De Boterhoekmolen, genoemd naar zijn ligging, was een houten korenwindmolen, gelegen aan de zuidzijde van de Boterhoekstraat (nr. 12), op de Meulenkouter of de Boterhoek, op 600 meter ten noordwesten van de kerk van Sint-Maria-Oudenhove.

De staakmolen werd voor 1571 gebouwd en was toen in het bezit van de Spaanse koning, bij confiscatie van de bezittingen van graaf van Egmont: "Lievin van Lierde houdt in pachte van de CoM' (van mijnheere den grave van Egmont) een cooren wintmuelen voor 233 p. par. tj(ae)rs" (penningkohieren van Sint-Maria-Oudenhove van 1571 (f° 23r°) en van 1577 (f° 10v°)).

We vinden hem aangeduid op:
- Fricxkaart (1712)
- de Villaretkaart (1745-1748) met het symbool van een staakmolen en met de benaming "M(oulin) de Ste Maria Audenhove"
- de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool als staakmolen.
- de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- de Topgrafische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- de Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een staakmolen

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Sint-Maria-Oudenhove in 1824:
"koornwindmolen, gelegen Sectie B nr 43, behorende aan J.B. Van der Stockt, mulder te Maria-Oudenhove, 1e klasse".

Eigenaaars na 1820:
- 1824, eigenaar: Vanderstockt-Machtelinck Jan Baptist, molenaar te Sint-Maria-Oudenhove
- 15.09.1847, erfenis: de weduwe (Marie Thérèse) en de kinderen (kinderen a) Vanderstockt Marie, b) Vanderstockt Marin, c) Vanderstockt Louis, d) Vanderstockt Vital, e) Vanderstockt Amelie en f) Vanderstockt Françoise (overlijden van Jan Vanderstockt)
- 03.11.1849, deling: de weduwe Marie Thérèse Machtelinck (notaris Torrekens)
- 06.06.1871, testament: Vanderstockt Vital, molenaar te Sint-Maria-Oudenhove (ovelrijden van de weduwe Marie Thérèse Machtelinck)
- 08.03.1901, verkoop: De Bleecker-De Geeter Jan, molenaar te Nederbrakel (notaris talloen)

Deze molen werd op 9 september 1914 gedynamiteerd door een commando van het IXe Reservekorps van generaal von Boehm, bestaande uit één ruiter en vier wielrijders, om te vermijden dat via de stand van de wieken boodschappen werden doorgeseind of dat de molen als uitkijkpost werd gebruikt. Hetzelfde commando vernielde op deze dag ook de Toepmolen van Nederbrakel. Prentkaarten tonen de neergevallen molen met enkele Duitse Uhlanen ervoor.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gazette van Gend, van 3, 6 en 10 mei 1790
Sint-Maria-Oudenhove - Verpachting van een korenwindmolen
Wordt uit de hand te huur gepresenteerd: een zeer schone en wel geconditioneerde korenwindmolen, staande binnen de parochie en baronnie van Sint-Maria-Oudenhove “dicht by de Plaetse”. Met de molen medegaande ook nog een bunder zaailand. Liber gebruik vanaf 16 mei 1790. Inlichtingen bij de baljuw en de griffier van de parochie.

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Sint-Maria-Oudenhove (1571), f° 23 r°
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Sint-Maria-Oudenhove (1577), f° 10v°
- Fricxkaart (1712)
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool als staakmolen.
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topgrafische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) 

Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, van 3, 6 en 10 mei 1790

Werken
Baguet Paul, "Korenwindmolen aan de Boterhoek te St.-Maria-Oudenhove door de Duisers in 1913 gedynamiteerd", Triverius, jg. 35, 1, p. 45.
De Potter F. - Broeckaert J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen,V, Arrondissement Aalst, 4, Gent, 1900.
Kindt F. - Schollaert J. - Vandenholen C., Over de geschiedenis van Sint-Maria-Oudenhove, Sint-Maria-Oudenhove, 1971-72.
Van Isterdael H., Inventaris van het archief van het Land van Zottegem, Rijksarchief te Ronse, Brussel, 1986, p. 12-13.
Verachten L., Michelbeke, Sint-Maria-Oudenhove, Elst, Brakel, 1988. Zo groeide ons St Maria-Oudenhove, Sint Maria Oudenhove, 1983.
Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde. Uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 125.
H. Holemans, "Oost-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oostvlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster, (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oostvlaanderen 1962, Tweede band, XVI, 1963).