De Slagmolen op de Westkouter was een houten oliewindmolen op wal op de westelijke zijde van de huidige Eeckhoutdriesstraat, waar nu het gemeentelijk sportterrein is gelegen.

De molen werd voor h et eerst vermeld op 12 juli 1449 bij een leenverheffing van de Sint-Pietersabdij. Hierin wordt vermeld: "... een leen groot twee ghemeten lettel min of meer gheleghen in de prochie van Themsseke bij der Slachmeulen..."

De molen verdween voor 1471 en was in 1493 nog niet heropgericht. Dat blijkt uit twee documenten. Vooreerst een leenverheffing van 31 januari 1471: "... danof den leen is groot twee ghemeten lettel min of meer es gheleghen up doostzijde daer de Slachmeulin up plach te stane..." Bij de goederen die opgesomd werden bij de verkoop van de heerlijkheid Temse, die de abdij in leen wilde overdragen aan Roeland Lefevre, staat over de molen: "... Item up de voorseyde heerlichede plach te stane een olymuele de welcke gaff jaerlicx voor t consent vanden winde iiij capoenen ende ij stoop olyen..."

Ook in 1527 was de molen nog niet heropgericht. Dat blijkt uit de leenverheffing van dat jaar van de voornoemde twee gemeten, waarbij de molen evenmin wordt vermeld. De heroprichting gebeurde evenwel voor 1553. Dat blijkt uit een akte van 3 oktober 1553: "... bij Willem Keppens slachmeulen nabij 't Vrouwenhof ende kerckweg..." Willem Keppens was de zoon van Gillis en was gehuwd met Lysbette Staes (zie bijlage).

Voor het "consent van de wint" moest de eigenaar op kerstavond ieder jaar een kapoen leveren en 18 deniers parisis betalen. Dit weten we uit de registers van de kapoen- en andere cijnsrenten die aan de heer toekwamen. In het oudste register staat te lezen: "... Jan Verhulst ende Gheert Vereecken vuyt Willem Keppens vuyt Gillis van Acker up den meulenberch daer de slagh meulen op staet op den West coutere geldend s jaers ten kersavont eenen kappoen ende xviii d. parisis..." Aan de hand van dit register kennen we ook de respectievelijke eigenaars van de molen.

De oudste en wellicht de heroprichter van de oliemolen (tussen 1527 en 1553) was Gillis van Acker. De tweede was Willem Keppens, in 1553 bij naam genoemde bezitter van de Slagmolen, gelegen aan de wegel die liep van het Vrouwenhof in de Doornstraat naar de huidige Leie. Volgens het armenrentenregister vanaf 1508 was Willem Keppens rond 1550 eigenaar van het leen van twee gemeten, gelegen tussen de Westkouter en de Eeckhoutdries, een leen dat hij geërfd had van zijn vader Gillis Keppens die op de Eeckhoutdries woonde.

Later kwam de molen in het bezit van Jan Verhulst en Geert Vereecken, ieder voor de helft van de molen. Op 5 mei 1561 verkocht Geert Vereecken zijn helft aan Gillis Smet-Steendonck die voor de afbetaling een lening aanging bij de verkoper: "Gillis Smet Steendonck is onterft van 2 pond x schel. gr. tjaers den penninck 16e ingaende half mei 1561 over de coop van een halve olymeulen gestaen up den westkouter met haeren toebehoorten ghemeen in alles met Jan Verhulst ende noch andere prestaties bij hem Gillis ontvangen bezet derzelve rente eerst op den voornoemden halven olymeulen ende voort op een ghemet bogaert te vierstraten claer goed losbaar met xx sch. tjaers te malen en daerinne geërfd Gheert Vereecken. V mey 1562".

Op 5 juli 1569 was Gillis Smet Steendonck reeds overleden. Zijn weduwe, Anna Smet, was hertrouwd met Daneel Brys. Deze wordt vermeld als gebruiker van de oliemolen op de Kouter in de penningkohieren van 1569 (voor 3 pond groten), 1572 (voor 4 pond) en 1577. Hij bleef in het bezit van de Slachmeulen tot na 1585.

De molen kwam in het bezit van Gillis Keppens Joos en zijn echtgenote Amelberga Stuer Passchiers. Mogelijk werd de molen verkocht en heeft Gillis Keppens deze verworven door "callengering" (het recht van een familielid om bij voorrang te kopen tegen de bedongen prijs). Hij was immers een kleinzoon van Willem Keppens, de vroegere bezitter van de molen. Ook was hij verwant aan Geert Vereecken van wij hij verschillende goederen kocht.

Voornoemde Gillis Keppens Joos liet de molen afbreken. In de voornoemde kapoenrenten staat te lezen: "Mits het afbreken vanden voornoemden meulen ende slechten van den berch ghedaen doen bij Gs. Keppens Joos daer van wettel. interdictie ghedaen wirt soo heben voorn(oem)de Keppens mitsg(aeders) Amelberga Stuers sijne huysvrauwe de voorschr. cappoenrente ende peninckrente wettel. verkendt ende beseth op den acker neffens den voorn. meulenberch groot een buynder ghelegen oost den kerkwech van den cauter zuyt den prelaet van Ste-Pieters west de voornoemde Gs. Keppens Joos bij coope van den voochden der wesen Adriaen Vijdt ende noort Merten Van Remoortere."

De molen werd in 1585 nog driemaal vermeld, maar was in 1608 al verdwenen. In een tekst uit dat jaar staat immers: "stuc lants teghen over den afghebroken slachtmeulen ten eeckhoutdrieswaert".

Het enige wat later nog herinnerde aan de molen was het toponiem "slachmeulenacker" dat tot 1777 werd vermeld.

Jerome SMET

De familie Keppens en de Slagmolen

Willem Keppens fs Gillis & Lysbette Staes cijnsboek VIII/1064, geboren in 1501, 52 jaar op 3.10.1553. RB 509/273v, overleden vóór 1571
1571: de wezen huis Akkerstraat, pachter Jan Smet. PK/9,69v,72
12.1.1545: Andries De Witte met zijn voogd Godevaert Thoen derft recht in hofstede ten Eeckhoutdries aan Willem Keppens
27.3.1547: over Gillis Hasselman 400 roeden
12.12.1548: Gillis Schelfout bekend betaald te zijn over Willem Keppens over verkoop van een stuk grond
1.5.1552: ½ bunder waar de kerkweg overloopt over Jacob De Ryck
1.3.1552: voogd paterneel Andries De Witte erkent betaald te zijn van Willem Keppens over de aflossing van een bezette rente. RB 398/4v 16v 49v 117v 136v KA 354/51-
3.10.1553: eigenaar slachmeulen nabij Vroonhof. RB 398/ 158v.
vóór 1571: kapoenrente op den Meuleberg van de Slagmolen over Gillis Van Acker n/ Gheert Vereecken. DB 62 RK I/6
1550: ½ bunder & 2 gemeten tussen Westkouter en Eeckhoutdries over zijn vader over Jan Thoen. GT 482/14,57
1556: pointer van de kerk. KA 354/33, 80v
21.11.1559: rente van 20 schellingen groten de penning 16de bezet op ½ bunder aan de Slagmolen over Marie Van Berghen, gehuwd met Guillaum De Bruyne
4.3.1560: voogd paterneel Jan Keppens Antheunis van ¾ bunder aan Willem Keppens Gillis
2.5.1563: ½ bunder op de westkouter over familie Van Polfliet en Van Remoortere. RB 399/9v,23v,47
Eerste huwelijk: AMELBERGA BRYSSINCK, dochter van Jan & Margriete de Hont (hoofdcijns Sint-Amandus Belsele § 5) cijnsboek IV/560. Overleden vóór 24.3.1556

Hendrik Van Driessche en Jan Bryssinck voogden van kinderen RB 509/XV:
1.ELISABETH, gehuwd met Adriaan Meerlaen
2.JAN overleden vóór 1571 de hoirs ½ hofstede & land in Vogelensanck PK/153v 1560
huis bij koop Oeverstraat bezet met hofstedegeld aan de heer van Temse D nr. 96 GT 99b/5 nr.25
3.GILLIS. Vermoedelijk was zijn voogd op 18.9.1571 Gillis Van Driessche, zie RB 510/107v
4.ANNA GT 482/14,57, gehuwd met Jacob Verbraken KA 354/24.
Gillis & Tanneke Keppens over Jan Van Driessche Gillis
Tweede huwelijk: JOANNA ABBEEL, dochter van Pieter & Pirine Leekelaere, weduwe van Michiel Verhulst (hoofdcijns St Rumoldus Melsele § 4) cijnsboek IV/595
6.6.1581: 9 gemeten omtrent Borluutsgoed als weduwe over jonkvrouw Elisabeth Van Heesdonck RB 401/4v.
1584: pacht van commis Auderogghe huis met lochting - verpacht Slaghmeulen aan Paschier De Neve hofstede met lochting 50 roeden hofstede De Mespeleire 2 ½ gemeten huis in Akkerstraat RB 41/74v,83 47/246v 255v.

Genealogie van de familie Keppens

Keppens Willem, geboren rond 1501 (52 jaar als getuige in 1553). Weerbaar man te Temse in 1552. Zoon van Gillis Keppens en van Lysbette Staes.
Gehuwd met Amelberga Bryssinck, dochter van Jan en Margriete De  Hont
Een tweede maal gehuwd met Joanna Abbeel, dochter van Pieter en Pirine Leekelaert, weduwe van M Ichiel Verhulst.

Gillis Smet-Steendonck, zoon van Jan Smet-Steendonck, leenhouder van de heerlijkheid van Steendonck onder de hoofdheerlijkheid van Steenbrugge in Temse.
Hij was getrouwd met Anna Smet, dochter van Joos Smet en Amelberga van Polfliet (hoofdcijns Sint-Baafs Temse, par. 75/247). Het koppel woonde in het Dorp in de herberg Sint-Huibrechts (dorpsnummer 32). Zijn weduwe hertrouwde met Daneel Brys Jooszoon. Volgens de penningkohieren en de wettelijke passeringen van Temse was hij bezitter van een huis achter de kerk, geërfd van zijn vader, van een huis aan de Schelde, genaamd St Rochus en Sint-Huybrecht tussen de Grote en de Kleine Kaai.

Gillis Keppens was een zoon van Joos Keppens en van Lysbeth de Westerlinck (hoofdcijns St   Baafs Sint-Paulwes, par. 7b).
Hij trouwde te Temse op 6 juni 1590 met Amelberga Stuer, geboren rond 1567-1570, dochter van Paschier Stuer, zoon van Cornelis (overleden voor 1586) en van AMelberga Joos.
Zijn vader Joos Keppens (zoon van Gillis) kocht op 4 februari 1567 van de voornoemde Gheert Vereecken een huis en hofstede, staande west van de Akkerstraat, voor 53 pond, belast met 12 schellingen als kerkelijke rente (Rijksarchief Beveren, Temse, nr. 399, f° 106).

Archieven

Algemeen Rijksarchief Brussel, Audientie en Staatspapieren, nr. 618/27, f° 776 e.v. (penningkohieren Temse, 1569)
Stadsarchief Gent, 70/298: penningkohieren Temse, 1571, f° 164; penningkohieren Temse, 1577, f° 157.
Rijksarchief Gent, St.-Pietersabdij, lenen, nr. 4218 (leenverheffing, 12 juli 1449)
Rijksarchief Gent, St.-Pietersabdij, lenen, nr. 64, f° 205 (leenverheffing, 31 januari 1471)
Rijksarchief Gent, St.-Pietersfonds I, nr. 619 (1493)
Rijksarchief Beveren, dossiers de Bournonville, nr. 49 (1527)
Rijksarchief Beveren, dossiers de Bournonville, nr. 62
Rijksarchief Beveren, Temse, nr. 398, f° 158v° (akte 3 oktober 1663)
Rijksarchief Beveren, Temse, nr. 399, f° 27v° (verkoop 5 mei 1561)
Rijksarchief Beveren, Temse, nr. 509, f° 273 (1553).
Rijksarchief Beveren, Temse, nr. 510, f° 78 (5 juli 1569)
Rijksarchief Beveren, Temse, nr. 47, f° 180, 245, 246v°, 255 (1585)
Gemeentearchief Temse, nr. 482, f° 57 (armenrentenregister, vanaf 1508)

Werken
F. De Potter & J. Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks III, dl. 4, Gent, 1881.
Jerome Smet, De molens van Temse. De geschiedenis van de wind-, water- en paardenmolens in de fusie Temse en hun opvolgers de mechanische graanmolens, in: Jaarboek 1986 Gemeentemuseum Temse", p. 1-206 (56-60).
J. Servotte, Toponymie van Temsche, 1926 (nr 1176 en 1177).
J. Geerts & A. Raemdonck, De Burcht en Heerlijkheid van Temsche.