Molen Kruipt-in-d'Aarde
Sint-Baafs-Vijve (Wielsbeke), Vlaanderen, West-Vlaanderen
- Naam
- Molen Kruipt-in-d'Aarde, Jagersmolen, Molen Dejaeghere
- Ligging
- Driekoningenstraat 8
8710 Sint-Baafs-Vijve (Wielsbeke)
ten noordoosten
Kruipt-in-d'Aarde
nabij de Mandel en de grens met Wakken
kadasterperceel A243
Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1642
- Verdwenen
- 1863
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet
- Database nummer
- 3357
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Molen Kruipt-in-d'Aarde (naar de plaatsnaam), Jagersmolen of Molen Dejaeghere (naar de molenaars) was een houten korenwindmolen in het noodoosten van de Driekoningenstraat (nr. 8), dicht bij de Mandel en de grens met Wakken.
De staakmolen was in het midden van de 19de eeuw met drie steenkoppels ingericht: een voor-, midden- en achtermolen. Ernaast stond toen ook een rosmolen (type buitenrosmolen, vierzijdig gebouw met strodak, uitgerust met een klein steenkoppel) om ook in windstille periodes te kunnen malen.
De molen werd voor 1642 gebouwd. Hij wordt voor het eerst vermeld in het renteboek van de baronnie en heerlijkheid van Sint-Baafs-Vijve van dat jaar.
We zien hem aangeduid op:
- Landboek van de parochie Sint-Baafs-Vijve (1763) met de vermelding "den meulen de Cruyptindeaerde"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met de benaming "Crupt in d'eerde Meulen" met het bruin symbool van een staakmolen
- Kadastrale kaart van Sint-Baafs-Vijve (1815)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Jagers Molen"
- Kadasterkaart van Sint-Baafs-Vijve door P.C. Popp (1853) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen.
De molen was opgetrokken op cijnsgrond van de adellijke familie Descantons-de Montblanc, terwijl de molen werd begaan door de molenaarsfamilie Dejaeghere (in 1830: August Dejaeghere-Maes).
Al in 1863 verdween de molen. De reden is ons niet bekend.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: (van de grond) Descantons-de Montblanc Charles Albéric Clément, eigenaar te Parijs en (van het gebouw) Dejaeghere-Maes August, molenaar te Sint-Baafs-Vijve
- 18.11.1846, verkoop: (van het gebouw) Lacombe Joannes Jacobus, eigenaar te Gent (molenaar in 1852: Theodor Roelandts; in 1855: de gebroeders Pieter en Maurice De Rynck)
- 01.08.1856, erfenis: (van het gebouw) Lacombe Joannes Jacobus, de erfgenamen (overlijden van Joannes Jacobus Lacombe)
- 06.08.1859, afstand (van het gebouw) Descantons-de Montblanc Charles Albéric Clément, eigenaar te Parijs (F))(notaris Wautier - de gebouwen op cijnsgrond)
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven en landkaarten
- Rijksarchief Brugge, Fonds de Plotho, nr. 762: "Rentebouck vanden lande baronye ende heerelichede van Inghelmunstre Vijfve", 1642.
- Rijksarchief Brugge, Kaarten en Plannen, nr. 1619: Kaartboek met kadastrale kaarten van Sint-Baafs-Vijve, 1815.
- Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten, VI, nr. 1942: "Landbouck der prochie van Sinte-Baefsvijve" door Charles Philippe Minne, 1763.
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Kadastrale kaart van Sint-Baafs-Vijve (1815)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadasterkaart van Sint-Baafs-Vijve door P.C. Popp (1853)
Werken
- De Flou K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel XVI, Brugge, 1935, kolommen 526-529.
- Delange M., Sint-Baafs-Vijve, in: Hollevoet F., Als straten gaan praten..., Tielt, 2005, p. 202.
- De Smet B., Op verkenning in het kerkelijk landschap van Sint-Baafs-Vijve (1640-'70), in Leiesprokkels 2005-2006, jaarboek 9, 2006, p. 257-266.
- Desmet Jules, Studie over een prijsschatting van deze wind- en rosmolen door molenmaker Alexander Hoste uit Wakken (1855) (in voorbereiding)
- Desmyter B., Grond- en huisbezit te Sint-Baafs-Vijve in 1834, in Leiesprokkels, jg. 6, nr.1, 1987, p. 8-25.
- Holemans Herman, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-U, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2003.
- Martens M.-C., In vogelvlucht over Wielsbeke, Wielsbeke, 1999, 2 delen.
- Parmentier K., Sint-Baafs-Vijve in de zeventiende eeuw, aan de hand van de bestaande literatuur, in Leiesprokkels, jg. 6, nr. 2, 1988, p. 58-62.
- Pauwels H., Sint-Baafs-Vijve, een dorp, Sint-Baafs-Vijve, 1978, p. 60-61.
- Santy P. & Devooght K., Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wielsbeke, Deelgemeenten Ooigem en Sint-Baafs-Vijve, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL36, 2008.