Le Moulin d'En Haut, Moulin de Pierre ou Moulin Blanc était un moulin à vent en pierre, type moulin tour cylindrique, à la rue des Vertes Feuilles
Octroi de 1673 au baron de Stienbeck (ou Estiembecq), seigneur de Miraumont.
En 1739, le moulin appartenait encore au baron de Stienbeck, seigneur de Miraumont.
En 1701-1706: meunier Arnould Dessaux (des Salux), qui payait une reconnaissance de 13 livres 10 sous.
En 1789, à monsieur de Saint-Sépulcre; le meunier était Jean-Baptiste Hauve.
Jean-Baptiste Hauve, mayeur et clerc de Saint-Sauveur, ayant succédé à son père et à son grand-père dans cette seconde fonction et exerçant un grand ascendant sur les manants en vertu de la première.
"Le moulin de pierre de Jean-Baptiste Hauve ne lui est que d'un modique rapport puisque le meunier actuel ne lui rend que 45 livres l'an, quoiqu'il soit affermé avec quatre bonniers et un journel de terre labouarable, compris la maison, grange et étable occupées par le meunier, et pour qu'il lui soit d'un plus grand rapport et d'une plus grand utilité pour les habitants, surtout ceux d'Ellezelles, il faudrait l'exhausser de six pieds et le pourvoir d'une deuxième couple de meules" (dans le dossier pour l'érection du moulin à vent par Louis Wallemacq, au hameau de Croix sur Pille, octroi le 30 mai 1789).
Attesté en 1834.
Les ruines du fût existaient encore en 1900.

Jules DEWERT

Octrooi in 1673 aan baron de Stienbecq (d'Estiembecq), heer van Miraumont.
Op het einde van de 17de eeuw werd deze molen "Moulin du Cayeux" genoemd (kaart van ridder de Beaurainc, 1691).
Molenaar Arnould Dessaux (des Saulx) betaalde 13 ponden en 10 schellingen belastingen in 1701. Hij was er nog molenaar in 1706.
Baron de Stienbecq was zeker nog eigenaar in 1740.
De molen kreeg een nieuwe naam: "Moulin du Ricque".
Rond 1740 was er een controverse  tussen baron de Stienbecq en een zekere Vertegans. Deze laatste liet door deurwaarder Tribou vaststellen dat de molen reeds eeuwen oud was en er eigenlijk geen akte van bekendheid bestond. Op grond hiervan verklaarde hij zichzelf tot eigenaar en legde beslag op de stenen windmolen.

De molen staat duidelijk afbeeld op de Ferriaskaart van ca. 1775, met het symbool van een stenen windmolen.

In 1789 was de molen in het bezit van de heer Saint Sépulcre. Deze man had een zogenaamde inner van de tienden op zijn eigendom: Jean Baptist Hauve, die trouwens zelf de molen bediende. Aldus had hij een stevige positie van 1778 tot 1792. HIj handhaafde zijn politiek belangrijke plaats doorheen de troebele revolutieperiode.
HIj bezat tevens het molenhuis, stallingen en enkele dagwanden landbouwgrond. Hij mocht dit alles gebruiken tegen de minimale huurpijs van 45 ponden per jaar. Hieruit moet men echter besluiten dat zijn molen niet zoveel opbracht. Te meer dat de molen op de "Hauts" van Saint-Sauveur gelegen was, eerder gericht op de boeren van Elzele (Ellezelles), dicht bij die plaats gelegen.

Bovendien deed zich opnieuw een conflict voor tussen Jean Baptist Hauve en Pierre Joseph Moulart, die de lager gelegen watermolen uitbaatte. Hauve werd ervan beschuldigd de watertoevoer uit het beekje voor de watermolen van Moulart te onderbreken. Moulart stelde een juridische actie in, gesteund door de abdij van Saint Amand. Hij getuigde dat de productie van zijn watermolen daardoor belemmerd werd. En dat Hauve op die manier veel meer klanten kreeg voor zijn boven gelegen windmolen. HIj staafde zijn stelling door te laten bestatigen dat: "Ce moulin à eau est d'un grand secours pour les habitants en cas d'insuffisance de vent. Le meunier (Moulart) et ses ancêtres ont toujours joui de la maison et héritage d'un journel et demi et ... réservoir pour les eaux sur lequel le moulin est construit". Tot zover het dispuut. We kunnen niet achterhalen of daar gevolg is aan gegeven of de zaak geseponeerd werd. Misschien wist Hauve, gezien zijn gezagspositie, wel een graantje mee te pikken in zijn voordeel. Feit is alleszins dat er tijdens de revolutie drie windmolens en twee watermolens stonden te Saint-Sauveur.

In 1843 was Victor Lecocq eigenaar van de "Moulin blanc" en van het hoger gelegen St Amandsbos. Het molenhuis deed dienst als alcoholstokerij. In 1860 werd J.J. Caroly eigenaar. Hi woonde in het lager gelegen "Bruyère Sentine". De molen zelf was vervallen.

Op een familiefoto uit 1933 zien we dat van de romp slechts een deel meer overbleef: aan de ene zijde een tweetal meter en aan de andere zijde een viertal meter.

Na de tweede wereldoorlog dook de familie Cordier (Octaaf en zijn zus Irma) uit Ronse op: aannemers op de Bruul en eigenaars van vele huizen te Ronse. Ook bezaten ze vele eigendommen te Saint-Sauveur, zoals bossen en terreinen waarop onder andere de molenruÏne stond.
Eigenaar Cordier liet na 1945 op de molensite de dennenbomen omhakken. De ruïne werd ontbloot van alle wilde vegetatie.
Met hun eigen werknemers herstelden Octaaf en Irma Condé in 1947 de molenruÏne. Ze behielden de anderhalve meter dikke muren tot op drie meter hoogte. Boven op de rugmuur bevestigden ze een betonnen kruis van wel acht meter hoog. Op de armen werd een schitterende neonverlichting aangebracht. Het kruis was te zien vanuit het centrum van Saint Sauveur maar ook vanuit Ronse.
In 1948 waren de werken beëindigd. Meer en meer gingen de omwonenden, de parochie en de gemeente er aandacht aan schenken. Kinderen kwamen er spelen, volwassenen wandelden, de scouts trokken er op uitstap. Op 4 juli 1948 werd het kruis ingezegend door Mgr. Carton de Wiart, bisschop van Doornik, samen met de omwonenden. Kanunnik Guelluy, broer van gemeentesecretaris François Guelluy van Saint-Sauveur, was er ook bij.

Er kwam ook een Mariakapelletje, de "Notre Dame du moulin" bij de "Croix des Hauts". In die tijd kende de Mariadevotie een grote opflakkering. Vele Mariakapelletjes werden geherwaardeerd of nieuw gebouwd. Op 1 mei 1949 werd het kapelletje ingewijd. De bisschop van Doornik, Mgr. Carton de Wiart, nam de trein tot Dergneau en werd vervolgens aan het station afgehaald en boven de heuvel gebracht. Het was guur weer en het regende pijpenstelen. De bisschop was zeer verkouden en stierf kort na het gebeuren. Het kapelletje kreeg bezoeken die soms zelfs de vorm van bedevaarten innamen. Bakker Michel Dubois stond in voor het onderhoud en het verlichte kruis.

De eigenaars, de Cordiers, werden ouder en ontdeden zich van enkele eigendommen. Op 15 september 1972 werd voor notaris van Impe te Ronse een verdelingsakte opgesteld tussen Marie Germaine Henrist Orpha (weduwe van Richard Cordier), Irma Cordier, Octave Cordier, Julienne Cordier (echtgenote van Jean Waeterloos) en Orpha Cordier (echtgenote van Georges Vandenstockt). Bij deze akte werd het gebied waarop de molen stond overgemaakt aan M.G. Henrist Orpha.

Bij akte verleden voor notaris Wierinck werden het terrein en het molenmonument in december 1983 verkocht aan Germain Renard (Ronse, 1933-2011) en Marie-Jeanne Guillemijn. Het terrein beslaag 1 ha 58 a en is gekadastreerd onder de nummers: Sectie B 329a, 330f, 330g, 320i, 331a (de molen) en 334c.
Bij Germain Renard was ongetwijfeld de herinnering blijven hangen van de formidabele tijd waarin hij met zijn jeugdmakkers op avontuur trok naar die heerlijke molenheuvel.
Toen German vaststelde dat de molen met de kapel verdoken waren geraakt onder allerhande gewassen en wildgroei, ontstond bij hem de onweerstaanbare drang om dat stukje verleden te revaloriseren. Hij toog aan het werk, geholpen door zijn zonen. Ze maakten het terrein vrij en herstelden de molenmuur. Na enige tijd deed hij een beroep op de officiële instanties om steun. Enkele administratieve strubbelingen brachten problemen mee qua tijdstermijnen. Maar Geramin Renard werkte verder. De elektriciteitsleiding lag klaar. Kort nadien traden er moeilijkheden op door sommigen die uit afgunst handelden. Een deel van zijn noeste arbeid werd vernield. Politie en pers stelden dit aan de kaak. Onder meer de "Courrier de l'Escaut" van 14 augustus 2003 pakte uit met de titel: "Renaix - Saint-Sauveur. Patrimoine. Une chapelle à restaurer". Uit voorzichtigheid nam Germain het Mariabeeld mee naar huis (Rue des Feuilles Vertes nr. 4) waar het beeld in bewaring werd gebracht.
Germain Renard overleed op 25 februari 2011. Zijn kinderen nemen nu de taak op zich om het molenrestant met de kapel en het kruis verder in ere te houden.

H. KERKHOVE

Archives générales du royaume à Bruxelles, Conseil du gouvernement général, liasse 1159, farde 134D, n° 8 (1789)
Alain Henry, Moulins à vent du Hainaut / Windmolens in Henegouwen, in: Molenecho's, XIII, 1985, 2, p. 54-90;
Jacques Vandewattyne, Inventaire des moulins du Hainaut: Arrondissement d'Ath, Hainaut-Tourisme, n° 116, juin 1966, p. 106-108;
Jules Dewert, Les moulins du Hainaut. Tome 2. Arrondissement d'Ath, Bruxelles, 1935 (Annales du Cercle archéologique d'Ath, t. 21, p. 1-145'(128-131)
Moulins en Hainaut, Bruxelles, Crédit Communal, 1987.
Fernand Chantry, Moulins du Hainaut, Antoing, 1987.
H. Kerkhove, "Het mysterie van de “Moulin Cassé” te Saint-Sauveur", Annalen van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Ronse en het Tenement van de Inde" (GOKRTI), jg. 2005, pp. 341-372.
Gérard Bavay, "Patrimoine et histoire des moulins en Hainaut - Inventaire descriptif", Mons, Hannonia, 2008. (Analectes d'histoire du Hainaut, tome XI), p. 112.