Molen De Vis

Molen De Vis (niet te verwarren met de stenen molen De Vos) was een houten korenwindmolen  aan de noordoostzijde van de Kokerijstraat (nr. 7), nabij de hoek met de Faluintjesstraat of de vroegere Hoogstraat (nr. 2-2A), op 700 meter ten noordwesten van de kerk van Meldert.

De molen werd rond 1780 opgericht. Hij staat nog niet aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775), maar wel in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844), met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen), op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de aanduiding "Moulin" en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855).

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Meldert in 1816:
"Il n'existe qu'un seul moulin à vent dans cette commune, lequel est construit en bois et exploité par le propriétaire; il est situé près du chef-lieu et du moulin à eau; il sert à moudre dur grain lorsque le moulin à eau ne peut travailler. L'expert en conséquence estime qu'il ne doit être évalué qu'à la moité de celui à eau, donc à  350 (francs). Le tiers déduit pour entretien, reste (en produit net) 234 (francs)".

Opeenvolgende eigenaars sinds 1834:
- 1834, eigenaar: De Vis Jan-Baptist, molenaar te Meldert
- erfenis: de erfgenamen: a) De Vis Charles Louis, molenaar te Opwijk; b) De Vis Benoit Emanuel, molenaar te Hekelgem; c) De Vis Pierre Paul, zonder beroep te Meldert; d) De Vis Isidore Hubert, molenaar te Meldert en e) De Vis Cathérine, weduwe Pierre Joseph Van Caloen, zonder beroep te Moorsel (overlijden van Jan Baptist De Vis)
- 19.08.1843, deling: De Vis Isidorus Herbertus, molenaar te Meldert (notaris Dhuyghelaere - "métiarie avec les bâtiments et un moulin).
- 25.08.1883, verkoop: De Vis Louis Augustus en consoorten, landbouwer en later brouwer te Hekelgem (notaris Boone - graanwindmolen)
- 02.04.1906, verkoop: a) De Vis Jozef, landbouwer te Meldert; b) De Vis Jozefina te Meldert; c) De Vis Clementina te Meldert; d) De Vis Honorina, te Meldert en e) De Vis Elodie, te Meldert (notaris Hinssen)

In 1916 werd de molen gesloopt.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

De Denderbode, 14.01.1883
Notaris Boone (Aalst) zal openbaar verkopen. Een pachthoeve en een graanwindmolen in volle werkzaamheid, gestaan en gelegen te Meldert aan de Hoogstraat en de Heeremanstraat A 548, 549 en 550.

------------------------

Van Nieuwenborgh Henri, "Familie De Vis. Notoire bloedverwanten en hun patrimonium doorheen Aalst en Affligem", Erembodegem, Uitgeverij Flying Pencil, 2016, 154 p. (p. 69-70, 96-97).

Judocus De Vis, zoon van Joannes en Van Immerseel, gedoopt te Meldert op 25 januari 1743 huwde eveneens te Meldert op 7 januari 1777 met Anne Marie Van Den Houte. Uit dit huwelijk stamden twee zonen: Joannes Baptist en Egidius.

Op 9 oktober 1793 sloot Joannes, Henricus van Frankenberg en Schellendorf, bij de gratie Gods priester, krardinaal, aartsbisschop van Mechelen, primaat der Nederlanden en prelaat van de Abdij van Affligem een pachtcontract voor een termijn van negen jaren met Judocus voor een partij land en de exploitatie van de staakmolen gelegen aan de Hoogstraat (huidige Faluintjesstraat) te Meldert. Deze pacht werd vastgesteld op 320 gulden per jaar. We kunnen daaruit beslutien dat vanaf die datum de familie De Vis twee molens in pacht had in Meldert: een watermolen en op een steenworp daar vandaar ook een staakmolen.

Judocus De Vis was ook bedesetter (een beambte die bepaalde hoeveel belasting iedereen moest betalen - zetter, schatter). Daar hij deze belastingen inde was hij tegelijk ook ontvanger te Meldert.

Nazicht van de chronologie van de toewijzingen der geconfisqueerde goedern leert ons dat de koper van dit zwart goed niet de naam De Vis droeg. Enkele jaren later is dit wel hun eigendom geworden. In 1822 zou Jan Baptist trouwens naast deze staakmolen een hofstede laten bouwen.
Isidorus (Isidoor) Hubertus De Vis was de jongste telg uit het gezin van Jan Baptist De Vis en Joanna De Witte. Isidorius Hubertus werd geboren in Meldert op 26 decmeber 1817. Op 22-jarige leeftijd huwde hij te Essene op 6 mei 1840 met Joanna De Pauw. Uit dit huwelijk werden dertien kinderen geboren. In zijn erfdeel zat de houten windmolen en de hofstede gelegen op de hoek van de Kokerijstraat en de Hoogstraat (de huidige Faluintjesstraat) te Meldert. Het betrof een houten korenwindmolen die op vier teerlingen stond.
In een proces-verbaal van de gemente Meldert uit 1816 staat het volgende: (Nederlandse vertaling): "Er staat maar 1 houten windmoolen in de gemeente. Hij wordt uitgebaat door de eigenaar zelf en bevindt zich in de nabijheid van de watermolen (de Mooie Molen). Hij wordt vooral gebruikt om graan te malen waner de watermolen buiten gebruik is."
Deze molen werd door een expert in 1816 geschat op 234 frank.
Naast de windmolen met hofstede kreeg Isidorius ook nog land, weiden, bossen en geld. In de notariële akte van notaris Honoré De'Huygelaere wordt vermeld: "gevende alzo te samen de som van veertig duizend vierhonderd vier francs eenendertig centiemen gelijk aen zijne gerechtigheden."
Isidoor Hubertus De Vis overleed op 10 feburari 1898 te Meldert.
De verdere geschiedenis van deze molen verloopt als volgt: op 25 augustus 1883 komt de molen in handen van Louis De Vis, landbouwer en later brouwer te Hekelgem.
In 1916 werd deze houten windmolen gesloopt.
De boerderij naast de standaardmolen die Isidorius Hubertus De Vis eveneens erfde is gekend onder de benaming 's Moljers Hof, Melderts dialect voor de hofstede van de molenaar. Tijdens de Franse revolutie zou er een priester gewoond hebben die daar de kindjes doopte en huwelijken inzegende. De brave man werd echter verraden en toen hij op weg was om een stervende de laatste sacramenten toe te dienen werd hij vermoord.

Eén van de zonen van Isidoor Hubertus was Camillus Gustavus (Kamiel) De Vis, geboren te Meldert op 21 augustus 1845. Hij was gemeenteraadslid te Meldert en trouwde op 31 januari 1877 met Josephina Nuelant.
In 1885 werd Kamiel De Vis molenaar op de Montilmolen. Deze verdwenen houten korenmolen stond op een hoogvlakte op de grens tussen Asse en Essene. In de lijst met eigenaars vinden we de naam De Vis evenwel niet terug, wellicht huurde hij dus deze molen. Kamiel De Vis zou er 34 jaar blijven en overleed te Essene op 18 augustus 1922.
Martinus Van de Putte, die eigenaar was van de Montilmolen kwam via verkaveling ook in het bezit van de Overnellemolen. Deze watermolen, gelegen in Essene, werd zo genoemd omdat hij gebouwd werd aan de Overnellebeek. Omdat men geen twee heren tegelijk kan dienen ruilde hij de Overnellemoen voor vier dagwand land. In 1271 vermelden de kronieken van de Abdij van Affligem dat deze molen in hun bezit was.
Op 12 maart 1876 werd Essene getroffen door een storm en ook de windmolen dreigde te kapseizen. Met man en macht kon hij uiteindelijk toch gered worden.
Er volgden dan veschillende molenaars op vrij korte tijd elkaar op tot een zekere Guillaume Verbeiren, die vroeger nog molenaar was op de stilgelegde Morette, deze molen huurde.
De Montilmolen werd gebouwd in 1858 en was afkomstig van Schendelbeke waar hij plaats moest maken voor een stenen bergmolen. Bijzonder was dat de molen zelf in Asse stond maar dat het molenaarshuis zich bevond op grondgebied Essene.
Ook deze molen leed onder de opkomst van moderne maalderijen en het werk verminderde. Dringende herstellingen werden uitgesteld en steun van Monumentenzorg kwam er evenmin. Het resultaat was dat de molen in verval raakte en gesloopt werd in oktober 1937.

Gedrukte bronne
De Denderbode, 14.01.1883

Werken
De Potter F.-Broeckaert J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, Gent (1900), reeks V, dl. III
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
Van Nieuwenborgh Henri, "Familie De Vis. Notoire bloedverwanten en hun patrimonium doorheen Aalst en Affligem", Erembodegem, Uitgeverij Flying Pencil, 2016, 154 p. (p. 69-70).