Molenechos's Homepage Molenechos.org

Lemberge (Merelbeke), Vlaanderen, Oost-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Lembergemolen, Molen Van Gansberghe
Ligging
Burgemeester Van Gansberghelaan 92
9820 Lemberge (Merelbeke)
zuidoostzijde
tegenover de Vatestraat
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
Gebouwd
voor 1641
Verdwenen
1917 - 22 augustus, oorlog
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
2740
© Prentkaart.

Beschrijving / geschiedenis

De Molen Van Gansberghe was een houten graanwindmolen aan de zuidsoostzijde van de  Burgemeester Van Gansberghelaan (nr. 92), tegenover de Vatestraat, in de Molenwijk, ook Duivelswijk geheten.

Uit de penningkohieren van Lemberge, 1571, f° 6r°: "Jacop Brackman besit in pachte van Lievin van Gansberch ende Merten de Vos de wintmuelen te Lemberghen voor de somme van 7 p. 19schell. gr, tjr(ae)rs"

Hij staat getekend op de:
- Sanderuskaart (1641)
- Villaretkaart (1745-1749) als een staakmolen met de aanduiding "Moulin"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met een rond grondoppervlak
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "M(oul)in de Lemberge"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met de benaming "Lemberge molen".

Uit het proces-verbaal van de toenmalige gemeente Lemberge in 1821:
"Il existe dans la commune un moulin mû par le vent, appartenant au S(ieu)r Van Gansberge, meunier. Cette usine sert à moudre des grains. L'expert n'a pû à procurer le bail, étant exploité par le propriétaire, mais considérant son emplacement avantageux, il estime qu'il doit être évalué en revenu brut à f. 180."

Eigenaars na 1820:
- 1821, eigenaar: Van Gansberghe
- voor 1834, eigenaar: Van Gansberghe François, molenaar te Lemberge
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van beide echtgenoten)
- 30.08.1844, deling: Van Gansberghe-De Smet Pieter Romanus, molenaar te Lemberge (onderhandse akte)
- 09.04.1855, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw De Smet)
- 05.07.1887, erfenis: de kinderen (overlijden van Pieter Van Gansberghe)

Duitse soldaten haalden op 22 augustus 1917 de molen neer. omdat hij het zicht op de landingsbanen van het Duitse vliegveld te Gontrode te sterk afnam en er te veel risico op ongelukken was voor landende en stijgende vliegtuigen. De  molen vormde daarenboven een te opvallend oorlogsdoelwit voor de geallieerden.

De zogenaamde “Molenwyckhoeve” – waarvan de molen en het molenaarshuis afhingen - is nog aanwezig op huisnummer 95. De U-vormige hoeve werd aangepast tot een riant landhuis en draagt het jaaranker 1752 én een afbeelding van de molen in de zijgevel. Op het gebouwencomplex staat nog de originele windwijzer met molen, molenaar en lastdier. Op het erf ligt ook een molensteen.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Lemberge, 1571, f° 6r°
- Sanderuskaart (1641)
- Villaretkaart (1745-1749) 
- Ferrariskaart (ca. 1775) 
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) 
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) 
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
Frans De Potter & Jan Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, arrondissement Gent, deel 5, Gent, 1864-1870.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
Herman Holemans, Oost-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1995. Deel 4. Gemeenten K-L, Opwijk, Ons Molenheem, 2002
"Zo gingen de wieken..." in Merelbeke, in: Infomagazine Merelbeke, september 2010, p. 10-14.

Overige foto's

Lembergemolen, Molen Van Gansberghe, Lemberge (Merelbeke), Afbeelding van de molen op een zijgevel van de Molenwyckhoeve | Database Belgische molens
© Afbeelding van de molen op een zijgevel van de Molenwyckhoeve
Lembergemolen, Molen Van Gansberghe, Lemberge (Merelbeke), Duitse soldaten halen de molen neer. Duitse oorlogsfoto, 22.08.1917. | Database Belgische molens
© Duitse soldaten halen de molen neer. Duitse oorlogsfoto, 22.08.1917.