Windmolen op Vuurkouter

Deze windmolen stond ten westen van de huidige Gelaagstraat, ten noorden van de Schelde, op de Steengelegen, Oeverkouter of Vuurkouter. Sinds 1881 ging dit perceel mee over naar het grondgebied van de nieuw opgerichte gemeente Steendorp.

Toponymische vermeldingen:
- 1509: up duvere daer den muelenberch inne leyt (Rijksarchief Beveren, "Rupelmonde, oud archief van stad en kerk", nr. 1306, f° 5 r°);
- 1509: twee ghemeten lants up dende van den oevere in Baersele bij den gelaghe (Rijksarchief Beveren, "Rupelmonde, oud archief van stad en kerk", nr. 977, f°62 v°);
- 1528: up d'Ouvre de slachmeulen (de Stoutheete de Tervarent, "Livre des feudataires des comtes de Flandre au Pays de Waes, aux XIVe, XVe et XVle siècles. Sint-­Niklaas, 1872, f° 436);
- 1569: Gillis Vermare sijne slachmolen bij 't gelaghe (Rijksarchief Beveren, Bazel, Oud Archief, nr.138, 25 v°).
- 1594 : Gillis van Royen Gillissone, griffier van Baerzele sijn oliemolen ... op d' oeveren (Rijksarchief Beveren, "Rupelmonde, oud archief van stad en kerk", nr. 978, 19 r°);
- 1638 : den stampmolen (Rijksarchief Beveren, Bazel, Oud Archief, nr. 794, 18 v°);
- 1649 : een en oliewintmeulen (Rijksarchief Beveren, Bazel, Oud Archief, nr. 171, 213 v°);
- 1673 : sekeren wint smautmeulen ... up d'ouvre (Rijksarchief Beveren, Bazel, Oud Archief, nr. 173, f° 166 v°)

We zien hem afgebeeld op de Ferrariskaart van ca. 1775 met het bruin symbool van een staakmolen. Kort voor 1796 werd hij herbouwd als een stenen korenmolen met drie steenkoppels.

Op maandag 28 november 1796 werd in de herberg den Turk  in Rupelmonde openbaar verpacht : een nieuw opgemaakte stenen windmolen, om alle soorten graan te malen, voorzien van drie koppels stenen. De molen staat binnen Bazel in het Land van Waas op de Vuurkouter achter de steengelagen. Vooraleer de huurder over de molen kan beschikken, dient eerst de prijzij betaald te worden.

 Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Vilain XIIII-de Feltz Philippe Louis Marie Ghislain, burgemeester te Bazel
- 18.10.1842, verkoop: (van de grond) a) Van Cannaert Regine Félicité en b) d'Hanens-Van der Steen van de Putte Eugène Charles, rentenier te Sint-Joost-ten-Node (de cijnspachter is Vilain XIIII, graaf te Bazel (notaris Germany)
- 0.04.1843, testament: (van de grond) a) Verhagen Marie Nicolas, eigenaar te Nieuwkerken-Waas en b) Vanderstegen-De Putte, gravin te Sint-Joost-ten-Node (notaris Van Acker)

Voor 1834 werd op het nabijgelegen perceel (C863) een andere oliewindmolen gebouwd, hetgeen ongetwijfeld tot grote concurrentie leidde. Deze nieuwkomer verdween in 1844, de andere amper drie jaar later.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Rijksarchief Beveren, "Rupelmonde, oud archief van stad en kerk", nr. 1306, f° 5 r° (vermelding uit 1509)
Rijksarchief Beveren, "Rupelmonde, oud archief van stad en kerk", nr. 977, f°62 v° (vermelding uit 1509)
Rijksarchief Beveren, Bazel, Oud Archief, nr.138, 25 v° (vermedling uit 1569)
Rijksarchief Beveren, "Rupelmonde, oud archief van stad en kerk", nr. 978, 19 r° (vermelding uit 1594)
Rijksarchief Beveren, Bazel, Oud Archief, nr. 794, 18 v° (vermelding uit 1638)
Rijksarchief Beveren, Bazel, Oud Archief, nr. 171, 213 v° (vermelding uit 1649)
Rijksarchief Beveren, Bazel, Oud Archief, nr. 173, f° 166 v° (vermelding uit 1673)
de Stoutheete de Tervarent, "Livre des feudataires des comtes de Flandre au Pays de Waes, aux XIVe, XVe et XVle siècles. Sint-­Niklaas, 1872, f° 436 (vermelding uit 1528)
Gazette van Gend, 21 november 1796, of 1 frimaire jaar V.
Maris A., Bazel in Waas, land, volk en kerk, 1976.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1996.