Sint-Jansmolen

Een eerste korenwindmolen, type staakmolen, werd gebouwd voor 1443 aan de Sint-Livinuspolder 5, op de hoek met de Sint-Janspolderdijk en de Sint-Jansstraat, onder de Nieuwe Roeselarekreek. In dezelfde buurt staat nu een bakstenen Onze-Lieve-Vrouwekapel, gebouwd door de familie Maenhout.

Lieven Wils bezat de molen tot die in 1749 wegens schulden aangeslagen werd: "een coorenwintmeulen ghenaemt Sint Jansmeulen, met zijn toebehoorten en draeyende werken, wal en verdere erve, benevens 25 roeden cheinslant, ghelegen te St-Jan-in-Eremo t'eynden den Dyck, tussen de St-Jans-, de St-Lievens- en de St-Jeronimuspolders".
De molen werd dan gepacht door Joseph Cattoor, zoon van Pieter en van Kathelijne Van Poucke. Hij werd te Moerkerke gedoopt op 28.6.1696. Hij trad in het huwelijk met Petronella Thiry, de weduwe van Pieter De Smidt van Oostkamp en ging zich te St-Jan-in-Eremo vestigen. Samen met de keurbroeder van Eeklo, Jan Dobbelaere zoon van Lieven en Anna De Keysere, werd  Joseph Cattoor eigenaar van de Sint-Jansmolen en het erf (elk voor de helft) "by coope à la hauche ten stocke van Maximiliaen Donckerclocke, ten prijse van 355 pond 10 schell. en 3 grooten Vlaams wisselgeld, salaris en kosten van de stokhouder inbegrepen".

De houten molen behoorde voor 1834 toe aan burgemeester Henri Baeyens-De Keyser, nadien aan Charles François Baeyens.

De staakmolen brandde af door een blikseminslag op 31 oktober 1834. Hij werd op dezelfde plaats vervangen door een stenen molen die klaar kwam in 1836.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Baeyens-De Keyser Henri, burgemeester te Sint-Jan-in-Eremo
- later, eigenaar: Baeyens Charles François
- 25.10.1882, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Charles François Baeyens)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe van Charles François Baeyens)
- 11.09.1883, deling: Baeyens-De Bruycker Pierre Jean, molenaar te Sint-Jan-in-Eremo (notaris Huyghe)
- 01.12.1887, erfenis: de weduwe en de erfgenamen van de man (overlijden van Pierre Jean Baeyens)
- 28.10.1897, verkoop: Maenhout-Berckmoes Philemon, molenaar te Sint-Jan-in-Eremo (notaris Huyghe)
- 15.04.1915, verkoop: Himschoot-Huyghe Clément, molenaar te Sint-Jan-in-Eremo (notaris Dauwe - de stenen romp van afgebranden molen met machienkamer)

Deze stenen bergmolen werd op 1 maart 1915 in brand gestoken omdat hij als een uitkijkpost diende voor de Duitse soldaten. De herstelde molen, die een nieuwe kap (type mansarde) kreeg, werd in 1930 gesloopt. Op de molensite staat nu een woning.

Van de molen bleef een Duitse oorlogsfoto bewaard, gezien vanaf de hoeve van Jan Maenhout.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Rijksarchief Brugge, Wettelijke Passeringen, Vrije Oost. register 16451, f° 104 (inbeslagname van de molen, 1749).
Ivan De Wilde, Groot-St. Laureins in oude foto's, 5 dln., Eeklo, Taptoe, 1990-
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007.
R. Bernaert, Uit de kronieken van Sint-Laureins voor 1900, Sint-Laureins, 1970, p. 92-95.
Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Assenede, Eeklo, Kaprijke, Maldegem en Sint-Laureins, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 21N,
Mailbericht Eduard Swinnen, 05.03.2014.
Jan Rotsaert, "Molenaars in de  schaduw van de poldertorens. Een greep uit de genealogie Cattoor", Rond de Poldertorens, jg. 1972, 1, p. 13-28.