De Oliemolen achter het Pannenhuis was een houten oliewindmolen aan de zuidzijde van de Zandstraat, achter het Pannenhuis.

Op de Stadsplattegrond van Jacob van Deventer, ca. 1560 en op de Kaart van het Brugse Vrije, geschilderd door Pieter Pourbus in 1571 zien we molens op het grondgebied van Sint-Baafs. We kunnen ze zelfs perfect lokaliseren: twee aan de noordkant van de Legeweg, één tussen de Legeweg en de Gistelsesteenweg en één langs de zuidkant van de Zandstraat achter het oorspronkelijke Pannenhuis.

Deze vier molens stonden op de Paallanden van de stad Brugge. De Paallanden behoorden bestuurlijk tot de stad Brugge, maar lagen buiten de omwalling van 1297-1299. Op de kaart van Pourbus is de grens van de Paallanden mooi aangegeven door een rechte rode lijn. Het oostelijk deel van Sint-Baafs, inclusief de kerk, was Paallandengebied. In 1578 werden bijna alle gebouwen binnen de Paallanden afgebroken in opdracht van het Brugse stadsbestuur zodat mogelijke calvanistische troepen zich niet in deze gebouwen zouden verschansen.

In register 5, folio 6 van de Zestendelen extra muros (buiten de stadsomwalling) staat het volgende :"Een oliemuelen metten walle, metgaders een wuenhuys, lande daermede gaende, staende buyten der Smedepoorte byden Godshuijse van Ste Magdaleene wijlen was, pertinent Heindryc Verhelst". Deze zin heeft betrekking op een nabijgelegen andere oliemolen (zie: Brugge, Oliemolen Verhelst). Op folio 4 van hetzelfde register lezen we: "Twee ghemeten 60 roeden alsvoren, tusschen de twee oliemuelens, by den Hooghe Wech loopende naer Varsenare...". Aangezien men nog melding maakt van twee oliemolens, moet de oliemolen achter het Pannenhuis in 1580 nog bestaan hebben. Latere gegevens zijn ons evenwel niet bekend.

Jos DEMAREE & Joseph CORNELISSIS

Archieven
Stadsarchief Brugge, nr. 138. Register van de Zestendelen, Buiten de stad, register 4, fol. 4 & 6 (1580-1796).

Werken
Jos Demarée & Joseph Cornelissis, De molens van Sint-Andries, Brugs Ommeland, XLIV, 2004,  2,  p. 85-108; 3, p. 131-144.