De Padderkot- of Pladderkotmolen was een graan- en oliewatermolen op de Molenbeek, op het zuidelijk uiteinde van  de Molenbroekstraat.

De watermolen was in 1571 één van de drie wateroliemolens van Zandbergen: "Adriaen van Assche haudt in pachte van den heere van Zantberghe beede de slachmuelens, vijvers om 16 p. (Penningkhieren Zandbergen, 1571, f° 12 v°). Adriaen van Assche heeft een winter slachmueleken  staende op een beecxken op 12 p. tsrs (Penningkohieren Zandbergen, 1571, f°23 v°).

We zien de molen aangeduid op de Fricxkaart (1712), Villaretkaart (1745-1748), Ferrariskaart (ca. 1775), de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) en de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1845) met de benaming "Pladderkot Molen", maar niet meer op de kadastrale Poppkaart (ca. 1860)

In het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Zandbergen uit 1818 lezen we:
"Il existe dans la commune un moulin à eau servant à moudre des grains, situé sur une petite rivière dont l'eau provient d'une fontaine ou il manque souvent d'eau et qui cause des interruptions dans le service. D'après les renseignements que j'ai pris sur la quantité de grain qu'il peut moudre, j'estime que son produit brut ne pouvait être que de 120 francs, le tiers déduit pour frais de réparation et entretien, il reste en produit net: 80,00."

De watermolen was rond 1830 eigendom van graaf Maximilien de Lalaing uit Brussel. Hij was uitgerust met een houten onderslagrad en was gelegen op een beek waarvan het water uit een bron kwam. Deze bron werd op de Ferrariskaart van ca. 1775 aangeduid als de "Hermitage den Heycken Borre". Er was regelmatig watergebrek, waardoor de molen regelmatig noodgedwongen stilstond. Dat vormde ook de reden voor zijn vroegtijdige sloop, in 1846.

De huidige straatnaam Molenbroekstraat verwijst nog naar de watermolen.

Lieven DENEWET

Georges Souffreau, "Geschiedenis van de twee houten korenwindmolens Oude Molen (voor 1257-1919) en Wildermolen (1802-vandaag) en van de vroegere pachthoeve Hof ter Klei (voor 1226-1902) te Appelterre-Eichem", Woubrechtgegem, 2017, 160 p.

Na de uitgave in februari 2016 van het boek over de wind- en watermolens te Aspelare en Nederhasselt en in juni 2016 van een werk over de wind- en watermolen te Voorde, is het nu de beurt aan Appelterre-Eichem met de geschiedenis van de in 1919 verdwenen Oude Molen, ooit eigendom van de abdij van Ninove, met aansluitend een bespreking van de maalderij Steppe en van de nog bestaande houten windmolen genaamd Wildermolen. Samen met de bespreking van deze twee windmolens verhalen we ook uitgebreid de geschiedenis van het Hof ter Loots, later Hof ter Klei genoemd, een pachthof van de abdij van Ninove te Appelterre.

Aan de Holstraat te Appelterre stond al van voor 1257 en dat tot 1919, een houten korenwindmolen genaamd Molen ter Loots en later Oude Molen. De abdij van Ninove krijgt in 1257 de windmolen als geschenk. Een eerste pachtcontract dateert van 1448. Daarna kennen we, aan de hand van het abdijarchief, de namen van de meeste, opeenvolgende pachters. De Fransen verkopen de windmolen in 1798. Nadien wordt de familie Van Daelem eigenaar. Later opgevolgd door De Graeve uit Haaltert en Josephus Donatus van Hauwe. Na de afbraak van de windmolen in 1919 wordt verder gewerkt in de maalderij Steppe.

Nog staat aan de Wilderstraat in het gehucht Eichem te Appelterre, de houten korenwindmolen genaamd Wildermolen. De gebroeders Maximiliaan en Adriaan d’Hauwer kopen op 22 juli 1802 een houten korenwindmolen die te Elingen stond. Ze breken hem af en richten hem weer op te Eichem aan de Wilderkouter. Adriaan d’Hauwer wordt er molenaar. Bij een latere verdeling in 1921 wordt René van der Haeghen, zoon van Benedictus, eigenaar. Als laatste molenaar legt hij in 1951 de windmolen stil. De erven doen in 1979 gift van de windmolen aan de stad Ninove. Het duurt nog tot 26 september 1993 eer de maalvaardige Wildermolen wordt ingehuldigd.

Aangezien te Appelterre de Oude Molen en het Hof ter Loots of Hof ter Klei beide eigendom van de abdij van Ninove waren, hebben we ook de geschiedenis van dit pachthof nagetrokken. De hoeve bestond al van voor 1226 en een eerste pachtcontract vinden we in 1434 terug. Joannes van den Cleye was toen pachter. Deze familie Van den Cleye zal onafgebroken tot 1667 op het hof werken. Op 2 mei 1797 verkopen de Franse het hof. Joannes Franciscus Haelterman, verkoopt in januari 1901, bij uitscheiding van bedrijf, zijn ganse inboedel, waaronder een aantal dekhengsten. Vanaf 25 maart 1902 komt Cyrille Remue met zijn groot gezin op Ter Klei wonen en boeren.

Het werk is rijk geillustreerd, telt 160 blz. en wordt in eigen beheer, in beperkte oplage, verspreid. Kleurendruk was niet haalbaar. Ook in zwart-wit uitvoering is deze studie een schatkamer aan feiten.

Het boek is te verkrijgen voor de prijs van 15,00 €

Bestellingen

Georges L. Souffreau, Bosstraat 30, 9550 Woubrechtegem, tel. 053-627693, e-mail: gsouffreau@telenet.be
Bank: IBAN BE37-8508-1209-6728 BIC SPAABE22
Port binnenland: 3,70 €

Archieven en landkaarten
- Penningkohieren Zandbergen, 1571, f° 12 v°, f° 23 v°.
- Fricxkaart (1712)
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1845) met de benaming "Pladderkot Molen"
- Kadastrale Poppkaart (ca. 1860) (niet aangeduid)

Werken
- Georges Souffreau, "Geschiedenis van de twee houten korenwindmolens Oude Molen (voor 1257-1919) en Wildermolen (1802-vandaag) en van de vroegere pachthoeve Hof ter Klei (voor 1226-1902) te Appelterre-Eichem", Woubrechtgegem, 2017, 160 p.
- Jacques De Ro, "Waterkracht versus mechanische drijfkracht. Evolutie van de watermolens in Geraardsbergen en deelgemeenten. Deel 3 en slot", in: Gerardimontium, nr. 196, 2004, p. 8-22;
- De Geyter A., Van Zandbergen naar Geraardsbergen (Toerisme in Oost-Vlaanderen, 1967/3, p. 55-57).
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962);
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.