Molen Hermans

De Molen Hermans was een houten korenwindmolen aan de noordzijde van de Hoevensebaan (nr. 38), in het westen van de dorpskom.

Hij werd in 1801 opgericht door Jan Baptist Spruyt.

Kadasterbeschrijving uit 1829: "in hout vervaardigd, eenen omgang en twee paar steenen die niet gelijktijdig kunnen werken. Gunstig gelegen in het dorp en tegen de gemeente Stabroek. Verhuurd."

Opeenvolgende eigenaars:
- 1801, opbouw: Spruyt Jan Baptist
- voor 1833, eigenaar: Spruyt Cornelis, eigenaar te Duffel
- 01.08.1833, verkoop: Franck Joannes-Baptista, molenaar te Ekeren (notaris Eliaerts)
- later, eigenaar: de minderjarige kinderen: a) Franck Pierre François, b) Franck Jean Corneille, c) Franck Mathieu, d) Franck Benoit en e) Franck Marie Isabelle (overlijden van Joannes-Baptista Franck)
- 07.12.1836, verkoop: Hermans-Mannekens Adrianus, landbouwer te Ekeren, later molenaar te Essen (notaris Tillieux)
- 04.08.1878, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Adrianus Hermans)
- 1880, verkoop: Hermans-Verswijvelen Petrus, molenaar te Kapellen (registratie op 14.10.1880)
- 10.02.1885, erfenis: en het minderjarig kind Jeanne Thérèse Hermans (overlijden van vrouw Verswijfelen)
- 06.02.1893, verkoop: Hermans-Mertens Jan Frans, natiebaas te Kapellen (notaris Wauters)
- 14.04.1901, verkoop: van Tilborgh-Schoonen Marinus, molenaar te Wouw (NL) (notaris Wouters)

Molenmaker Petrus van Dongen (Wouw-NL, 1825-1886) die in 1854 naar Kapellen verhuisde (later naar Borgerhout en in 1863 terug naar Wouw), werd aangewezen door de firma Pot om in 1884 en 1886 een potroede te plaatsen:
a) bestelling van 23 december 1884, roede van fabrikant Pot, lengte 24,60 m (roedenummer 1475 volgens de zogenaamde potroedeboekjes)
b) bestelling van 20 maart 1886, roede van fabrikant Pot, lengte 24,50 m (roedenummer 1443 volgens de zogenaamde potroedeboekjes)

Toch werd er kennelijk slechts één potroede geplaatst, want uit prentkaarten van rond 1900 blijkt dat de molen op het einde was uitgerust met één ijzeren molenroede (fabrikaat Pot), maar ook van een houten borstroede met ijzeren borst of pestel.

Marinus van Tilborg-Schoonen, molenaar afkomstig uit Wouw (NL) kocht de molen in 1901, maar brak hem zes jaar later af.

In het vakblad  De Belgische Molenaar verscheen een artikel over de verkoop van de afgebroken onderdelen in 1907. Er werd opgemerkt dat op de koop vele kijklustigen kwamen opduiken, maar weinig kopers. We komen mooie gegevens te weten over bepaalde onderdelen. Er was een ijzeren molejnroede fabrikaat gebroeders Pot kwam tot 295 frank. De ijzeren borst werd geboden tot 50 frank en werd opgehouden. De houten molenas met ijzeren kop, zo goed als nieuw, bracht slechts 155 frank op, hetzij nog geen halve prijs voor de kop alleen. De twee grote aswielen met ronsels en staakijzers bleven eveneens onverkocht. De standaard kostte 31 frank, maar was het bijna waard als brandhout. De maalstenen waren voor het geld dat men ervoor betaalde slechts waard als dorpels. De onderdelen werden ook zeer goedkoop verkocht (zie bijlage).

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gedrukte bronnen
De Belgische Molenaar, nr. 50, 1907 (verslag over de afbraak)

Werken
Georges Kockelberg, "Historische molenvermeldingen in en om Antwerpen. Een blik op de 1000-jarige geschiedenis der Antwerpse molens", Antwerpen, 1986, p. 124-125.
Herman Holemans & P.J. Lemmens, "Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen", Nieuwkerken, 1983, p. 89-91.
Piet Veulemans, "Molenaarsfamilies te Kapellen", 't Bruggeske (Heemkundige Kring van Kapellen), 17 (1985), 2 (mei).
F. Bresseleers, Kapellen en de vroegere Sint-Jacobskapel aldaar, in Toerisme in de provincie Antwerpen, 1971, nr. 5, p. 74.
A. Lijnen, Kapellen in oude prentkaarten. Zaltbommel, 1974.
E. Voet, Geschiedenis van Kapellen, Kapellen, 1939.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten H-O", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", 2010.
Ton Meesters, "Westbrabantse molenmakers (3): Van Dongen in Wouw", De Meule, 2013.

Mailberichten
Ton Meesters, Breda, 10.05.2013.