Reigersmolen

De Reigersmolen was een houten korenwindmolen op de oostzijde van de Reigersmolenstraat (de vroegere Molenstraat), thans huisnr. 37, op de hoek met de Berthoutstraat.

De standaardmolen werd in 1787 gebouwd door Pieter Peeters, brouwer in "De Reiger" te Vremde. Die verkreeg het molenoctrooi van de Oostenrijkse keizer Jozef II.

We zien de molen aangeduid in de Atlas der Buurtwegen met het symbool van een standaardmolen op teerlingen, op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Bygersmolen" (sic) en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860) met de naam "Rygers molen".

Kadastrale beschrijvingen:
- 1813: "Le moulin à vent qui existe dans cette commune consiste en une pièce en bois tournant sur un pivot; comparativement au moulin de Borsbeek et aux autres communes du canton, il sera évalué à f. 500".
- ca. 1830: "in hout gebouwd, eenen omgang en twee paar steenen welke niet gelijktijdig kunnen werken, hij staat bij het dorp en is in goeden staat. Hij wordt verhuurd".

Eigenaars:
- 1787 (oprichting): Peeters Pieter, brouwer te Vremde
- voor 1834, eigenaar: Vloeberghs-De Cordt Melchior Gummarus, landbouwer te Vremde
- later, erfenis: a) De Cordt Anne Cornelie, weduwe Peeters Pierre en nu echtgenote Vloeberghs en b) Peeters Jeanne Caroline, zonder beroep te Vremde (overlijden van Melchior Vloeberghs)
- 28.04.1845, deling: Peeters Jeanne Caroline, zonder beroep te Vremde (notaris Noteleirs)
- 19.04.1848, huwelijk: van Jeanne Caroline Peeters met Ockers Pierre Louis, molenaar te Broechem
- 1883, erfenis: de weduwe (overlijden van Pierre Louis Ockers)
- 03.11.1888, erfenis: a) Ockers Melchior Eugène, priester te Bruissel en b) Ockers François Edouard, priester te Brussel (overlijden van de weduwe)
- 12.08.1919, verkoop: Dom-Ceuppens Jos Constant, molenaar te Vremde (notaris Anthoni)
- 27.05.1935, verkoop: Naenen-Michiels Henricus Jacobus, melkhandelaar te Boechout (notaris Michielsens)

De standaardmolen had een halfopen voet en bezat al in 1830 twee koppels molenstenen. Hij werd beschermd bij Regentsbesluit van 31 december 1943, maar geraakte ernstig beschadigd door een storm in 1944. Ondanks pogingen tot redding, ondermeer door Natuur- en Stedenschoon, werd hij afgebroken in 1949. De bescherming werd geschrapt (deklassering) bij Koninklijk Besluit van 28 maart 1956.

Tot bij de bouw van de huidige villa in de jaren 1980 waren de molenberg en enkele resten van de teerlingen nog aanwezig.

De molenaarswoning bestaat nog (ten noorden van de molen, thans nr. 33) en is thans gerenoveerd als feestzaal. Het is een achterin gelegen langgestrekt boerenhuis, uit de tweede helft van de 19de eeuw met voortuin en boomgaard. Het woonhuis en de stallingen liggen in elkaars verlengde. De site werd op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archiefbronnen
Algemeen Rijksarchief Brussel, Raad van Financiën, nr. 1930 (1787).

Werken
Herman Holemans & P.J. Lemmens, "Molens van de Voorkempen en van Groot Antwerpen", Sint-Niklaas, 1983, p. 101.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990". Deel 3. Gemeenten P-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2011.
H.C., "Weer een geklasseerde molen verdwenen", in: De Toerist, 1949, p. 653-654.
J.P., "Sage van de maaldersgast te Vremde", in: Het Gemeenteblad (Vremde), 2 april 1967.
G. Springael, "Eenige Historische herinneringen en bijeenrapelingen over Wommelgem en omstreken", I, Antwerpen, 1897.
"De houten molen van Vremde", in: Natuur- en Stedenschoon, XXI, 1948, p. 58; XXII, 1949, p. 6 en XXIII, 1950, p. 8.
G. Plompteux, R. Steyaert & L. Wylleman, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10N1 (A-He)", Brussel - Gent, 1985.
François Haverals, "Proeve tot verklaring van de straatnamen te Boechout en Vremde", Bijdragen tot de Geschiedenis van Boechout-Vremde - Jaarboek 1994, p. 1-27.
Françis Haverals, "De Heren van Vremde", Bijdragen tot de Geschiedenis van Boechout-Vremde, 1996, p. 1-21.
François Haverals, "Prentbriefkaarten Vremde 1900", Bijdragen tot de Geschiedenis van Boechout-Vremde - Jaarboek 2003, p. 1-30.

Mailberichten
François (Coi) Haverals, 01.07.2017 (melding van de oprichting in 1787 en van de stormschade in 1944).