Lievensmolen

De Oude Molen of Molen der Zeemeermin was een houten graanwindmolen, type staakmolen op torenkot. Hij  stond in Knokke-Dorp op de kruising van de Koningslaan en het Pastoor Opdedrinckplein, op honderd meter van de Sint-Margarethakerk.

De molen werd in 1858 gebouwd door bakker Karel Lievens op grond van Charles Serweytens, koopman te Sint-Pieters-op-den-Dijk. Charles Lievens hield bij het dorpsplein een bakkerij open met ernaast een opslagplaats met zolder voor het meel. Bakker Lievens was de eerste handelaars om de Knokkenaars uit de buurt brood te verkopen. Hij had meer klanten op zondag toen zowat heel "het Kalf" en "het Zoekte" afzakte voor de mis.

De staakmolen op torenkot, gelegen op de hoogte tegenover de duinen, had een uitstekende windvang. In een storm op 29 maart 1886 werden de as en de wieken uit de molen gerukt, maar de schade werd hersteld. Na het omwaaien van de molen van Van Damme op 3 maart 1897 had Lievens de monopolie voor het malen in het dorp.

In 1899 begon Lievens in het molenaarshuis het "Hôtel Baudouin". Er hing een Franstalig bordje naast de deur: "Pension de famille - Maison tranquille jusqu'à dix heures du soir", want dan kwamen de artiesten binnen en braken alle duivels los. De faam van deze festiviteiten weerklonk tot in Brussel. Het waren er heel wat: Verwee, van Rysselberghe, Artan, Rops. Zelfs Duitsers, Fransen en een Spanjaard. Toen de oorlog in 1914 uitbrak vluchtten ze als een bende bange hazen naar Retranchement...

De molen bleef werkzaam tot 1907. De laatste molenaars waren Emiel Lievens (zoon van Charles), Corneel Van Damme (de eigenlijke molenaar) en Kamiel Devulder (°1888), molenaarsgast. De dorpelingen moesten naar de Kalfmolen trekken om te laten malen. Maar op dat ogenblik werd de bloem al geleverd door de molens van Brugge. Charles Lievens overleed  op 5 oktober 1912.

Daarna trad het verval in. In de eerste wereldoorlog kwam naast de molen wachtpost van de Duitse bezetter voor de Wilhelm II-batterij. Het algehele verval kwam na 1918 toen de molen een uitverkoren klauterspeeltuig werd.

In de jaren 1920 werden al acties ondernomen om de molen te behouden vanwege zijn landschappelijk belang

Moest verdwijnen bij de aanleg van het eerste station van Knokke. De intussen vervallen molen werd in 1932 aangekocht door baron Snoy d'Oppuers. Hij was eigenaar van een villa in de Boslaan te Knokke. Hij gaf opdracht aan bouwondernemer Edmond Mergaert uit Knokke de molen af te breken en weer op te richten op zijn eigendom, aan de Boslaan nr. 10. De villa kreeg de naam "Le Vieux Moulin", nu "Oude Molen". Van het draaiende werk werd enkel de as met de wieken en het bovenwiel herplaatst.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1858, opbouw: Lievens Karel, bakker te Knokke, op gornd van Serweytens Charles Joseph, koopman te Sint-Pietersop-den-Dijjk
- 18.08.1865, liquidatie: (van de grond) Serweytens-Demercx Charles Joseph, de weduwe te Sint-Pieters-op-den-Dijik (notaris Fraeys)
- 28.07.1883, gift: (van de grond) a) Serweytens Maria, echtgenote Dumont Emile, eigenaar te Antwerpen, b) Serweytens Caroline, echtgenote van Van Caillie Camille, eigenaar te Brugge, c) Serweytens Leonie, echtgenote Phillipparts Alphonse, fabrikant te Tournai, d) Serweytens Charles, handelaar te Sint-Pieters-op-den-Dijk, e) Serweytens Pauline, echtgenote Dautricourts Joseph, eigenaar te Brugge en f) Serweytens Isabelle, echtgenote Schellekens Cesar, kandidaat-notaris te Dendermonde (notaris Fraeys)
- 29.04.1907, verkoop (van het gebouw) a) Lievens Emile, bakker te Knokke, b) Lievens Joanna, c) Lievens Sidonia en d) Lievens Celestine (notaris Termote - houten graanwindmolen op stenen torrekot aan de boord der zeeduinen)
- 10.05.1911, deling (van het gebouw) Lievens-Degrove Emiel, bakker te Knokke (notaris Van Caillie)
- 09.11.1911, maatschappij (van de grond) Maatschappij Knocke Duinbergen Extensions, te Brugge (notaris Van Caillie) 
- 1932, verkoop: Snoy-de Tornaco Robert Marie Ghislène Joseph, de weduwe, zonder beroep te Knokke
- 25.10.1969, erfenis: Snoy Raoul Raymond, ingenieur te Ukkel (overlijden van de weduwe de Tornaco van Robert Snoy)
- 06.12.1973, verkoop: nv Aménagements immobilières Ageci, te Sint-Joost-ten-Node (notaris Taymans-
- 16.07.1985, maatschappij: nv Agemar, te Sint-Joost-ten-Node (notaris Mourlon Beernaert - windmolen)
- 2014, eigenaar: Waucquez Luc (NV Agemar, Brussel)

In 1974 werden de houten askop en de houten pestelroeden door een gelaste ijzeren kop en dito roeden vervangen (fabricaat Peel, Gistel). Het molentje blijft onderhouden, maar draait helaas nooit meer. Dat zou ook moeilijk lukken, vanwege de vele hinderende bomen. De molen is één van de twee laatste Vlaamse staakmolens die nog niet beschermd zijn als monument.
De private eigenaar liet in 2008 op eigen kosten onderhoudswerken uitvoeren: nieuwe beplanking van de molenkast, nieuw hekwerk op de roeden en schilderwerken.

Technische beschrijving
Standaardmolen op een bakstenen torenkot op een berg. Twee rondboogvensters en twee -ingangen; vier rechthoekvensters. Verticale beschieting op de zij- en voorkant; houten leien aan de windweeg en op de kap. Gebroken kap. In 1974 vervangen van de houten askop en de houten pestelroeden door een ijzeren kop en roeden. Vlucht: circa 15,50 meter. Sinds stormen van najaar 1983 leunt een roede tegen de kap. Verdiept torenkot waarin zich decoratief een spoorwiel (64 kammen) en twee schijflopen (25 en 26 staven) bevinden. In het houten molenhuis: vangwiel met 49 kammen; ernaast ligt een kroonwiel met 37 kammen. Houten hoepelvang. De standaard is niet doorboord, zodat in het torenkot geen werktuigen kunnen aangedreven worden. Buiten ligt een Duitse blauwgrijze molensteen met rijn. Op de wiekenas is ingehakt "+ / 1932 / JLL".

Lieven DENEWET, André D'HONT & Herman HOLEMANS

Zie ook onder: Knokke, Oude Molen

M. Coornaert, Knokke en het Zwin - De geschiedenis, de topografie en de toponimie van Knokke, met een studie over de Zwindelta. Tielt 1974.
M. Coornaert, Een overzicht van de molens in het Noordvrije, in: Liber Amicorum René De Keyser, Speciale uitgave, Geschied- en Heemkundige Kring Sint-Guthago, 1985, p. 43-78.
J. Ballegeer, "Molens in de Zwinstreek", in Rond de poldertorens, jg. 47, nr. 2, 2005.
D. Lannoy, Knokke en de Belle Epoque, Maldegem, 1993, p. 30, 193.
Chr. Devyt, "Westvlaamse windmolens. Inventaris volgens de toestand op 1 januari 1965", Brugge, 1966;
Luc Devliegher, "De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 244-245. (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9);
Maurits Coornaert, "Knokke en het Zwin", Tielt, 1974, p. 284-285;
André D'Hont, "De acht molens van Knokke. Verzamelde nota's in de Dagklapper uit Knokke", Knokke, Cnoc is ier, 1976, 24 p.;
André D'Hont, "Molens van Knokke", Knokke, 1997;
Johan Ballegeer, "Molens in de Zwinstreek", in: Rond de Poldertorens, 47ste jg., 2005, nr. 2, p. 39-75;
J.E. de Langhe, "Over molens en andere dingen te Knokke", in: Rond de Poldertorens, XXIII, p. 25;
M. Coornaert, "De molens van Knokke", in: Sint-Cuthago Tijdingen, nr. 80, 1980, sept. p. 2-4;
"Knokkes laatste molens redden" [Bondig overzicht van de molens te Knokke], in: Brugsch Handelsblad, jg. 73, 1978, nr. 35 (1 september), p. 41, ill.
Callaert G., Vanneste P. & Hooft E. m.m.v. De Leeuw S. & Struyf J., Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Knokke-Heist, Deel I: Deelgemeente Knokke, Deel II: Deelgemeenten Heist, Ramskapelle, Westkapelle,Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL4, 2005.
Brief van George Mergaert uit Knokke-Heist, bouwondernemer op rust en zoon van Edmond, aan Klaas Van Belleghem, 06.01.2009.
WK, "Gemeente breidt kunstcollectie uit", in: Het Nieuwsblad, 26.01.2009.