Kronemolen

De "Kronemolen" was een houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Torhoutsesteenweg (nr. 416).

De staakmolen werd rond 1796 opgericht.

Onder het bewind van keizerin Maria-Theresia van Oostenrijk werden in het derde kwart van de 18de eeuw in Vlaanderen veel pijlrechte steenwegen aangelegd, die de bloeiende economie ondersteunden. Een rechte weg tussen twee steden is de kortste weg en een steenweg heeft een stevige en duurzame ondergrond, die zwaar transport toelaat. De Torhoutsesteenweg van Brugge naar Torhout en verder naar Roeselare en Menen is hiervan een perfect voorbeeld en dateert van circa 1756. Langs deze wegen werden afspanningen met tolbarrières, smidsen, winkels en herbergen opgericht en ontstonden er nieuwe wooneenheden. En een groeiende bevolking impliceert een stijgende noodzaak aan voedsel. Het is dan ook niet verwonderlijk dat rond 1796 ook op het grondgebied Veldegem (toen nog een deel van Zedelgem) een nieuwe molen werd opgericht met een bijbehorende herberg. Molen en herberg kregen als naam De Kronemolen.  

De staakmolen staat aangeduid op de Ph. Vandermaelenkaart (circa 1850).

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Gevaert-Moeyaert Johannes, molenaar te Zedelgem
- 31.10.1844, verkoop: Gevaert Franciscus (fs), molenaar te Zedelgem (notaris Haste)
- 02.05.1855, verkoop: Dewolf Ludovicus, apotheker te Brugge (notaris Termote)
- 05.11.1856, verkoop: Gevaert-Eecloo Pierre, molenaar te Brugge (notaris Termote)
- 01.12.1856, verkoop: Van Kerrebrouck-Desmet Carolus, landbouwer te Knesselare (notaris Termote)
- 09.07.1880, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Carolus Van Kerrebrouck)
- 01.04.1894, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Desmet van Carolus Van Kerrebrouck)
- 19.04.1893, deling: Van Kerrebrouck Theophiel (later gehuwd met Jonckheere), molenaar te Zedelgem (notaris Van Halmé).
Van Kerrebroeck Henri, °Zedelgem 18.02.1899, +Roeselare 12.11.1944, gehuwd met Fonteyne Maria.

Tot op het einde bleef de molen uitgerust met een houten askop en houten pestelroeden. De laatste jaren maakte molenaar Theophiel Van Kerrebrouck geen gebruik meer van windkracht, maar van een mechanische maalderij. Op het laatste was er slechts één roede meer aanwezig.

De staakmolen op hoge stenen teerlingen werd in 1929 gesloopt. De molenwal werd in 1930 afgegraven.

Aan de molen herinneren ons nog:
- Brasserie-tearoom (voorheen café) De Kronemolen (op de vroegere molenplek), waarin een grote wandfoto van de molen
- Het gebouw van de mechanische maalderij, in 2015 in vervallen toestand; tegen de gevel staat nog een molensteen.
- De nabijgelegen Kronemolenstraat

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven
Rijksarchief Brussel, Kaarten en plannen van de Collectie Karel Mestdagh, nr. 10: Figuratieve kaart van de eigendommen van François en Bernardus Boutens, 1762.
Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen van de Collectie Karel Mestdagh, nr. 2057: Figuratieve kaart van een hoeve, bos en land, 1773.
Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Zedelgem, 1931/18.

Literatuur:
Cappon G., De Kronemolen. Herberg en molen, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 2, nr. 3, 1981, p. 66-73.
L. Bonduel, Het Zedelgem, Veldegem, Loppem en Aartrijke van toen. Een verzameling foto's en prentbriefkaarten aangevuld met beknopte historische gegevens, Brugge, 1983.
G. Cappon, De Lepemolen en zijn bewoners, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 2, nr. 2, 1981, p. 34-41.
G. Cappon, De ommelooper der prochie van Zedelgem. Pieter Lust, landmeter, Zedelgem, 1996.
V. Deceuninck, Zedelgem gedurende de Eerste Wereldoorlog, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 12, nr. 2, 1991, p. 67-80.
B. Denys, Karel-Louis Van Eecke, non-comformistische en paternalistische onderpastoor, begeleider van de Veldegemse groei naar parochiale en bestuurlijke zelfstandigheid (1892-1899; 1900-1917) in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 18, nr. 2, 1997, p. 47-83.
G. Cappon & B. Denys, Parochie Veldegem: sterke rank aan de Zedelgemse wijnstok, in Zedelgem 900 jaar, Zedelgem, 1989, p. 34-57.
A. Vanhevel, Krakkepad te Veldegem, in Het andere erfgoed in Ginter. Eindwerken erfgoedbegeleiders 2004, Torhout, 2004, p. 138-150.
P. Van Vlaenderen & M. Vranckx, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West- Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, 2010.
N.E. Fonteyne, Schets ener geschiedenis der gemeente Veldegem, in Zilleghem Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 10, nr. 1, 1989, p.31-37.
J. Pollet, Enkele gegevens over 'Noordover' te Zedelgem, in Noortover, jg. 2, nr. 1, 1989/90, p. 2.
J. Pollet, De "Veltmeulen" te Zedelgem, in Zilleghem Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 3, nr. 4, 1982, p. 156-160.
M. Pyck, De historiek van de Torhoutse straten en straatnamen. Deel I: Het agrarisch gebied ten O. en N.O. van het stadscentrum, in Jaarboek van de Geschied- en Heemkundige kring Het Houtland, Torhout, 1976, p. 17.
F. Ronse, Geschiedenis van Zedelgem -Veldegem, Torhout, 1934
P. Van Vlaenderen & M. Vranckx, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West- Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, 2010.
B. Denys, "Veldegem - Van proosdij tot parochie", Zedelgem, Parochie Veldegem, 2010.
Danny Verhoye, "1914-1918. Ronse's oorlog. De eerste wereldoorlog in Zedelgem en omgeving", Zedelgem, 2014.
Jacques Lorthiois, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (124).

Websites
www. dekronemolen. com

Mailberichten
Wilfried Allemeersch, 21.04.2012.

Persberichten
De oude molens te Zedelgem, in: Brugsch Handelsblad, 6 januari 1973.
Danny Lingier, "Brasserie-tearoom De Kronemolen", De Weekbode - ed. Torhout, 07.03.2014.