Vergotens molen

Naam
Vergotens molen (naar huurder-molenaar Vergote),
Debattens molen (naar eigenaar De Bast).

Type/technische kenmerken
Staakmolen met drie zolders op teerlingen, gebouwd op een molenwal. De molenkast was 8 meter hoog; de molenas hing 12 m boven de grond. Zadeldak. In de onderste zolder (olieslagerij) bevond zich o.m. een koppel pletstenen. In 1906 werd één houten roede vervangen door een geklinknagelde ijzeren roede van de firma Verhaeghe uit Ruddervoorde.

Functie
Koren- en oliemolen.

Ligging
Dadizeelsestraat nr. 287 (oostzijde), thans landmetersbureel bvba Verland, grens met Dadizele, op ca. 300 m van de  basiliek.  De  molen  lag  in  een brede laagte, op ca. 50 m van de Heulebeek. Kadasterperceel sectie C nr. 1572.

Oprichting
Tussen 1794 en 1800.

Eigenaars en molenaars
In 1806 werd de boerderij en de molen begaan door Eugeen Verhelst. Hij werd opgevolgd door Auguste Capon die reeds vóór 1815 overleed. Zijn weduwe Catharina Serruys (°Dadizele 1766) en zijn zonen Ange (°Dadizele 1786) en Pieter Capon (°Dadizele 1795) zetten het werk verder. De molen was rond 1830 in het bezit van de kinderen van Jacob Bouckaert, terwijl de weduwe van Jozef Demeyer de erfpachtster  was.
In 1853 werd de molen bij deling toegewezen aan de weduwe van Jean Jacquemyns-Brouckaert uit Brugge en in 1859 aan Isidoor Jacquemyns, advocaat  te  Dadizele.  In  1870 werd de molen  geërfd door Armenelli-Jacquemyns uit Sint-Joost-ten-Node en in 1891 door Camiel De Bast-Armenelli uit Gent.
In de tweede helft van de 19de eeuw werd de molen gehuurd door Gilles Vergote (°Lichtervelde 1809 - †Moorslede 1889), gehuwd met Catharina Vansteelandt (°Torhout 1820 - †Moorslede 1901). Zoon Henri Vergote (°Lichtervelde 1848 - †Dadizele 1931) volgde hem op.

Feiten en gebeurtenissen
De molen stond zo dicht bij de straat dat zijn wieken er haast over zwierden.
Vanwege zijn ligging dicht bij de basiliek van Dadizele, werd soms gedacht dat de molen in Dadizele  stond.   Een   prentkaart  met  poststempel  uit 1909 vermeldt zelfs: Dadizeele - Le Moulin.
De kadasterdiensten rangschikten de molen rond 1850 als windkoornmolen 1ste klas en begrootten hem op 266 frank.

Verdwijning
Vernield in 1914.
Op de site zochten de Duitsers op 30 september 1918, rond 14 uur, dekking achter de molenrestanten, tegen de oprukkende artillerie van het 17de Belgische Linieregiment op maandag 30 september 1918, rond 14 uur.

Lieven DENEWET, Hooglede

Mondelinge bronnen
Abdon Declercq, molenaar en olieslager te Deerlijk (†)
Herman Vanhoutte, Wevelgem

Archieven
Rijksarchief Brugge, Bevolkingsregisters 1814-1816, reeks I, nr. 133 (Moorslede)

Gedrukte bronnen en kaarten
Atlas des communications vicinales de la Commune de Moorslede. Arrondissement administratif de Roulers. Province de Flandre Occidentale [Atlas der Buurtwegen - Moorslede],1846.
De Belgische Molenaar, I, 1906, 1 (1 juli), p. 4 (advertentie geleverde roede)
Gemeente Moorslede. Oorspronkelijke Kadastrale Leg-ger of Alphabetische-Lyst der Grond-Eigenaren, met omschryving van derzelver ongebouwde en gebouwde vaste eigendommen,... Brugge, P.C. Popp, ± 1840.
Kadastrale kaart Moorslede door P.C. Popp, ca. 1840.
Volkstelling 1814. Deel 50. Moorslede - Dadizele - Leffinge, Brugge, VVF, 2005.

Literatuur
Lieven Denewet, "De molens van Moorslede", Moorslede, Heemkundige Kring Moorslede, 2007.
H. BIERRE, a.w., p. 47.
L. CASTELEIN & F. BEERLAND, a.w., p. 111-115.
G. DEBOUTTE, a.w.
H. HOLEMANS, a.w., p. 56.
R. HOUTHAEVE, a.w., p. 207.
R. HOUTHAEVE & N. LECLUYSE, a.w., p. 13, 233.
N. LECLUYSE, O. DENORME, O. MUS, a.w., p. 91.
J. MAES, En nog..., p. 190-192.
J. MAES, Nog..., p. 60-61.
Herman Vanhoutte, De Kezelbergmolen of Vergotesmolen, Dadingisila. Heemkundige sprokkels verzameld door de heemkundige kring "Dadingisila" - Dadizele. Jaarboek, XX, 2011, p. 109-163.