Waatsbrugmolen

De Waatsbrugmolen, Waalsbruggemolen of Papekoutermolen (benamingen naar de ligging) was een stenen graan- en oliewindmolen aan de westzijde van de Rotterij (nr. 146), op de hoek met de Mgr. Beylsstraat, bij de vroegere spoorweg naar Lessen (Lessines), op 1,9 kilometer ten oosten van het centrum van Ronse.

De molen werd voor 1830 gebouwd. We zien hem afgebeeld met het symbool van een stenen molen op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844), met de benaming "M(oul)in de Waelsbrugge" op de topgrafische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) en eveneens als "Moulin de Waelsbrugge" op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Cauterman Jan-Baptist, landbouwer te Ronse
- 13.09.1843, verkoop: Moerman-Duquesne Jean-Baptiste, wagenmaker te Ronse (notaris Platteau)
- 15.11.1847, verkoop: a) Bronchart (Bronckaert) -Cousart Jean Baptiste, herbergier te Ronse en b) Bersez-Cousaert Aimable Joseph, landbouwer te Ronse (notaris Stalins)
- 12.02.1850, verkoop: Cambier Amélie Françoise, zonder beroep te Ronse (notaris Robette - ruïnes d'un moulin)
- 12.12.1876, verkoop: Cambier-Debleeckere Felix, zonder beroep te Ronse (notaris Vandermeersch - bâtiment rural)

Bij het overlijden van Jan Baptsite Cauterman verkochten zijn erfgenamen op 8 maart 1843 via notaris Platteau de molen in de herberg "De Keyzer" bij Joseph Deman. De beschrijving is als volgt: "Eenen steenen koorn en oliewindmolen met medegaende grond en zaeiland groot in oppervlakte 56 aren 70 centiaren gestaen en gelegen op de Papekauter, gekend op het plan cadastral sectie C 1529-1530, palend oost de straet, zuid en west den Armen van Ronse en noord de straet. In pachte met den koop 4 bij Pieter Francies Velghe, ten prijze van 348 fr. 28 centiemen 's jaers boven de grondlasten."

Op woensdag 30 augustus was deze molen verhoogd tot 5500 frank en op 13 september 1843 tot 6110 frank. De nieuwe eigenaar was wagenmaker Jan Baptiste Moerman en vier jaar nadien stond de molen op naam van landbouwer Jean Baptiste Bronckaert (Bronchard).

De molen werd in 1850 door brand vernield. De overgebleven romp werd ingericht als landgebouw en werd in 1883 gesloopt ("démolition d'un bâtiment rural").

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
Vandeputte J.L.Th., "De molens van het arrondissement Oudenaarde, Uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 171.
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten O-R", Opwijk, Ons Molenheem, 2006, p. 54-55.