Zwankendammemolen

De Zwankendammemolen was een houten korenwindmolen aan de Baron de Maerelaan 211 in het gehucht Zwankendamme, op 1,5 kilometer ten noordwesten van de kerk van Lissewege.

De staakmolen staat afgebeeld op de Grote Kaart van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601).

Na vernieling tijdens de Troebelen (rond 1580) werd de molen kort voor 1627 herbouwd. In 1627 erfden de kinderen van Suzanne Valenbost een deel van de rechten in de molen. In 1787 hoorde hij toe aan jonker Charles Legillon.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Doens-Vandenbriele Bonaventure, te Uitkerke
- later, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Vandenbriele)
- 25.09.1852, deling: Doens Bonaventure, landbouwer te Uitkerke (notaris Claerhoudt)
- 09.11.1859, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Bonaventure Doens)
- 25.02.1860, verkoop: Honraedt-Doens Donatius, molenaar te Lissewege (notaris Claerhoudt)
- later, erfenis: de weduwe (overlijden van Donatius Honraedt)
- 11.10.1877, erfenis: de erfgenamen (overlijden van de weduwe Doens van Donatius Honraedt)
- 15.12.1877, verkoop: a) Vrijdenburgh Joseph, molenaar te Lissewege, b) Vrijdenburgh Isabella, echtgenote Vermunck Louis, smid te Lissewege en c) Vrijdenburgh Juliana, zonder beroep te Lissewege (notaris Vancaillie)
- 28.09.1878, verkoop: a) Vrijdenburgh Josephus molenaar te Lissewege en b) Vrijdenburgh Juliana, zonder beroep te Lissewege (notaris Vancaillie - deel van Isabelle Vrijdenburgh)
- 16.06.1906, erfenis: Vrijdenburgh Joseph, molenaar te Lissewege (overlijden van Juliana Vrijdenburgh)
- 16.12.1919, verkoop: Axters-Wegsteen Jozef, molenaar en steenhouwer te Lissewege (notaris Vancaillie - "houten windmolen")

Molenaar Joseph "Vredenburg" (Vrijdenburgh), die iedereen gewoon Seventje noemde, gaf aanleiding tot de volkse benaming Seventjes molen. De laatste molenaar, Jozef Axters, was ook arduinkapper.

Alhoewel de molen nog hersteld werd in 1924, werd hij in 1929 toch gesloopt. Bij het slopen vond men enkele Oostenrijkse munten. In 1935 werden de laatste overblijfselen weggeruimd.

Achter de bakstenen woning aan de straatzijde uit de jaren 1930, staat de voormalige schuur die later werd ingericht als restaurant "'t Molentje", waarvan de benaming bewijst naar de molen. Aan straatzijde, witbeschilderde, bakstenen woning uit de jaren 1930. De met klimop overgroeide schuur bewaart een oudere kern (cf. moerbalken met balksleutels) en staat samen met de molen afgebeeld op de Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden van ca. 1775.
De vroegere molensite is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

M. Coornaert, Een overzicht van de molens in het Noordvrije, in: Liber Amicorum René De Keyser, Speciale uitgave, Geschied- en Heemkundige Kring Sint-Guthago, 1985, p. 43-78.
J. Ballegeer, "Molens in de Zwinstreek", in Rond de poldertorens, jg. 47, nr. 2, 2005, p. 72.
G. Vandepitte, Het geboortejaar van de Zwankendammemolen (Lissewege), in Rond de poldertorens, XXIV, 1982, 1, p. 31-34.
G. Vandepitte, De Zwankendammemolen te Lissewege, in Rond de poldertorens, XXVI, 1984, 4, p. 183-185.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Kinrooi, 1997.
Johan Ballegeer, "Lissewege bezocht", Het Streekboek, 1999, p. 54.
S. Gilté, P. Van Vlaenderen, A. Vanwalleghem m.m.v. K. Dendooven "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeenten Dudzele, Lissewege en Zeebrugge, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL25, 2006.