De molen van de Molenberg of van Lilare was een houten korenwindmolen, type staakmolen op teerlingen, aan de oostzijde van de Molenberg (nr. 14), op de gelijknamige heuvel. Hij stond ten zuiden van het kasteel van Lilare, op het zuidelijk deel van de vroegere Kasteelstraat. De molen was gelegen op het gedeelte van Sint-Maria-Oudenhove dat in 1977 werd afgestaan aan Brakel, terwijl het grootste deel van het dorp (met de dorpskern) bij Zottegem werd gevoegd.

De molen behoorde tot het kasteel van Lilare, ook soms "kasteel Norman" of "kasteel van Oudenhove"; (huidig St.-Franciscusinstituut, Kasteeldreef 2, Michelbeke). Het historisch kasteeldomein gelegen ten oosten naast de Zwalmbeek, gaat terug op de heerlijkheid Lilare die als belangrijkste van de zes heerlijkheden binnen de parochie Sint-Maria-Oudenhove beschikte over een eigen vierschaar en de drie justitiegraden. Reeds van in 12de eeuw  zijn er heren met de naam van Lilaere bekend doch nog geen aantoonbare bewijzen dat zij tevens heer waren van het gelijknamige goed te Sint-Maria-Oudenhove. Minstens sinds het eerste kwart van de 14de eeuw zou de familie van Herzele in het bezit geweest zijn van de heerlijkheid Lilare.

Uit de penningkohieren van Sint-Maria-Oudenhove:
- 1571, f° 23 v°: "Adriaen van Lierde haut in pachte van joncheer Charles van Herzelles een coorenwintmuelene + huis samen voor 9 mudde coorens mate van Zotteghem (1 mudde bruyncoorne = 3 p. 8 schell. par. thalster), samen 367 p. 4 schell, par."
- 1577, 10 v°: "Jan Ameys ... in pachte ... voor 9 mudde bruyn coorne Zotteghemsche mate (cooren = 2 p. 8 schell, par. thalster), samen 259 p. 4 schell. par."

Op kaart van het Land van Aalst van 1596 door J. Horenhault aangegeven als omgrachte site genaamd "t hof ten Broucke". Volgens een vermelding van 1539 betrof "thof ten broucke" toen een pachthoeve van een van Herzele, heer van Lilare. Op kaart in A. Sanderus Flandria Illustrata van 1644 aangeduid als "’t casteel ten Broucke". In 1657 verkoop van de heerlijkheid Lilare en het waterkasteel door de Rodoans, nazaten van de van Herzeles, aan ridder Pieter Blondel.

Nadat het kasteel ca. 1667 door brand was geteisterd, herbouwd door Pieter Blondel, vanaf 1675 baron van Sint-Maria-Oudenhove. Van 1756 tot 1810 in het bezit van de familie de Norman. Op de Ferrariskaart (1771-1778) aangeduid als "chateau de Lilaers" met kasteel binnen een omgracht ruim rechth. park met kenmerkende geometrische aanleg. In de eerste helft van de 19de eeuw eigendom van en bewoond door de familie Maes-Mathot; rond 1850 verkocht aan Vermeulen; nadien geërfd door graaf Mizaël le Mesre de Pas; tot 1933 als buitenverblijf in het bezit gebleven van dezelfde familie.

De molen werd in 1700 herbouwd.

We vinden de staakmolen afgebeeld op:
- de kaart van het Land van Aalst door Horenbault van 1595.
- Villaretkaart (1745-1748) met het symbool van een staakmolen en met de benaming "Moulin de Brouck"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool als staakmolen en met de benaming "Moulin de Lilaers"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topgrafische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een staakmolen

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Sint-Maria-Oudenhove in 1824:
"koornwindmolen, gelegen Sectie B nr 991, behorende aan den Baron Charles Coppens te Gent, 2e klasse".

Eigenaars na 1820:
- 1824, eigenaar: Coppens baron Charles, te Gent
- voor 1834, eigenaar: De Geyter Celestin en echtgenote, molenaar te Sint-Maria-Oudenhove
- 10.04.1856, erfenis: De Geyter Celestin, molenaar te Sint-Maria-Oudenhove (overljiden van de echtgenote van Celestin)
- 02.06.1885, deling: a) De Geyter Celestin (voor vruchtgebruik), landbouwer te Sint-Maria-Oudenhove en b) De Geyter Marin, de kinderen (voor naakte eigendom), te Sint-Maria-Oudenhove (notaris De ²Beer)
- 21.04.1888, einde vruchtgebruik: De Geyter-Allegaert Marin, de weduwe en de k inderen, landbouwers te Sint-Maria-Oudenhove (overlijden van Celestin De Geyter)
- 05.04.1909. deling: a) De Geyter-Flamée Charles Louis (voor naakte eigendom), molenaar te Sint-Maria-Oudenhove en b) de weduwe Marin (voor vruchtgebruik) (notaris Talloen)

Rond 1830 was de molen in het bezit van molenaar Celestin De Geyter, die zijn echtgenote in 1856 verloor. De molen bleef in handen van deze molenaars- en landbouwersfamilie, met opeenvolgend Marin en Charles Louis De Geyter.

In 1946 waaide de staakmolen om.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Sint-Maria-Oudenhove (1571), f° 23 v°
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Sint-Maria-Oudenhove (1577), f° 10 v°
- De kaart van het Land van Aalst door Horenbault van 1595.
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topgrafische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
De Potter F. - Broeckaert J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen,V, Arrondissement Aalst, 4, Gent, 1900.£
Kindt F. - Schollaert J. - Vandenholen C., Over de geschiedenis van Sint-Maria-Oudenhove, Sint-Maria-Oudenhove, 1971-72.
Van Isterdael H., Inventaris van het archief van het Land van Zottegem, Rijksarchief te Ronse, Brussel, 1986, p. 12-13.
Verachten L., Michelbeke, Sint-Maria-Oudenhove, Elst, Brakel, 1988. Zo groeide ons St Maria-Oudenhove, Sint Maria Oudenhove, 1983.
Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Brakel, Horebeke, Kruishoutem, Lierde, Zingem en Zwalm, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N4
Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde. Uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 125.
H. Holemans, "Oost-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oostvlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster, (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oostvlaanderen 1962, Tweede band, XVI, 1963).