Molenzorg

Deinze, Oost-Vlaanderen


Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Hospitaalmolen

Ligging
Karel PicquƩlaan
9800 Deinze

zuidzijde
Hulhage


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1361 / kort na 1446
Verdwenen
1381, oorlog / voor 1472
Beschrijving / geschiedenis

Het Sint-Blasiushospitaal van Deinze werd rond 1230 opgericht. Het stond oorspronkelijk op de hoek van de huidige Gentpoortstraat en de Kaaistraat. Het domien liep door tot aan de Leie en de huidige Kalkhofstraat.

De windmolen van dat hospitaal stond aan de weg naar Bachte, op Hulhage, in de richting van de Rekkelingebrug (aan de zuidzijde van de huidige Karel Picquélaan), onder de heerlijkheid Nevele.

De staakmolen werd reeds vermeld in 1361 maar werd door de Gentenaars vernield in 1381. Kort na 1446 werd hij herbouwd. Het leenregister van Nevele uit 1460 vermeldt o.m. de volgende eigendommen op Deins grondgebied: "den winde van den muelenwal te Deynse waer de Hospitaelmeulen op staet".

Kort nadien verdween de molen opnieuw. We vinden immers enkel molenwal-toponiemen:
- 1472: hospitaels muelewal
- 1493: omtrent spetaele muelewalle
- 1556: omtrent spitael muelewal
- 1596: over hospitael muelewal.

De molenwal werd nog vermeld in 1737 ind e betwisting over het oprichting van een windmolen te Zeveren. De erfvrouw van Nevele, Anna-Carolina Theresia della Faille, merkte op dat "haeren lande van Nevel voorsien is van het recht van vrije maelderije ende bannaliteyt, tot soo verre, dat aenden heere vanden selven lande, competeert het recht vanden winde, vanden meulenwalle te Deynze, daer den hospitael meulene op staet" en dat "den meulenwalle van het hospitael van Deynse disteert beth drije quartuers vanden naesten meulen ... op den lande van Nevel" en "dat den meulen van Severen maer en soude afgheleghen wesen ... van min als een half ure van de banmeulens van Nevel". Dit zou als gevolg hebben dat de op te richten molen te Zeveren "zeer weinich soude connen te maelen hebben". Het protest mocht niet baten, de molen werd te Zeveren toch ogericht in 1737.

Luc GOEMINNE

Bijlagen

Anthony Statius, "Astene. Luc Goeminne (81) schrijft boek over Deinze in twaalfde eeuw. "Armoede, doodslag en veel ruwe seks", Het Laatste Nieuws, 05.02.2016.
Luc Goeminne, alias Luc Van Silegem, met zijn historische roman. - Foto Statius
Doctor medicus Luc Goeminne (81) heeft met 'Willem van Deinze' zijn eerste historische roman over de Leiestad af. Hij dook in de archieven en kwam boven met heel wat pittige anekdotes uit de twaalfde eeuw. "Die periode werd gekenmerkt door armoede, doodslag en veel ruwe seks", zegt Goeminne.
"Het leven in Deinze werd in de volle middeleeuwen bepaald door zeven grote G's: Geld, Goederen, Gezag, Godsdienst, Gezondheid, Geweld en Gat", steekt Goeminne - een erkend historicus uit Astene die al meer dan vierhonderd historische artikels en twaalf boeken op zijn conto heeft - van wal. 'Gat' slaat in deze op 'seks' en daarvan zijn de pagina's in het boek 'Willem van Deinze: Burggraaf van Deinze in de 12de eeuw' doordrenkt.
Roofridders
"De twaalfde eeuw intrigeert mij", aldus Goeminne. "In die periode werd heel wat belangrijke technologische vooruitgang geboekt. Je ziet bijvoorbeeld de eerste windmolens, sluizen, bruggen en koggeschepen opduiken. Maar het was ook een periode van ruwe zeden, waar roof, aanranding, verkrachting en doodslag schering en inslag waren. De armtierige bevolking was vaak het slachtoffer van uitbuiting door sluwe en kwaadaardige machtshebbers, veelal roofridders, die namen wat ze wilden."
In 'Willem van Deinze' beschrijft Goeminne het barre leven in Deinze, toen het nog een dorp met zo'n 300 inwoners was. "Willem was de eerste burggraaf, een afgevaardigde van de graaf van Vlaanderen", vertelt hij. "Hij werd in 1130 aangesteld. Het boek bevat heel wat interessante weetjes over het middeleeuwse Deinze en daarbij schuw ik de pittige details niet. Alle personages in mijn werk hebben echt bestaan en de verhalen zijn gebaseerd op waargebeurde feiten, aangevuld met mijn eigen fantasie."
Zo is er het verhaal van Walterus Molendinarius, de eerste bekende molenaar van de streek. "Zijn windmolen stond een eindje buiten de stad aan de Rekkelinge Brugge", aldus Goeminne. "Walter had een slechte naam, hij rekende te veel mulderloon aan en - nog veel erger - hij kon zijn handen niet thuishouden in de buurt van jonge deernen. Arme boertjes stuurden hun meisjes met een kluts graan naar de molen. Veel meisjes werden naar boven op de steenzolder gelokt met een smoes om naar een mooi vogeltje te gaan kijken. Eenmaal boven haalde de mulder die opeens tevoorschijn en door het zwiepende geluid van de molen hoorde niemand beneden wat er zich op zolder afspeelde."
Ook over Willem van Deinze is er een anekdote: "De Knok was in Petegem een oude ontmoetings- en pleisterplaats", zegt Goeminne. "Bij het binnenkomen van de stallen hoorde Willem fluisterende geluiden vanop de hooizolder. Hij vond het vreemd dat de ladder was opgetrokken. Hij ging de andere stal binnen en klauterde langs de balen stro naar boven. En schrok zich verloren: hij zag er zijn vrouw Brunhilde met Bruno, de waard van 'Den Hert'."
'Willem van Deinze' is te koop bij Standaard Boekhandel in Deinze voor 10 euro. Op de kaft staat Luc Van Silegem vermeld als auteur, dat is een pseudoniem voor Luc Goeminne. Vanaf vandaag is ook een ander boek van Goeminne verkrijgbaar: 'Renaissance van de 12de eeuw: een technologische revolutie in Vlaanderen'. Dat werk kost 25 euro.

Literatuur

A. Cassiman, Geschiedenis der Stad Deinze, (Bijdragen tot de geschiedenis der stad Deinze en van het land aan Leie en Schelde, XX-XXI, 1953-1954, p. 166).
Goeminne Luc, "Windmolens en rosmolens te Deinze-binnen", in: Geschiedkundige Kring Deinze, jaarboek 2011, p. 91-126.
Goeminne Luc, De windmolens op Deinze-buiten, Bijdragen tot de geschiedenis van Deinze en de Leiestreek, LXXI, 2004, p. 481-492.
Anthony Statius, "Astene. Luc Goeminne (81) schrijft boek over Deinze in twaalfde eeuw. "Armoede, doodslag en veel ruwe seks", Het Laatste Nieuws, 05.02.2016.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: woensdag 8 november 2017

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens