De Sloor (watermolen)

De Molen De Hertogh was een gecombineerde water- en windmolen, een zogenaamde watervluchtmolen, gelegen op de strook tussen de Visserij (Rommelwater) en de Nederschelde.

De watermolen werd gebouwd in 1788 als een "fabrique voor alle soorte van grauwe en blauwe papieren volgens de Hollandse methode", bij octrooi verleend op 28 februari 1788 aan Bernard Jan-Baptist Coppens-De Hert.

Op 16 augustus 1802 werd in de zaagmolen van J. de Hartogh en Compagnie, staande op de Visschery te Gent, door notaris Apers publiek verkocht: een extra schone lading beste grenen “frederik-baefsche ofte wyburgsche délen”, die op het platteland “dorsch-délen” worden genaamd, samen ruim 16.000 stuks, 6 en 7 quarten dik, 11 duimen breed en van diverse lengten (tussen 8 en 16 voeten). (Gazette van Gend, nr. 877 van 12 augustus 1802, of 24 thermidor jaar X)

In de "Gazette van Gend" nr. 1268 van 12 mei 1806 verscheen de volgende advertentie: "In de Zaagmolen van Coppens en comp(agnie) gelegen op de Visscherye te Gent, zijn allerlei soorten gezaagde houtsoorten te bekomen, zoals “greyne leverbaere delen, wy-burgsche delen, sné(e)delen, kant-delen, sny-delen, achter-delen, schalen”, enkele en dubbele pannenlatten en tuinlatten, evenals alle slach van “rigasche balken” en aller-zwaarste sparren voor trekmasten, gaaipersen en ladders."

Bovenop het dak van de watermolen werd in 1808  een windmolen gebouwd, zodat ook bij ongeschikte waterstand kon geproduceerd worden.

De beide molens werden in 1834 door het Belgisch kadaster ingedeeld in klasse 1, met een kadastraal inkomen van 1334 frank.

Deurwaarder Jacques Godineau, te Gent, bood in 1823 "te koop by verhoogingen, op vrywillige verkoopinge (...) eenen Water- en Wind-molen met alle gebouwen (...) te Gend waer men het noemt de Visscherye". Nieuwe bezitter werd Jacques Livinus van Caeneghem, grondeigenaar. Bernard Jan-Baptist Coppens en zijn vrouw Caroline de Hert waren de "voorgaende eygenaers en principaele schuldenaers".

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: a) De Hertogh Theodoor, rentenier te Gent en b) De Hertogh Nathalie, rentenierster te Gent
- 28.11.1836, verkoop: De Meerschman Vincent Louis, leerlooier te Gent (notaris Roelant)
- 14.10.1852, verkoop: Vincent Juste (elders Vincent Isidore Jean), fabrikant te Gent (notaris Bovijn - "une papeterie et un moulin à tabac")
- 28.07.1868, verkoop: Delaplanque-Vincent Eduard Joseph, de weduwe, zonder beroep te Gent (notaris Santens - "moulin à eau servant d'huilerie et à moudre le grain").

De windmolen werd reeds in 1845 gesloopt. De watermolen bleef behouden, ingericht als graan- en oliemolen.
Bij de verkoop op 14 oktober 1852 aan Juste Vincent, was de watermolen evenwel in werking als een papier- en snuifmolen ("une papeterie et un moulin à tabac"), maar bij de verkoop in 1868 was de molen wederom een olie- engraanmolen. In 1877 werd, naast graan- en oliemolen, ook nog bij vermeld "bloemmolen", wat wijst op de aanwezigheid van builen. Een nieuwe ontwikkeling in 1879: de molen werd een velververij door stoom. Er werd dan geen waterkracht meer aangewend.
Tenslotte volgde in 1886 de gehele afbraak van het bedrijf.

Zie ook: Gent, Molen de Hertogh (windmolen)

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gedrukte bronnen
- "Gazette van Gend", nr. 877 van 12 augustus 1802, of 24 thermidor jaar X
- "Gazette van Gend" nr. 1268 van 12 mei 1806
- "Gazette van Gend", nr. 1186 van 28.04.1823 (verkoopsadvertentie)

Werken
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962).
- Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten G-H-I", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 2000, p. 20.
- Guido Deseyn, "Gentse getijdemolens", Gent, Vereniging voor Industiële Archeologie en Textiel, 1988, 40 p.
- Guido Deseyn, "De Visserij", Gent, Vereniging voor Industriële Archeologie en Textiel, 1983, 26 p.