De Wittebrood(s)molen of Hallebastmolen was een houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Molendreef, schuin tegenover de boerderij met het nummer 1.

Deze staakmolen werd voor 1622 opgericht.

We zien hem aangeduid:
- op de afbeelding van A. Sanderus van het voormalige kasteel van Hallebast (1641) als "WIttebroot Muelen"
- op de Fricxkaart (1712) onder de benaming "Witbroet M(olen)"
- op de Ferrariskaart (ca. 1775) met een bruin symbool van de Ferrariskaart als "Witteboot Molen" (dus zonder "r")
- op de topgrafische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "Wittebrood Molen"
- op de kadastrale Poppkaart (ca. 1860) als "Witte brood Molen".

Op de oude standplaats stond naast de windmolen een "rossekot" of rosmolen, om ook in windstille periodes te kunnen malen.

De windmolen aan de Molendreef was in 1878 bouwvallig geworden en helde gevaarlijk voorover. Men durfde hem zelfs al een jaar niet meer gebruiken. Daarom werd hij gesloopt en er werd een staakmolen uit Steenvoorde gehaald. Er moest een bijzondere vergunning aangevraagd worden om de hele molenkast door Poperinge te voeren. Die kon maar nipt door een van de straten passeren. De nieuwe standplaats, aan de zuidwestzijde van de Ouderdomseweg (nr. 7A) was zo'n 450 meter oostwaarts gelegen van de oude molenwal. De nieuwe standplaats was, net zoals de vorige, in het bezit van Charles Six, kalkbrander te Waasten (Warneton). De molenaarsfamilie Van Eecke nam het nieuwe perceel, een stuk zaailand, in erfpacht van deze Six.

De boerderij in de Molendreef 1, die rond 1920 in eclectische stijl werd herbouwd, draagt thans de benaming "Wittebroodmolenhoeve", een herinnering aan de oude standplaats van de molen. De boerderij werd op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed.

Verder: zie Dikkebus, Molen Van Eecke - II

Eigenaars na 1830 (van de voorgaande en de latere molen)
- voor 1834, eigenaar: Delavaleye-Van Lede Ivo, eigenaar te Brugge
- 10.11.1856, deling: de weduwe, eigenares te Geluveld (notaris Bayart)
- 04.05.1859, verkoop: Six-Baelde Charles, kalkbrander te Warneton (notaris Butaye)
- 1878, eigenaar: Van Eecke-Cnockaert Pieter Jan, de weduwe, landbouwster te Dikkebus (op grond van Six-Baelde Carolus, kalkbrander te Waasten (erfpacht sinds 17.02.1876)

Zie ook: Dikkebus, Wittebroodsmolen, Molen Van Eecke - I

Lieven DENEWET, John VERPAALEN & Herman HOLEMANS

Over de Wittebroodmolenhoeve, Molenstraat 1 (Agentschap Onroerend Erfgoed, 1987)

Hoeve in een eclectische bouwtrant, daterend van de jaren 1920. Afwijkend van regionale hoevebouw. Nummer 1, zogenaamd "Wittebroodmolenhoeve", ten gevolge haar ligging nabij de "Wittebroodmolen", links voorkomend op A. Sanderus' afbeelding van het voormalige kasteel van Hallebast. Vernield op 21 april 1916. Aan de Molendreef 3 staat een identnieke hoeve.

Hoeve met links boerenhuis, een centrale, lagere stalvleugel en rechts dwarsschuur op L-vormige plattegrond. Rode baksteenbouw met bepleisterde en beschilderde muurgedeelten, onder meer getrapte aflijning van zijgevels, op gecementeerde plint. Siertuintje om het huis. Achtergelegen erf, begrensd door recente loods. Boerenhuis, dubbelhuistype van drie traveeën en anderhalve bouwlaag onder mank wolvedak (nokrichting parallel aan de straat, mechanische pannen), met overstekende rand, rustend op houten schoorstukken; klimmende dakvensters aan voor- en achterzijde, aangepast bij nummer 1. Rechthoekige muuropeningen voorzien van arduinen kruis- of kloosterkozijnen onder getoogde ontlastingsboog met bepleisterd boogveld; (oorspronkelijk) beluikte vensters. Erfgevel met in- en uitspringende muurgedeelten. Uitbouw (deels aangepast) onder lessenaarsdak, rechts achteraan. Stal- en haakse schuurvleugel onder lager zadeldak (mechanische pannen). Straatgevel getypeerd door middel van steunberen met versnijdingen.Muuropeningen, zie woonhuis. Schuur thans tot stal verbouwd, zie dichtgemetselde rondbogige schuurpoort.

De boerderij werd op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed.

Archieven
Stedelijk Archief Ieper, 874.1, Dikkebus: bouwaanvragen 1920-1955.
Archief Stichting de Bethune, Marke, collectie onroerende goederen Dikkebus, akten vanaf 1820 met verwijzingen naar 1765 over de Witte Broodmolen (mededeling Werner Peene, 30.09.2019).

Uitgegeven bronnen
De Belgische Molenaar, jg. 8, nr. 38, 20 september 1913 (verkoopsadvertentie)

Werken
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994.
John Verpaalen, "Molens van de frontstreek", Koksijde, De Klaproos, 1995, p. 49-51.
John Verpaalen, "Schatting van de Wittebroodmolen te Dikkebus", Levende Molens, jg. 19, 1997, nr. 1 (januari), p. 1-3.
Achiel V
W. Werbrouck, "Dikkebus in oude foto's, 1900-1950", Dikkebus, 1986.
W. Werbrouck, "Hedendaagse Dikkebusse hoeven en hun bewoners", Dikkebus, 1985.
Achiel Van Walleghem, "De oorlog te Dickebusch en omstreken 1914-1918", 3 delen, Brugge, Jozef Geldhof, 1964, 1965, 1967.
A.-M. Delepiere, M. Huys & M. Lion, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Ieper, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11N1", Brussel - Turnhout, 1987.
Jozef Maes, "De molens van Dikkebus in 1914-1918", De Belgische Molenaar, jg. 64, 1969, nr. 5 (7 maart).

Mailberichten
Werner Peene, 30.09.2019.