Oranjemolen

De Oranjemolen lag centraal in het zogenaamd "Beverhoutsveld", in de huidige Beekstraat 111, en werd rond 1631 gebouwd. We vinden hem aangeduid in het landboek van Oedelem van 1657, op de kaart van Ferraris (ca. 1775). en op de kaart van Ph. Vandermaelen (1846-1854).

Petrus Braet (1725-1772), in de volksmond Pieter genaamd, huwde te Maldegem op 5.6.1751 - hij was dus 26 jaar - met Maria Blondeel. Hij vestigde zich op de Oranjemolen te Oedelem (wijk Beverhoutsveld). Ook de Plaetsemolen te Oedelem was onder zijn beheer: beide molens behoorden aan de Rijngraaf, prins van Rubenpré. In 1771 richtte hij de Steenbruggemolen op te Assebroek (zie aldaar).

In de Gazette van Brugge van 12 Messidor jaar 13 (1 juli 1905) verscheen de volgende verkoopsadvertentie: "Donderdag 15 Messidor XIII 4 July 1805 in d'herberghe Het Lekkerke langst der Beverhoutschen Velde te Oostcamp - overslag van schoonen en welgekalanten Koornwindmolen van ouds gen. den "Oragne molen" in den lesten storm omgestort en sedert nieuwe gebouwd, voorzien van  2 koppels steenen met d'huyzingen enn 50 aren grond te Oedelem inn 't midden van de voornoemde Velde gebruyckt door den proprietaris Jospeh Van Poucke staende op 2550 fr. (£ 200-26-3), 't gone maer den helft der weerde is. Overslag 24 Messidor in De Gouden Leeuw te Brugge. Molen op 3365,85 (265.1.3 £).

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Deryckere Jan, rentenier te Oostkamp.
- later, eigenaar: Cackaert-Rotsaert Joseph, molenaar te Oedelem
- 17.06.1841, verkoop: Vandekerchove-Welvaert Bernardus, landbouwer te Oostkamp (notaris Vancaillie)
- 15.03.1856, erfenis: (van het gebouw) Vandekerchove-Welvaert Bernard, de weduwe (overlijden van Bernard Vandekerckhove)
- 1857: melding dat de grond toebehoort aan Adminsitratie Beverhoutsveld
- 14.04.1876, erfenis: (van het gebouw) de erfgenamen (overlijden van de weduwe Welvaert van Bernard Vandekerchove)
- 06.11.1876, verkoop: (van het gebouw) Vandekerchove-Vergauwe Désiré, molenaar te Oedelem (notaris Claeys)
- 02.07.1902, vonnis: (van de grond) Gemeente Oostkamp (vonnis d.d. 09.03.1904)
- 14.11.1902, erfenis: (van het gebouw) de weduwe en de kinderen (overlijden van Désiré Vandekerchove)
- 18.05.1902, rectificatie: (van het gebouw) a) Vandekerchove Camiel, molenaar te Oedelem en b) Vandekerchove René, molenaar te Oedelem (notaris Vancaillie)

Kort na 1900 werd een nieuwe maalderij gebouwd. Het werd een bakstenen gebouw, opgetrokken in scheldesteen, bedekt met Boomse pannen en voorzien van een doorrijpoort. Op het gelijkvloers stonden twee steenkoppels en de pletmolen opgesteld en in een afgesloten plaats stond de armgasmotor die met kolen werd gestookt en veel later met dieselolie. De windmolen werd steeds minder gebruikt. Hij kreeg het nogal te verduren bij de terugtrekking van de Duiste legers in oktober 1918.

De windmolen stortte in op 8 maart 1919. De laatste windmolenaars waren Camiel (1875-1961) en René Vandekerchove (1885-1966). Het malen met de maalderij werd gestopt in 1978, als gevolg van de grote ommezwaai in de landbouw, waarbij de graanteelt was verdrongen door de maïsteelt. De laatste molenarin was Rachel Vandekerchove, dochter van René en gehuwd met Leon Devisch in 1956. Van die maalderij zijn enkel de nutsgebouwen bewaard gebleven. Ze zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gazette van Brugge van 12 Messidor jaar 13 (1 juli 1905)(verkoopsadvertentie)
Kadasterarchief West-Vlaandern, Primitief kadasterplan, 207: Mutatieschetsen, Oedelem, 1857/6, 1931/59.
J. Delbaere, "Oranjemolen te Oedelem", Ons Heem, XIV, 1960-1961, 1, p. 19.
D. Baute, Het Beverhoutsveld, in Brochure Open monumentendag Vlaanderen 2004. Gemeente Beernem, Beernem, 2004, p. 35-36.
F. Muylaert & A. Ryserhove, Het Beernem, Oedelem en Sint-Joris van toen, 1982, p. 110.
H. Zutterman, "Oedelem 906-1976", Oedelem, 1976.
Stefanie Gilté m.m.v. S. Baert, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Beernem, Deelgemeenten Beernem, Oedelem en Sint-Joris, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL31, 2007.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-O, Rotem, Ons Molenheem, 1999.
Van Slambrouck Jer., Oranjemolen. Geschiedenis van de Oranjemolen ofte Veldmolen, Oostkamp, Gelegenheidsuitgave van de Heemkundige Kring Oostkamp, 2002, 90 p.
A. Braet, "Het Geslacht Braet door de eeuwen heen (1295-1980)", Erembodegem, 1981.
Paul Braet, "De geschiedenis van een belangrijke molenaars- en aannemersfamilie de familie Braet. Stam: Ruiselede. Tak: Sint-Joris-ten-Distel", in: Rond de Poldertorens, 29ste jg., 1987, nr. 3-4, p. 166-173.