Molenzorg

Wichelen, Oost-Vlaanderen


Foto Helena Duch?ne, 01.07.2003
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Bohemenmolen

Ligging
Strijp 58
9260 Wichelen

zuidzijde
hoek met Bosveldstraat
800 m ZO v.d. kerk
kadasterperceel B 488


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1571
Verdwenen
1908, sloop
Beschrijving / geschiedenis

De Bohemenmolen was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van Strijp (nr. 58), op de hoek met de Bosveldstraat, op 800 meter ten zuidoosten van de kerk van Wichelen.

Volgens de penningkohieren van Wichelen van 1571 (f° 2r°) werden zowel de wind- als watermolen toen door de baron van Ressegem aan dezelfde molenaar verpacht: "Joos Tuesweert houdt in pachte van mher Maximiliaen Vilain, baron van Reesseghem den muelenberch up tstrijpen daer zijn molen up staet tsrs voor 20 scheIl. gr. houdt voorts in pachte van mijnheere voorn. eenen watermolen metten woonhuyse ende stampmeulen tsamen groot metten wallen, grachten ende der erfve daer an clevende 4 bunder 2 dachw. onder landt bosch weede ende meersch gheleghen binnen Schellebelle tsrs voor 15 p. gr., samen 16 p. gr."

De staakmolen was in 1745 in het bezit van de "Prochie ende heerelyckheden van Wichelen ende Cherscamp". De staakmolen werd verkocht in 1789.

We zien hem aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) met een tekeningetje van een staakmolen en met de aanduiding "Moulin".
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Bohemen Molen"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een staakmolen.

In 1789 werd de molen, samen met de heerlijkheid, openbaar verkocht. In de Gazette van Gend van 9 maart, 16 en 23 april 1789 verscheen hierover de volgende advertentie: Livinus le Begue, notaris en procureur van Gedele van Gent, is gemachtigd om publiek of uit de hand te verkopen, hetgeen “eerstdags” zal gebeuren: “de notabele prochiën ende heerlykheden van Wichelen en Cherscamp, wezende dezelve prochie eene der ’s Graeven propre (= eigen) dorpen, hebbende eene der schoonste jagten van geheel het Land van Aelst, visscherye in de Schelde, het notabel kasteel “te Sype”, de wind- en watermolen, considerabele plantage van boomen”, etc. De verkoping had plaats op 25 april, 9 en 23 mei 1789 te Aalst in de herberg “den Koning van Spagnien” . Inlichtingen ook bij baljuw Gilquin te Wichelen.

Notaris Jacques Leirens te Wetteren, uit naam van zijn principaal, Mr. De Meulenaere, propriëtaris in Gent, presenteerde in 1804 publiekelijk twee molens te pachten (advertentie in De Gazette van Gent van 21 mei en 11 juni 1804):
a. Een schone, wel gesitueerde en sedert vele jaren wel gekalante korenwindmolen, met woonhuis, stallingen, lochting, boomgaard enz., gestaan en gelegen in Wichelen, in de Wijk Bohemen, die door de bewoning, huizen en hoven die eromheen staan, gesitueerd is “in het midden van een groot gemeynte”. Met de molen worden mee verpacht 187 a65 ca of 6 dagwanden 10 roeden van de “beste winnende landen”, allemaal daar in de buurt gelegen.
b. Een welgekalante en goed gesitueerde korenwatermolen en stampkot, met woonhuis, schuur, stallingen, blekerij en andere gerieflijkheden, ook in Wichelen, tegen de parochie Serskamp, omringd door vele woonhuizen, boerenhoven en andere woningen, mitsgaders in het midden van ±7 ha20 aof 24 dagwanden 6 bunderen van de beste winnende landen, die mede verpacht worden. De verpachting geldt voor zes jaren, ingaande op 6 aug. 1804. De verpachting heeft plaats in de herberg van burger Andries d’Hooge, koopman te Wichelen, Wijk Bohemen.

De staakmolen werd gesloopt in 1908 en vervangen door een stoomgraanmolen door de toenmalige eigenaar A. de Hemptinne-de Kerchove de Denterghem.

Volgens het kadasterarchief werden alle bestaande volumes in 1922 door de landbouwersfamilie Eeckhout - Coucke vervangen; een maalderij met motor kwam in de plaats van de stoomgraanmolen en een nieuw huis werd gebouwd. In 1933 werd het huis achteraan vergroot.

Bouwkundige beschrijving van de molenaarswoning en de maalderij (Agentschap Onroerend Erfgoed - Chris Bogaert, Helena Duchêne, Kathleen Lanclus & Mieke Verbeeck)
Bakstenen dubbelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak. Eenvoudige voorgevel uitziend op de Bosveldstraat met jaartalankers. Rechthoekige muuropeningen onder ijzeren I-latei met rozetjes; hardstenen dorpels en persiennes op de begane grond.
Links aansluitend voormalig maalderijgebouw, door ankers op de voorgevel gedateerd 1922.  Oorspronkelijk één en nu twee bouwlagen onder laag golfplaten dak. Technische installatie verdwenen.

Het burgershuis met de voormalige maalderij zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bijlagen

Wichelen, Serskamp - Verkoop van de parochieheerlijkheden van Wichelen en Serskamp, met kasteel, watermolen en windmolen (Gazette van Gend, 9 maart, 16 en 23 april 1789)

Livinus le Begue, notaris en procureur van Gedele van Gent, is gemachtigd om publiek of uit de hand te verkopen, hetgeen “eerstdags” zal gebeuren: “de notabele prochiën ende heerlykheden van Wichelen en Cherscamp, wezende dezelve prochie eene der ’s Graeven propre (= eigen) dorpen, hebbende eene der schoonste jagten van geheel het Land van Aelst, visscherye in de Schelde, het notabel kasteel “te Sype”, de wind- en watermolen, considerabele plantage van boomen”, etc. De verkoping had plaats op 25 april, 9 en 23 mei 1789 te Aalst in de herberg “den Koning van Spagnien” . Inlichtingen ook bij baljuw Gilquin te Wichelen.

-------------------------------

Verpachting: Korenwindmolen en korenwatermolen in Wichelen (Gazette van Gend, nrs. 1058, 1062 en 1068 van 7 en 21 mei en 11 juni 1804)

Notaris Jacques Leirens te Wetteren, uit naam van zijn principaal, Mr. De Meulenaere, propriëtaris in Gent, presenteert publiekelijk twee molens te pachten:
a. Een schone, wel gesitueerde en sedert vele jaren wel gekalante korenwindmolen, met woonhuis, stallingen, lochting, boomgaard enz., gestaan en gelegen in Wichelen, in de Wijk Bohemen, die door de bewoning, huizen en hoven die eromheen staan, gesitueerd is “in het midden van een groot gemeynte”. Met de molen worden mee verpacht 187 a65 ca of 6 dagwanden 10 roeden van de “beste winnende landen”, allemaal daar in de buurt gelegen.
b. Een welgekalante en goed gesitueerde korenwatermolen en stampkot, met woonhuis, schuur, stallingen, blekerij en andere gerieflijkheden, ook in Wichelen, tegen de parochie Serskamp, omringd door vele woonhuizen, boerenhoven en andere woningen, mitsgaders in het midden van ±7 ha20 aof 24 dagwanden 6 bunderen van de beste winnende landen, die mede verpacht worden. De verpachting geldt voor zes jaren, ingaande op 6 aug. 1804. De verpachting heeft plaats in de herberg van burger Andries d’Hooge, koopman te Wichelen, Wijk Bohemen.

Literatuur

Archieven en landkaarten
Rijksarchief Gent, Fonds Desmanet de Biesme, 1473.
Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Wichelen (1571), f° 2r°.
Villaretkaart (1745-1748)
Ferrariskaart (ca. 1775)
Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, 9 maart, 16 en 23 april 1789
Gazette van Gend, nrs. 1058, 1062 en 1068 van 7 en 21 mei en 11 juni 1804

Werken
G. De Maesschalck, "Wichelen doorheen de eeuwen", Oostakker, 1973.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962), p. 174-175.
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008, p. 55-56.
R. Ruys, "Leven van de wind. Het molenpatrimonium van Wichelen", in: Tijdschrift van de Heem- en Oudheidkundige Kring Wichelen, XXV, 1999, nr. 1, p. 29-34.
Bogaert C. , Duchêne H. , Lanclus K. & Verbeeck M. s.d.: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Dendermonde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20N,

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zaterdag 14 december 2019

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens