Grijpzakmolen
Sint-Niklaas, Vlaanderen, Oost-Vlaanderen
- Naam
- Grijpzakmolen, Brantmolen, Bremtmolen
- Ligging
- Galgstraat
9100 Sint-Niklaas
3,1 km O v.h. centrum
kadasterperceel C992
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1545
- Verdwenen
- 1920, sloop
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet
- Database nummer
- 5144
Karakteristiek
© Verzameling Ons Molenheem (uitgave als prentkaart door Studiekring Ons Molenheem, 1978)
Beschrijving / geschiedenis
De Grijpzakmole was een houten korenwindmolen aan de huidige Galgstraat, op 3,1 km ten oosten van de hoofdkerk van Sint-Niklaas.
Eigenaars sinds 1830:
- voor 1834, eigenaar: Jaspers Jacobus, de weduwe en de kinderen, te Sint-Niklaas.
- 1849, erfenis: Jaspers Jan Hendrik, rentenier te Sint-Niklaas (overlijden van de weduwe Jacobus Jaspers - registratie op 17.07.1849).
- later, eigenaaar: a) Jaspers Henri, moelnaar te Sint-Niklaas, b) Jaspers Victor, molenaar te Sint-Niklaas, c) Jaspers Sophie, d) Jaspers Marie, e) Jaspers Pauline, f) Jaspers Colette en g) Jaspers Françoise.
- 15.12.1858, verkoop: Wauman-Wilssens François Antoine, molenaar te Sint-Niklaas (notaris Heyndrickx)
- 23.05.1897, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van François Antoine Wauman)
- 29.03.1899, erfenis: Pauwels-Wauman Leander, molenaar te Sint-Niklaas (overlijden van de weduwe van François Antoine Wauman)
De staakmolen behoorde toe aan de familie Pauwels toen hij in 1920 werd afgebroken. De laatste molenaar was Leander Pauwels (°Temse 1864). Hij stopte met malen tijdens de eerste wereldoorlog. De roeden werden afgenomen en de molenkast werd in 1920 gesloopt.
Leander Pauwels maalde verder met zijn mechanische maalderij. Hij verkocht de Mahy-stoomketel in 1925 aan maalderij Vanhaelemeesch uit Emelgem bij Izegem.
Op het voormalige molenerf woonden tot in de 21ste eeuw nazaten van de molenaarsfamilie Pauwels. Ze waren nog steeds actief in de landbouw. De oost-west gerichte molenaarswoning was intussen vervangen door een nieuwbouw. De vervallen schuur werd afgebroken.
De stad Sint-Niklaas kocht in 2013 het schilderij "De Grijpzakmolen" van Louis Wante aan (stedelijk kunstpatrimonium, collectie schilderkunst en grafiek).
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Sint-Andries, Provinciaal Archief West-Vlaanderen, 2de afd., A3-B/1998-3-b (verkoop stoomketel Mahy in 1915 aan Vanhaelemeesch te Emelgem)
"De laatste der oude molenaars is overleden". Krantenknipsel (jaren 1940 - coll. familie Pauwels, Galgstraat, Sint-Niklaas)
Frank Becuwe, "Maalderijen...", p. 168-169.
W. Smet, "De windmolens in het Waasland", Nieuwkerken-Waas, 1974.
W. Smet, "Kijk op het Waasland", Nieuwkerken-Waas, 1977, p. 17-66.
R. Van Lierde, "Sint-Niklaas en zijn windmolens", in: Annalen van de Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, LXXIII, 1970, afl. 2, p. 255-282.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963)
G.K. Kockelberg, "De molens van Sint-Niklaas", in: Ons Molenheem, jg.30, 2005, nr. 3, juli-september, p.56-57, ill.
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007.
dhondtinwaas.be (door Jan D'Hondt).
"Stad Sint-Niklaas. Jaarverslag 2013" (aankoop schilderij De Grijpzakmolen van Louis Wante)
Mailbericht Mark Weyn, Waasmunster, 21.10.2014 en 15.01.2015.
Overige foto's
