Plaatsemolen

De Plaatsmolen (naar zijn ligging dicht bij het centrum), Van Severenmolen of molen Baert (naar zijn uitbaters) was een houten koren- en oliewindmolen (type driezolder-staakmolen) op de noordzijde van de Wielsbekestraat (n(r. 21), op de hoek met de Veldstraat.

Deze driezolder-staakmolen werd in 1782 opgericht, mits octrooi verleend op 22 mei 1782 door de Oostenrijkse keizer Jozef II aan Genoveva Valcke, weduwe van Petrus van Severen, mits een jaarlijkse cijns van drie mud ("trois hoeuds de froment suivant le cops des grains"), te betalen aan de Vorstelijke Domeinen van Oost-Vlaanderen in Gits, het dubbel te betalen in het eerste jaar en bij elke eigendomswissel. De molen bleef gehypothekeerd, zodat zonder proces de uitbating verder kon gaan als er niet betaald werd. De molen moest op minstens 200 voet van elke openbare weg staan.

Petrus Van Severen was overleden op 18 juni 1779, als afstammeling van een familie die tot een zekere welstand was gekomen. Een voorvader Rogier had in 1691 twee koeien verloren tijdens een Franse inval en een andere, Rogier, was in 1740 schepen van Oostrozebeke en woonde in 1779 in herberg "de Pauw. In 1818 nam Modest van Severen een molen in huur in Egem.

De molenoprichtster, Genoveva Valcke, ging op 22 juni 1782 een lening aan van 800 pond groot Vlaams bij Jan Van der Plancke uit Kortrijk, bijgestaan door haar zoon Joannes Amandus Van Severen, in zijn hoedanigheid van paternele voogd voor zijn minderjaige broers en zussen. In pand werd gegeven: hun graan- en oliemolen op 275 kleine roeden bij de "plaatse" onder de heerlijkheid van Ename, een naastgelegen even grote partij zaailand, een naastgelegen stuk land van 400 roeden groot, een lochting omgeven door een hoornhaag bij het huis van Retsin, een vierkante stenen wonng en andere gebouwen onder de heerlijkheid Priems, een behuisde stenen hofstede en herberg "de Pauw", ten dele bedekt met pannen, een schuur en stallingen onder de heerlijkheid het Bardoense, een maaimeers van 400 roeden bij de "Mandere" (rivier de Mandel) onder de heerlijkheid Nieuwenhove. Bij gebrek aan betaling zouden deze goederen worden aangeslagen. Dit contract werd geregistreerd tussen 1 en 13 juli 1782 door de schepenbanken van Ename (Roosbeke), het Bardoense door baljuw Jospeh Tack, ter Priems met Gillis Wauters en Nieuwenhove met Ivo Seghers. 

We zien de molen aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen.

De molen werd in 1880 gesloopt. Op deze plaats stichten in 1892-1893 de Zusters van het Geloof (Tielt) een centrumschool voor meisjes en een klooster (thans Vrije Basisschool Oostrozebeke).

Genoveva Valcke overleed op 20 augustus 1794. De erfenis werd onder de kinderen verdeeld. Bleven over: Eugeen Van Severen, Genoveva Van Severen (gehuwd met Jan Baptist Huys, vier kinderen: mulder en bode Donaat Huys, naaister Rosalie Huys, Beatrix Huys gehuwd met schoenmaker Karel Seynaeve en Henriette Huys gehuwd met notaris Frederik Van Robaeys), herbergier Virginie Louis Vanoutrive en Euphemia Van Severen, gehuwd met De Loz. 

Tot vereffening werd het bezit verkocht in 1830, toen de windmolen gebruikt werd door Donaat Huys, molenaar en bode. Koper was Francis D'Huyvetter, molenaar in Waregem. Hij kocht tevens een partij land en bos genaamd "de Ruitjes", ook gebruikt door Donaat Huys voor 2842 gulden. Franc is Ottevaere, winkelier in Oostrozebeke, betaalde 2255 gulden voor de grond rond de molen, de woningen bij de "costerie" (kosterswoning) waaronder de herberg "De Handboog" en de maaimeers opde Wante. De rest kwam aan bakker Jozef Voet uit Meulebeke: de herberg de Pauw bewoond door Bernard Vande Kerkhove, met drie andere woningen en het bijbebehorend stuk landgrond. Meteen kon de rente van 4800 Nedelands worden afgelost aan Joannes Van de Plancke, rentenier te Brugge, en de eeuwe rente van 1700 gulden aan Jozef Voet van Meulebeke.

Eigenaars:
- 1782, orichting: Van Severen Petrus, de weduwe (Valcke Genoveva)
- voor 1834, eigenaar: D'Huvettere-Van de Genuchte Frans, olieslager te Oostrozebeke
- 20.03.1847 erfenis: en de kinderen: a) D'Huvettere Florence Louise, minderjarige te Oostrozebeke, b) D'Huvettere Désiré, minderjarige te Oostrozebeke, c) D'Huvettere Edouard, minderjarige te Oostrozebeke, d) D'Huyettere Theophile, minderjarige te Oostrozebeke, e) D'Huvettere Prudence, minderjarige te Oostrozebeke en f) D'Huvettere Hortense, echtgenote Hellebuyck Edouard, gemeentesecretaris te Ruiselede (overlijden van vrouw Van de Genuchte)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van Frans D'Huvettere)
- 07.07.1875, verkoop: Baert Jan, molenaar te Oostrozebeke en anderen (notaris Vermeulen)
- 07.06.1876, deling: Baert Jan, molenaar te Oostvleteren (notaris Vermeulen)

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1916 (oprichting, 1782)
Rijksarchief Kortrijk, Scabinale reeks, I (1769-1785). Lening van 1782.
Rijksarchief Gent, Vorstelijke Domeinen, nrs. 2416-2416 (1782)
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Oostrozebeke, 1836/37, 1893/73, Militaire stafkaart, 1862, herzien in 1884 en 1910.

Werken
Van Keirsbilck M., Bouwstenen voor een Geschiedenis van Oostrozebeke, Oostrozebeke, 1985, p. 112.
Verschuere P., De zusters van 't Geloove, Tielt, 1941, p. 87-91.
Delange M., Oostrozebeke, in Hollevoet F., Als straten gaan… praten, Tielt, 2005, p. 133-134.
Van Vlaenderen P. & Vranckx M., Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Oostrozebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL33, (onuitgegeven werkdocumenten), 2007.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-O, Rotem, Ons Molenheem, 1999.