Nieuwmolen

Deze houten graanwindmolen bestond al voor 1576 op de hoek van de Nieuwe Molenstraat en de Zuidstraat, dicht bij de grens met Moorslede. Trouwens tot een eind in de 18de eeuw was de Nieuwmolen verbonden met Sint-Acharius Moorslede door de Helftdreve. Hij stond op cijnsgrond, toebehorend aan de Heer van ’t Hof van Passendale.

Op 8 juli 1664 gebeurde  een vreselijk ongeluk op de molen. De 15-jarige Wouter Cruyt, zoon van Pieter, werd tussen de schijfloop en het kamwiel gedraaid. Hij was op slag dood. Men vond hem “ligghende op den zuydcant vande meulewal vande nieuwmeulen ghebruyckt door Maerten De Coene". Maerten De Coene was dus toen de molenaar. Later werd Carel Terriere de pachter-molenaar.

Op 28 juni (jaar?) verkocht G. Ghyselen fs. Jans het "vierde part van eenen coorenwyntmeulen genaemd den nieuwmeulen, staende  op chyns, compareerende den heere van thof te Passcendaele, ghelegen binnen de prochie onder thof aldaer in pachte gebruyckt door Carem Terriere".

Op 20 maart 1787 verkocht Anna Legein, weduwe van Pieter Delval de Nieuwmolen aan Anthonis Debie uit Roeselare: "een behuusde erve ende voordere edificien met half gemet lants mitsgaders den coorenwyntmeulen daerop geerigeert ende gebouwt binnen de prochie van Passchendaele onder dheerlyckheyt van Aquets, abbouteerende oost de straete commende vande groote yperstraete naar de plaetse, ende genaemd den nieuwmeulen".

Via de Popp-kaart en legger weten we dat Louis D’Affry eigenaar was van de molen in 1834. In 1839 werd de molen gekocht door August Lecomte uit Wervik en negen jaar later was Franciscus Devogel-Cappelle, een landbouwer uit Staden, de nieuwe eigenaar door aankoop. Op 20 september 1854 werd de molen opnieuw verkocht. Drukker Joseph Lambin-Vanneste uit Ieper was krachtens de notariële akte opgesteld door notaris Christiaen, vanaf toen de nieuwe eigenaar.

De Nieuwmolen waaide om tijdens een helse storm op 7 maart 1876. De uitbater toen was Xavier Van Ackere. De molen werd niet heropgericht.

Jozef Maes, De Oude Windmolens van Passendale in: De Belgische Molenaar, LXIII, 1968, nr. 18, 23.
H. Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten P-R", Rotem, 2001.
John Verpaalen, "Molens van de Frontstreek", Veurne, De Klaproos, 1995.