk van Melden
kadasterperceel A560
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
Gebouwd
14de eeuw
Verdwenen
1942, sloop
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen, later ook oliemolen
Bescherming
niet,
Database nummer
4482
© Prentkaart ca. 1935 (coll. D. Vandenbulcke, Staden)

Beschrijving / geschiedenis

Deze houten korenwindmolen stond aan de Berchemweg 301, op 800 meter ten zuidwesten van de kerk van Melden.
Hij werd opgericht door de baron van Pamele in de 14de eeuw.

De penningkohieren uit 1577-1579 geven ons de namen van de pachters:
- Steven van der Schelde ... pacht voor 10 p. gr. (penningkohieren 1577, f° 22 v°).
- Pieter van Seymortier ende Frederich van den Bruele hauden in pachte van den heere van Pamele een wintmeulen staende up de savele ditte jaerlicx voor 11 p. gr. ende bovendien moeten zij al tdrayende werck zonder afslach van pachte onderhauden, twelcke es gheextimeert 8 p. tsj(ae)rs weert te zijne (penningkohieren 1579, f° 6r°)

Vanaf 1597 tot het begin van de 18de eeuw krijgen we hier het molenaarsgeslacht De Bruyne, met o.m. Pieter, Henry, terug een Pieter, enz.

In 1722 was Filip Bruyneel er molenaar. Hij was afkomstig van de molenaarsfamilie Bruyneel te Olsene die later op de Langeveldmolen van Kruishoutem woonde. Nog in de 20ste eeuw woonde een afstammeling in Kruishoutem die als molenbouwer werkte. Frans Bruyneel pachtte de molen te Melden vanaf 1739.

We zien de molen aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1749) met het symbool van een staakmolen en met de benaming "Moulin de Braon"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen en met de benaming "Melden Meulen"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "M(oul)in de Melden"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een staakmolen

Het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Melden uit 1820 vermeldt: "Il existe dans la commune un moulin à vent à moudre des grains et à l'huile appartenant aux héritiers Jean Baptiste Bettens. L'expert n'ayant aucun donné pour établir son revenu, il a pris des renseignements sur la quantité des grains qu'il peut moudre et estime en conséquence son revenu brut à fl. 141, où déduit le 1/2 pour réparations, reste en revenu net fl. 94".

Eigenaars vanaf 1820
- 1820, eigenaar: kinderen van Jean Baptiste Bettens
- 1834, eigenaar: Joseph Bettens, molenaar te Melden
- later: zijn erfgenamen (overlijden van Joseph Bettens)
- 26.12.1865, deling: Bettens Marie, landbouwster te Melden (notaris Van de Stapele)
- 1874, huwelijk: Opsomer-Bettens Modeste, molenaar te Melden
- 13.03.1910, erfenis: en de kinderen (overlijden van echtgenote Bettens
- 29.07.1915: a) voor vruchtgebruik: Opsomer Modeste Eugène, molenaar te Melden, b) voor 1/3 naakte eigendom) Opsomer Honoré, landbouwer te Melden, c) voor 1/3 naakte eigendom Opsomer Gabriëlle en d) voor 1/3 naakte eigendom Opsomer Marie (notaris Temmerman).
- 28.11.1916, einde vruchtgebruik: a) Opsomer Honoré, landbouwer te Melden, b) Opsomer Gabriëlle en d) Opsomer Marie (overlijden van Modeste Opsomer)
- 11.02.1933, erfenis: a) Opsomer Honoré, landbouwer te Melden en b) Opsomer Marie, landbouwer te Melden (overlijden van Gabriëlle Opsomer)

In 1942 werd de molen afgebroken. De molen heeft gefigureerd bij de opnamen van de film "Het Kwade Oog" van Karel de Keuckeleire en scenarist Herman Teirlinck.

De molenaarshoeve waar de molen stond, de zg. Opsomerhoeve, bestaat nog en is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Deze diep achterin gelegen gesloten hoeve is een verankerde baksteenbouw onder doorlopend pannen zadeldak. Ten zuidoosten staat het boerenhuis uit het begin van de 19de eeuw, van acht traveeën en anderhalve bouwlaag. Lijstgevel op afgeboorde gecementeerde plint; licht getoogde muuropeningen op begane grond; vensters met arduinen lekdrempel, in vierde travee deur onder bovenlicht gevat in rechthoekige bakstenen 19e eeuwse omlijsting op neuten. Korfbogige mezzaninovensters. Ten oosten is een brede poort met versierde stijl met jaartal 1873 en MO, een verwijzing naar de vroegere eigenaar M. Opsomer.

Lieven DENEWET, Julien VANDEPUTTE & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Melden, 1577, f° 22 v°; 1579, f° 6r°.
- Villaretkaart (1745-1749)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974,
E. Geeraerd, "Melden. Ons boerendorp uit het verleden", Oudenaarde, 1978;
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
Bogaert C., Lanclus K., Tack A. & Verbeeck M., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Stad Oudenaarde met fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N1, Brussel - Turnhout, 1996.

Overige foto's

Molen van Opsomer, Melden (Oudenaarde), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Molen van Opsomer, Melden (Oudenaarde), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Molen van Opsomer, Melden (Oudenaarde), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem