De Kasteel-, Hof- of ’t Hogemolen (die ook tijdelijke benamingen kreeg van de uitbaters-molenaars) van Lichtervelde was een houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Fonteinestraat (nr. 7), ten zuiden van de Zwevezelestraat. Het nog bestaande witgekalkte molenaarshuis is iets noordelijker gelegen (Fonteinestraat 1-3). De molen was gelegen op een heuvel en genoot van een uitstekende windvang. Naar de laatste molenaars Boutte werd hij ook "Bouttes molen" genoemd.

We zien hem aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen en de benaming "den Hof Meulen", op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "het Hooge Moulin" en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met het grondoppervlak van een staakmolen op teerlingen.

De Kasteelmolen was de banmolen van de heren van Lichtervelde. In het midden van de 17de eeuw geraakte de molen betrokken bij de verdeeldheid binnen deze heerlijkheid.

"Het jaartal 1166 stond gebeiteld in de steenbalk van den molen", aldus heemkundige Cleophas Sintobin in zijn artikel over de Lichterveldse molens, verschenen in "De Rousselaarsche Bode" van 03.10.1931 en in "De Mandel" van 4 juni 1938. Hij had het vernomen van de laatste molenaar Henri Boutte. We vroegen het in 1984 aan Jules Boutte uit Beselare (1895-1987), wiens vader August (1865-1943, een broer van Henri) tot in 1888 op de Hofmolen had gewerkt. Hij wist zich dat jaartal 1166 niet te herinneren. Alhoewel de molen bij de terugtrekking van de Duitsers in 1918 gedynamiteerd werd, bleven tot 1952 eiken balken bewaard. Toen werden ze in stukken gezaagd en verwerkt in een nieuw huis We trokken zowel naar zagerij Vancoillie (Statie-straat) waar men die balken gezaagd had als naar het huis Maertens (Zwevezelestraat) waarin die balken verwerkt zijn. Van een oud jaartal kon helaas niemand meer vertellen.

Wel gaat het om een zeer oude staakmolen die zeker vóór 1400 werd opgetrokken, maar na zijn vernieling in 1584 (godsdiensttroebelen) na 1600 werd herbouwd.

Blijkens een advertentie, verschenen in de "Gazette van Gend" nrs. 1316 en 1317 van 27 en 30 oktober 1806 werden te koop gesteld:
- een grote en zeer kloeke korenwindmolen met roskot, huis, ovenbuur enz., genaamd “de Konijnholmolen”, staande te Lichtervelde ten westen van de kerk langs de steenweg, momenteel gebruikt door Jan van Poucke (jaarpacht: 50 £ gr.); vrij vanaf 1 mei a.s
- de zogenaamde “Hofmolen”, met roskot, huis en stallingen, gestaan te Lichtervelde oostelijk van de kerk langs de steenweg naar Zwevezele, actueel gebruikt door Marianne de Brauwere, weduwe van Theodor Joye; ook vrij vanaf 1 mei a.s. De verkoping wordt gehouden op vrijdag 7 november te Lichtervelde in de herberg “het Konijnhol” bij baas Goddyn.
Inlichtingen bij landmeter Karel van de Walle te Beveren-bij-Roeselare.

De staakmolen werd op 15 oktober 1918 opgeblazen werd door de wegtrekkende Duitse troepen.

Henri Boutte bewaarde vele balken en wielen van de gedynamiteerde molen in een hok bij zijn woning. Hij liet ook enkele balken verwerken in woningen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1829, eigenaar: (van de grond) Vilain XIIII Hipolite, eigenaar te Wetteren en (van het gebouw) Dejaeghere-Vergote Karel, molenaar te Lichtervelde
- later, erfenis: (van het gebouw) de weduwe en de kinderen (kinderen: a) Dejaeghere Amelie, minderjarige, b) Dejaeghere Edouard, minderjarige, c) Dejaeghere Sophie, minderjarige, d) Dejaeghere Julie, huishoudster te Lichtervelde, e) Dejaeghere Jean, molenaar te Lichtervelde, f) Dejaeghere Louis, herbergier te Lichtervelde, g) Dejaeghere Joseph, landbouwer te Lcihtervelde en g) Dejaeghere Rosalie, landbouwster te Egem (overlijden van Karel Dejaeghere)
- 01.05.1849, verkoop: (van het gebouw) Boutte Pieter, molenaar te Tielt (notaris Vanhee)
- later, erfenis: (van het gebouw) de weduwe en de kinderen (overlijden van Pieter Boutte)
- later, verkoop: (van de grond): de Schietere de Lophem - Pecsteen de Swevezeele Carolus Ludovicus, eigenaar te Brugge (er bestaat een eeuwigdurende erfpacht ingegaan op 16.02.1857 voor notaris Mulle)
- 27.02.1862, verkoop: (van het gebouw) a) Boutte Clementius, b) Boute François, c) Boutte Désiré, d) Boutte Charles Louis en e) Boutte Julie (notaris Mulle)
- 13.10.1876, erfenis: (van de grond) de weduwe en de kinderen (overlijden van Carolus Ludovicus Bonte)
- later, erfenis: (van het gebouw) a) Boutte François en b) Boutte Julie (overlijden van Clement en Charles Louis Boutte)
- 17.04.1879, verkoop:; (van het gebouw) a) Boutte François, eigenaar te Lendelede en b) Boutte Julie, zonder beroep te Lichtervelde (notaris Mulle - deel van Désiré)
- 17.04.1892, erfenis: Boutte Frans, eigenaar te Lichtervelde (overlijden van Julie Boutte)
- 18.09.1900, erfenis: Boutte Désiré, molenaar te Lichtervelde (overlijden van Frans Boutte)
- 03.12.1911, erfenis: a) Boutte Hendrik "Henri", landbouwer te Lichtervelde en b) Boutte Maria, landbouwster te Lichtervelde (overlijden van Désiré Boutte)

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Ik denk dat het hier gaat om de Hofmolen (op het Hoge). In 1806 was deze uitgebaat door Marianne De Brauwere, de weduwe van Theodoor Joye (zie https://www.molenechos.org/verdwenen/molen.php?AdvSearch=3253).  De Kasteelstraat leidt idd van Torhout naar deze molen. Louis Van Wynsberghe en Balthazar Roelens zijn te vinden in de Volkstelling van 1814. Zij woonden toen in de sectie Torhoutstraat, huisnummers 43 en 44. Beiden waren wever van beroep.

aub

FVDV

Gedrukte bronnen
"Gazette van Gend" nrs. 1316 en 1317 van 27 en 30 oktober 1806.

Werken
M. Goegebeur "Daar bij die molen .,", Eerste Jaarboek van de Heemkundige Kring Karel Van de Poele te Lichtervelde, 1985, p. 72.
G. Vandewalle, "De straten te Lichtervelde", Lichterveldse "Ziek-zakjes", 1, Lichtervelde, 1995, p. 25.
G. Vandewalle, "Oorlog 1914-1918", Lichterveldse "Ziek-zakjes", 3, p. 118.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Kinrooi, 1997.
Lieven Denewet, "Anekdote over de traditionele molenvermelding "1166" te Lichtervelde", Molenecho's, XL, 2012, 2.
Lieven Denewet, De verpachte Konijnholmolen in het oorlogsjaar 1640. Een blik in de relatie molenaar-dorpsheer, Jaarboek van de Heemkundige Kring Karel Van de Poele te Lichtervelde, XXV, 2009, p. 195-207.
Lieven Denewet, Ongevallen op Lichterveldse molens (1848-1903), Jaarboek van de Heemkundige Kring Karel Van de Poele te Lichtervelde, XXV, 2009, p. 263-268.
Westvlaamse windmolens. De Hofmolen, Hoge Molen of Bouttesmolen te Lichtervelde, Curiosa (blad van de interverzamelaarsclub Harelbeke - Kortrijk - Wervik - Zwevegem), XLII, 2004, nr. 413, p. 17-18.
Charlotte Degezelle, "Alle dagen oorlog. '14-'18 in hartje West-Vlaanderen", Rumbeke, 2014, p. 130.

Persberichten
Cleophas Sintobin, De molens van Lichtervelde, De Rousselaarsche Bode, 03.10.1931; overngenomen in: De Mandel, 04.06.1938.

Mailberichten
- Wouter Staelens, 13.04.2021.