Vijfwegenmolen

De Vijfwegenmolen was een staakmolen met drie zolders die aanvankelijk was ingericht als koren- en oliemolen, maar later enkel als korenmolen werkte.
Hij stond op Vijfwegen, ten noordoosten van de Sint-Elooistraat (nr. 53), tegen de grens met Westrozebeke, op 3,6 km ten zuidwesten van de kerk van Staden.

De molen werd opgericht bij octrooi die Jan van Acker uit Westrozebeke op 2 januari 1786 had verkregen van de Oostenrijkse keizer Jozef II, via de Financiële Raad in Brussel. De molen kwam op de heerlijkheid van "Staenrechte" (Staanreke).

We zien hem nog niet aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775), maar wel in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844), op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) en de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855), als een staakmolen op teerlingen.

Eigenaars sinds 1834
- 1834, eigenaar: Derynck Jan-Baptist, te Westrozebeke
- 05.08.1833, verkoop: De Backer-Tempere David Alexander, molenaar te Esen, later te Beerst (onderhandse akte)
- 19.10.1875, verkoop: Packet Désiré, molenaar te Staden (notaris Deseck)
- 16.08.1881, verkoop: Decoodt-Debever Isidoor, rentenier te Woumer (notaris Vuylsteke)
- 15.02.1891, erfenis: de weduwe (voor vruchtgebruik) en de erfgenamen (voor naakte eigendom) (overlijden van Isidoor Decoodt)
- 04.11.1909, verkoop: Degrave-Viaene Hendrik, molenaar te Staden (notaris Delahaye).

David De Backer uit Esen werd eigenaar vanaf 1833. Hij bleef echter molenaar te Beerst en liet het erf met de woning en de Vijfwegenmolen verpachten. Op 20 februari 1850 verpachtte hij de molen aan de gebroeders en zusters Engelbertus, Quintinus, Amelia en Athanasia Vandermeersch, molenaars te Staden. Een jaar later gebeurde de verpachting aan molenaar Johannes Buyse uit Staden. Het ontwerp van pachtbrief, door middel van aantekeningen op de officiële pachtbrief van 20 februari 1850, bleef bewaard in privé-bezit.

De laatste eigenaar-molenaar was Hendrik Isidoor Degrave, geboren te Staden op 26 december 1874 te Staden en er overleden op 1 april 1951. (Hij was de grootvader van Marc Degrave van Voeders Degrave te Staden).
De molen werd in november 1909 gesloopt, aldus onmiddellijk na de aankoop door Henri Degrave. Hij maalde immers met stoom. Na de verwoesting van deze maalderij in de eerste wereldoorlog, bouwde zoon Albert Degrave een maalderij die werkte met een gasmotor.

Donald VANDENBULCKE & Lieven DENEWET

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1925 (oprichtingsoctrooi 02.01.1786).

Werken
K. De Ceuninck, "Staden. Eertijds en Hedendaags", 1872.
Paul Billiet, Staden 1914-1918. De frontstreek Poelkapelle-Langemark-Houthulst, Langemark, 1963.
Paul Billiet, Staden, het hart van West-Vlaanderen. Bloemlezing van de geschiedenis van Vlaanderen, s.l., 1974;
Jozef Cornette, Onze oudste windmolens, in: Het Gebied van Staden, 1992, p. 74-88.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-U, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2003.
Jozef Maes, "Verdwenen molens te Staden", in: De Belgische Molenaar, 22.07.1974.
Jef Ameeuw, "Daar bij die molen.. Verdwenen molens te Staden. Joyes molen / Keiaardemolen", in: Gidsenkring, Mandeldalnummer, dec. 1979.
Donald Vandenbulcke, De Verdwenen Molens van Staden, Staden, 2010 (onuitgegeven)
Alidor Vangheluwe, Staden door de Eeuwen heen, (1945).
Donald Vandenbulcke, "Staden. Beelden uit het Verleden", 1987.

Elektronische bronnen
http:// www. beeldbankstaden.be (auteur: Donald Vandenbulcke)
http:// www. vandenbulcke-stamboom.be (auteur: Donald Vandenbulcke)