Molenechos's Homepage Molenechos.org

Rollegem (Kortrijk), Vlaanderen - West-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Kimpemolen, Blauwe Kazakmolen, De Marionette, Stampkot van Rollegem
Ligging
Rollegemseweg 71
8510 Rollegem (Kortrijk)
westzijde
Kalsijde naar Kortrijk
Rollegemknok
grens met Kortrijk - Sint-Anna
2,3 km ten N v.d. kerk
kadasterperceel B9
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Gebouwd
1772 (hout) / 1886 (steen)
Verdwenen
1886 / 1914 - juni, onttakeld / ca. 1970, sloop onderste deel
Type
Staakmolen, later stenen bergmolen
Functie
Korenmolen, oliemolen
Bescherming
niet,
Database nummer
5898
© Verzameling Ons Molenheem

Beschrijving / geschiedenis

De Kimpemolen (naar eigenaar-uitbater De Kimpe), de Blauwe Kazakmolen (1745), de Marionette (naar de plaatsnaam) was aanvankelijk een houten oliewindmolen aan de westzijde van de Rollegemseweg (nr. 71), op Rollegemknok, op 2,3 km ten noorden van de kerk van Rollegem en bij de grens met Kortrijk (Sint-Anna).

We zien hem aangeduid op:
- de Villaretkaart (1745-1748) als een staakmolen met de benaming "de Blawe Casaque Meule"
- de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen op teerlingen
- op een plan van een hoeve te Rollegem, eigendom van de Onze-Lieve-Vrouwkerk van Kortrijk, uit 1783 met de benaming “het stampcodt van sieur Bocquai”. 
- de Atlas der Buurtwegen (c. 1844) als "Kimpe Molen"
- de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) als "Kimpe Molen"
- de kadasterkaart van P.C. Popp (ca. 1855) als "Kimpe Molen"

Nicolaas de Boccage (Bocquai) kreeg op 22 juli 1772 de toestemming van de Financiële Raad te Brussel om op zijn oliemolen ook graan te malen.

Hij komt nog niet voor op de Ferrariskaart van ca. 1775, maar wel op

Op zaterdag 30 oktober 1790 werd in de herberg “het Graf” in de Doornijkse Wijk van Kortrijk, voor een termijn van negen jaar (met ingang van 1 november a.s.) publiek verpacht: een koren- en oliewindmolen, met woonhuis, schuur, stalling en omtrent 3 ½ bunder zaailand medegaande, gestaan en gelegen omtrent een halve mijl van de stad Kortrijk “op den boord der prochie Rollegem by Bellegem, competeerende en gebruykt door Pieter David”. Aan de pachter zou de prijzij der draaiende werken “in leeninge gelaeten worden”.

Op 1, 11 en 21 ventôse werd in de herberg den Zonnen Ondergang, te Kortrijk, publiek verkocht: een welbeklante stamp- en graanmolen, met een hofstede en onlangs nieuw gebouwde stallingen, en omtrent drieënhalf bunderen beste tarwelanden, gelegen binnen Rollegem langs de steenweg naar Kortrijk, zonder voorwaarde gepacht door Joannes de Kimpe (jaarpacht: 50 £ gr. courant), dit met alle draaiende werken, mits de pachter die maar “in leninge en laetinge” heeft. De koper zal de mogelijkheid hebben op zijn gekocht goed een som van £ 733-6-8 gr. wisselgeld rentewijs te laten croiseren (à 4 %). Inlichtingen bij notaris de Volder te Harelbeke.

In 1821 werd hij de Kempemolen genoemd wat er op wijst dat hij sinds jaren uitgebaat werd door de familie De Kimpe. Soms werd hij ook de Marionette of Marionettenmolen genoemd, wegens de nabijheid van het gehucht en de Marionettenweg in Kortrijk.

Eigenaar-molenaar Pieter David bood op zaterdag 30 oktober 1790 openbaar te pacht aan in herberg "het Graf" te Kortrijk (Doorniksewijk) voor een termijn van 9 jaar, met ingang van 1 november 1790: een koren- en oliewindmolen, met woonhuis, schuur, stalling en omtrent 3 ½ bunder zaailand medegaande, gestaan en gelegen omtrent een halve mijl van de stad Kortrijk  op den boord der prochie Rollegem by Bellegem”. Aan de pachter zou de prijzij der draaiende werken “in leeninge gelaeten worden”.

Op 1, 11 en 21 ventôse werd in de herberg den Zonnen Ondergang, te Kortrijk, publiek verkocht: een welbeklante stamp- en graanmolen, met een hofstede en onlangs nieuw gebouwde stallingen, en omtrent drieënhalf bunderen beste tarwelanden, gelegen binnen Rollegem langs de steenweg naar Kortrijk, zonder voorwaarde gepacht door Joannes de Kimpe (jaarpacht: 50 £ gr. courant), dit met alle draaiende werken, mits de pachter die maar “in leninge en laetinge” heeft. De koper zal de mogelijkheid hebben op zijn gekocht goed een som van £ 733-6-8 gr. wisselgeld rentewijs te laten croiseren (à 4 %). Inlichtingen bij notaris de Volder te Harelbeke.

Op de Poppkaart van Rollegem (ca. 1850) zien we de benaming "krimpemolen".

De staakmolen werd in 1886 omgevormd tot een stenen windmolen, type bergmolen, om graan te malen en olie te slaan.

De molen werd in juni 1914 onttakeld en ingericht als landgebouw. In de jaren 1968-'69 woonde er een familie in de overgebleven bakstenen basis. Daarna werd die afgebroken voor de huidige villa.

Eigenaars:
- 1772: Nicolaas de Boccage (Bocquai)
- 1790: Pieter David (zelf molenaar maar verpachtte de molen in 1790)
- 1801, verkoop: Jan De Kimpe-Plouvier (die al pachter was)
- voor 1834, eigenaar: De Kimpe-Plouvier Jan, de weduwe en consoorten
- 19.11.1874, verkoop: Delacroix Simillon Petrus Joseph Xaverius, eigenaar te Kortrijk (notaris Carette - graan- en oliewindmolen)
- 03.12.1925, gift: a) Delacroix Albert Paul Antoine, maatschapijbestuurder te Brussel en b) de Behault-Delacroix Adrien, eigenaar te Brussel (notaris Fobe)
- 03.10.1927, verkoop: Delacroix Albert Paul Antoine Corneille en deelhebbers (deelhebbers voor 1/10000 deel van naakte eigendom): a) Baert Constant Charles Marie Joseph, notaris te Meulebeke en b) Sabbe Alphonsus, notarisklerk te Meulebeke) (notaris Devisscher)
- 30.12.1927, gift: a) Delacroix-de Bethune Paul Pierre Aimable Jean Marie, eigenaar te Brussel en b) Baert Constant Charles Marie Joseph, notaris te Meulebeke (notaris Hoeke)
- 09.04.1932, verkoop: a) Delacroix-de Béthune Paul Pierre Aimable, eigenaar te Brussel en b) de Béhault-Delacroix Adrien, eigenaar te Brussel (notaris Devinck)
- 15.01.1933, verzaking van de gift: a) Delacroix Albert Paul Antoine Corneille, maatschappijbesturder te Brussel en b) de Béhault-Delacroix Adrien, de weduwe en/of de kinderen, te Brussel (notaris Hoeke).

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Aanvullende informatie

 

 

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijksarchief Kortrijk, Financiële Raad, nr. 1891. Akte voor Nicolaas de Boccage om op zijn oliemlen ook graan te malen, 22.07.1772.
Rijksarchief Kortrijk, Fonds O.L.Vrouw, Doors I-Z. Plan van een hoeve te Rollegem, eigendom van Onze-Lieve-Vrouw, 1783 . Onderaan tekening van "stampkot": Kempemolen
Rijskarchief Kortrijk, Oud stadsarchief Kortrijk, nr. 6419, kaart Rollegem (tekening, met benaming "Kempemolen").
Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten, VI, 6979. Atlas général et parcellaire du troisiéme canton de Courtrai qui comprend les communes suivantes: Belleghem, Dottinies, Espièers, Helcken, Rolleghem et St. Genois.
Aanduiding van Kempe-molen.

Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, 14 oktober 1790
Gazette van Gend, 2 en 5 maart 1801, of 11 en 14 ventôse jaar IX (verkoopsadvertentie)

Werken
Monografie van Rolleghem, p. 107-118.
K. De Flou, "Woordenboek der toponymie", deel 7, p. 736: "Kimpe’s molen: molen te Rolleghem".
Du Chastel de la Howarderie-Neuvireuil. "Notes pour servir à L’Histoire de Rolleghem". Tournai 1905: blz. 23: Krimpemolen, moulin du tourment ou de la disette, à l’orient du klaverdriesch et au nord-est de la section B.
Pierre Mattelaer, De molens van Zuid-West-Vlaanderen, in: De Leiegouw, XXI, 1979, p. 31-64.
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), De windmolens tussen Schelde en Leie, in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (90).
E. Van Hoonacker, Duizend Kortrijkse straten, Kortrijk, 1986, p. 415-416.
I. Callens C. Decaluwé, P. Haeyaert, Rollegem, in Landelijk leven en hoevengids Groot Kortrijk, deel 8, Tielt, 1997.
P. Despriet, De Zuidwestvlaamse parochiekerken. Een duizendjarige geschiedenis, deel 2, Kortrijk, 1983, p. 319-327.
R. Ooghe e.a., Rollegem, in Archeologische en historische monografieën van Zuid-West-Vlaanderen, deel 5, Kortrijk, 1982.
Herman Holemans,  Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten P-R, Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 2001.

Mailberichten
Philippe Dekyvere, 11.09.2019.