Molenzorg

Noorderwijk (Herentals), Antwerpen


Prentkaart voor 1914. Verzameling Ons Molenheem
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Koningsmolen

Ligging
Molenstraat 1
2200 Noorderwijk (Herentals)

oostzijde
overgang Voortkapelseweg
tegenover de Schransstraat
grens met Morkhoven
kadasterperceel G154


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1658 / 1751 / 1918 (te Morkhoven)
Verdwenen
1584, oorlog / 1914, oorlog
Beschrijving / geschiedenis

De Koningsmolen was een houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Molenstraat (nr. 1), aan de overgang met de Voortkapelseweg, ten westen van de spoorweg, op de grens met Morkhoven.

De molen was in het bezit van de heren van Noorderwijk en Morkhoven en bediende - als grensmolen - de inwoners van beide dorpen.

Een eerste standaardmolen werd in 1584 afgestookt door de Geuzen. Hij werd in het begin van de 17de eeuw en in 1751 herbouwd.

We zien hem afgebeeld op een figuratieve kaart van 1658 van de abdij van Tongerlo met als bijschrfit: "Den molen tot Morckhoven, anno 1658 ... figuren gelegen onder de heerlijkckheid van Noderwijck ende Meurckhoven". De molen staat aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een standaardmolen, in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) en op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) als "M(oul)in de Noorderwyck".

Kadasterbeschrijving uit ca. 1830:
"houten standaardmolen hebbende twee paer steenen welke niet gelijktijdig worden gebruikt, hij is in goeden staat, hij staet op eenen ruymen afstand van het dorp en redelijk gunstig bij de dorpsplaats van Morkhoven en wel te wind".

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Vloeberghs Henricus, de weduwe en kinderen, molenarin te Morkhoven
- 31.12.1840, erfenis: de kinderen: a) Vloeberghs Gommaire, molenaar te Morkhoven, b) Vloeberhgs Charles, moelnaar te Morkhoven, c) Vloeberghs Jacques, molenaar te Morkhoven, d) Vloeberghs Anne Catherine, landbouwster te Morkhoven, e) Vloebergs Thérèse, weduwe Heylen Pierre, landbouwer te Vorselaar, f) Vloeberghs Dymphna, echtgenote Heylen Pierre, landbouwer te Noorderwijk, g) Vloeberghs Angeline, echtgenote Leirs Jan-Baptiste, landbouwer te Noorderwijk en h) Vloeberghs Victor, landbouwer te Olen (overlijden van de weduwe van Henricus Vloeberghs)
- 08.02.1849, deling: a) Vloeberghs François, minderjarige te Morkhoven en b) Vloeberghs Philomene, minderjarige te Morkhoven (notaris Peeters)
- 30.10.1864, deling: Vloeberghs Marie Philomene (in 1870 gehuwd met De Cleyn Sixtus), zonder beroep te Morkhoven (onderhandse akte)
- 05.05.1894, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Sixtus De Cleyn)
- 20.07.1904, verkoop: Van Peel-De Bie Franciscus Josephus, molenaar te Mol (notaris Noels)
- 19.11.1911, verkoop: Van den Broeck-Van Rompaey Frans, handelaar te Morkhoven (notaris Noels)

De standaardmolen werd door de Duitsers in 1914 afgestookt, meer bepaald door de eerste Ulanen die met hun lansen Noorderwijk verkenden.

De molen kende een opvolger aan de Morkhovense kant van de spoorweg (zie: Morkhoven, Statiemolen, Molen Van Gijsel, Molen Theeuwes).

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bijlagen

Marc Peeters, "Evenement. De Groote Oorlog in Noorderwijk en Morkhoven", Het Nieuwsblad, 24.09.2014.
Noorderwijk De gemeenschap van Noorderwijk en Morkhoven brengt op 11 en 12 oktober hulde aan de elf dorpsgenoten die tijdens de Groote Oorlog stierven door het oorlogsgeweld. Er wordt een evocatie opgevoerd en een tentoonstelling samengesteld. Er is ook een naslagwerk over WOI in voorbereiding. Marc Peeters
Het convenant De Groote Oorlog is een tijdelijke vereniging waarvoor het Davidsfonds van Noorderwijk en Morkhoven, zangkoor Canta Libre, de Toneelvrienden, KF De Noorderzonen, NSB Noorderwijk-Morkhoven en de Gemeenschapsraad Noorderwijk de koppen bij elkaar staken.
‘Blikvanger tijdens het herdenkingsweekend wordt een historische evocatie’, weet Jos Vermeulen. ‘Leden van de Toneelvrienden gaan korte oorlogstafereeltjes brengen. De acteurs kruipen ook in de huid van de soldaten uit ons dorp die het leven lieten. Er is een muzikale omkadering waarbij Canta Libre oorlogsliedjes brengt. De derde steunpilaar zijn foto’s en filmbeelden die het geheel naadloos op elkaar zullen doen aansluiten.’
De evocatie wordt opgevoerd op zaterdag 11 oktober om 19.30 uur en op zondag 12 oktober om 15 uur. Kaarten kosten 10 euro en kunnen besteld worden via Jef Meir (tel. 014-26.60.42). Het convenant werkt ook aan een tentoonstelling die hetzelfde weekend gratis kan bezocht worden, eveneens in de sporthal van Noorderwijk. Wie meer gedetailleerd wil weten hoe Noorderwijk en Morkhoven de Groote Oorlog beleefden, kan zich voor 15 euro het naslagwerk aanschaffen dat Jos Vermeulen heeft samengesteld. Op 92 pagina’s, opgesmukt met 128 foto’s, brengt Vermeulen het verhaal van de eerste Ulanen, die met hun lansen Noorderwijk verkenden en onder meer de molen in brand staken.
‘Uiteraard sta ik ook stil bij de slachtoffers die gevallen zijn aan het front of nadien in het ziekenhuis. Maar er is ook aandacht voor de overlevers.’ Vermeulen heeft zo’n twee jaar aan de bundel gewerkt. Hij doorsnuffelde archieven en bezocht ook alle oorlogsgraven van zijn dorpsgenoten.
INFO
De tweedaagse herdenkingsplechtigheid (11 en 12 oktober) vindt plaats in en om de sporthal van Noorderwijk, Ring 9.

Literatuur

J. Th. De Raadt, "Norderwijck en zijne Heeren", Turnhout, 1892.
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens der Zuiderkempen, Nieuwkerken, 1978, p. 78, 82-83.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provinca) Vloebergs, b) ie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten H-O", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", 2010, p. 68-69.
Herman Holemans, "Provincie Antwerpen. Volledig overzicht van alle verdwenen & nog bestaande wind-, water- & rosmolens", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1986, p. 56.
H. Melis, "Zoo was Norderwijck".
J.M. Goris, Herentals goed bekeken. Cultuurhistorische gids voor Groot-Herentals: Herentals, Noorderwijk en Morkhoven, Herentals, 1981, p. 95-126.
Marc Peeters, "Evenement. De Groote Oorlog in Noorderwijk en Morkhoven", Het Nieuwsblad, 24.09.2014.
Jos Vermeulen, (Over hoe Noorderwijk en Morkhoven de Groote Oorlog beleefden), 2014, 92 p. (met o.m. de vernieling van de molen door de eerste Ulanen).

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: dinsdag 2 mei 2017

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens