De Scherminkelmolen was een houten korenwindmolen, gelegen in een bocht aan de oostzijde van de Kleine Stadenstraat (nr. 120), op 2,9 km ten westen van de kerk van Hooglede, niet ver van de grens met Staden.

Zijn eerste benaming was evenwel Vellenaremolen. een verwijzing naar de heerlijkheid Vellenare waartoe de molen behoorde. Het foncierhof van deze heerlijkheid was gelegen in Staden. Deze benaming werd reeds in de 18de eeuw verdrongen door "Scherminkelmolen". Enkele voorbeelden op landkaarten: "Schrymynckel Molen" (Ferrariskaart ca. 1775, met het bruin symbool van een staakmolen), "Scherminkelmolen" (Atlas der Buurtwegen, 1844), "Schrymynckel Molen" (kaart Vandermaelen, ca. 1850).

De Vellenaremolen werd kort voor 1630 opgericht.

Tot op het einde van het Ancien Regime was de molen met deze heerlijkheid Vellenare verbonden, maar behoorde in de 17de eeuw niet meer toe aan zijn opeenvolgende heren (in tegenstelling tot b.v. de nabije Volmerbekemolen van de heerlijkheid Volmerbeke in Hooglede).

De molen werd in oktober 1689 verkocht. De verkoopakten (16 en 29 oktober 1689) bleven bewaard. Jonkvrauw Anne Marie Meersman fa Michiel verkocht aan Pieter De Wulf "eenen Coorenwind meulen genaempt de Velenaere meulen, met een lijne grond" waarop de molen en een huis gelegen is. De toenmalige molenaar-pachter was  Jan De Vos. In de akte van 29 oktober wordt melding gemaakt van de "Voldernaeremeulen".

Opeenvolgende eigenaars sinds 1834
- 1834, eigenaar: Winne Bernard, de kinderen
. 30.04.1835, verkoop: Braem-Winne Jan en consoorten, molenaar te Hooglede (notaris Deleghere).
- 21.05.1849, verkoop: Van Isacker-Devriendt Jan Valentinus, landbouwer te Hooglede notaris Soenen).
- 06.05.1878, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Jan Valentinus Van Isacker)
- 23.02.1880, deling: Dejonckheere-Van Isacker Henri, bascuulmaker te Hooglede (notaris Titeca)
- 29.08.1887, erfenis: a) Van Isacker Pieter, b) Van Isacker Charles Louis, c) Van Isacker Nathalie en d) Van Isacker Mathilde (overlijden van de vrouw van Hendrik Dejonckheere)
- 17.04.1901, erfenis: de kinderen: a) Van Isacker Pieter (+1910), b) Van Isacker Charles Louis, c) Van Isacker Nathalie en d) Van Isacker Mathilde (overlijden van Henri Dejonckheere)

De molen werd steeds verpacht:
- 1689: Jan De Vos
1856-1860: kinderen Pieter Baelen, 3 jaar, molen en 12 gemeten land, 720 frank per jaar
1860-1863: Hendrick D'Haene-De Decker, 9 jaar, molen en 12 gemeten land, 720 frank/jaar
1863-1867: Désiré Willaert, jongman, 3 jaar, molen en 13 gem. 1 lijn land, 3 jaar, 800 frank/jaar
1867-1876: Désiré Willaert-Dick, 9 jaar, molen, land en meers, 800 fr./jaar
1877-1881: Désiré Willaert-Dick, 9 jaar, molen, land en meers, 1000 fr./jaar.

De laatste molenaar was Theophile Decapmaker (1856-1938), afkomstig van Passendale. Hij kwam in 1890 naar de Scherminkelmolen en nam de molen over van de gezusters Saelens. Zoon Theophile Decapmaker vertelde aan ons in 1979: "Tijdens de oorlog '14-'18 logeerden er soldaten op de boerderij. Wij waren de eerste molen achter het front. We hadden een bewijs om te mogen malen. We werkten dag en nacht en vele Stadenaars kwamen bij ons om hun graan te laten malen en haver te breken. De molen had twee koppels stenen: een van 1 m 50 en een van 1 m 80 diameter. Mijn vader scherpte zelf de molenstenen. Zijn handen zaten vol grijze spikkels van het scherpen. Als het wel waaide konden we 400 kg malen per uuur. De boeren brachten zakken graan van 107 kg en ze kregen 101 kg meel mee. Het loon was dus 6 kg graan per zak of 1 frank in geld, maar de boeren hadden liever dat we 6 kg afhielden.
We vluchtten op 3 augustus 1917. De molen werd "in stikken" geschoten door de Fransen in 1918. Na den oorlog konden we van de oorlogsschade een nieuwe molen hebben voor den ouden, maar we waren (dom genoeg) content met een schadevergoeding volgens de waarde van voor 1914.
V. Demasure heeft na de oorlog de aarde van de molenberg weggevoerd en O. Haghedooren uit de Grote Stadenstraat heeft de molenstenen gekocht.
Na het overlijden van Theophile Decapmaker in 1938 werd de molenhoeve verder bewoond door dochter Godelieve Decapmaker (1907-1999), die huwde met Albert Lievrouw, afkomstig van Aarsele (1916-1996). Ze leefden nog in heel traditionele stijl.

Toen de Duitsers bij hun inval in september 1914 doorheen Hooglede trokken, vroegen ze de weg naar de "Chomikmühle", waarbij ze doelden op de Scherminkelmolen. Blijkbaar vormde deze molen een merkpunt in hun optocht naar het westen.

Tijdens de oorlog was de molenhoeve blijkbaar als veldlazaret ingericht, getuige een bewaarde foto waarop we Duitse soldaten zien met een armband van het rode kruis.
Rond 10 oktober 1918 hebben de oprukkende Fransen (168ste infanterieregiment) de Scherminkelmolen neergelegd (zie het verslag in bijlage). De Decapmakers wilden met het geld van de oorlogsschade een nieuwe molen oprichten, maar ze moesten deze intentie opgeven. Er was o.m. ook de concurrentie van een nabijgelegen mechanische maalderij te Staden (weg naar Kortemark). Nu is nog de kleine weide aanwijsbaar (rechts van de inrit) waar de molen stond.

Lieven DENEWET & Piet DELAEY

Verslag over de verovering en vernieling van de Scherminkelmolen door de Fransen (168ste infanterieregiment)

Octobre 1918
Sur tout le front, les Allemands subissent d'important revers. Partout ils cèdent du terrain. Alors que le fléau de la balance hésitait à désigner le vainqueur au début du printenps, tout soudain bascule. Le Haut Commandement Allié décide de porter un coup fatal aux allemands dans les Flandres.

L'offensive est imminente. L'Armée belge, réorganisée, soutenue par quelques divisions françaises de choix et appuyée sur la droite par les Anglais, est prête à partir à l'assaut.
Attaquant entre Ypres et Dixmude, elle va essayer de dégager tout le littoral Flamand et, par contre-coup, la région Lilloise ou la situation de l'ennemi devient de plus en plus précaire.
La 128e DI fait partie des divisions de soutien.

Le 1er du Capitaine Direz, nouvellement promu, est mis à la disposition du 169e en vue d'une attaque en direction de Lichtervelde et pour déborder Hazewind par le Nord. En raison du manque de moyens d'artillerie, l'attaque projetée n'eut pas lieu dans les journées des 2 et 3 octobre. Le bataillon Direz n'eut pas à laisser à la disposition du 169e qu'une compagnie jusqu'au 4 octobre au soir; le bataillon se reportait, à la même date, sur la voie ferrée à hauteur de Stadenberg.
Le 4 au soir, le dispositif de la division était modifié, les régiments devant s'accoler, le bataillon Michel relevait le bataillon Massie du 168e entre la route de Staden-Roulers et le hameau de Scherminkelmolen
Vers le 10 octobre, le 168e enlève Scherminkelmolen; L'aspirant Lemaire, jeune chef de section, est tué en se portant à l'assaut du hameau pour la seconde fois, après une première tentative qui s'était soldée par un échec.

"...Le régiment resta dans cette situation jusqu'au 11 inclus; ce séjour ne comporta, comme opération, que des reconnaissances de nuit pour constater que l'ennemi était toujours au contact. Enfin, le 11, les communications sont rétablies, notre artillerie peut entrer en action"

Dans la nuit du 11 au 12, une compagnie du bataillon Michel (5e Cie) exécutait, en liaison avec une compagnie voisine du 168e, à droite, une opération de détail sur le hameau de Scherminkelmolen, réussissait à en occuper la partie nord-ouest, y faisant uen quinzaine de prisonniers. Ce brillant coup de main est exécuté particulièrement par la section du sous-lieutenant Mothe.

Bron: http:// 167e.regiment.free.fr/167eregimentinfanterieoctobre1918.html

--------

De molenaarsfamilie Decapmaker te Passendale en te Hooglede

Petrus Joannes Decapmaker, molenaar op de Molenhoekmolen te Passendale. Hij was geboren te Voormezele op 7 november 1772 en overleed te Passendale op 1 oktober 1821. Hij huwde met Godelieve Martha Rosa Demoor, geboren te Passendale op 2 april 1779 en er overleden op 26 januari 1851.

Kinderen

I. Franciscus Eduardus Decapmaker, overleden te Passendale op 20 september 1819

II. Ivo Decapmaker, overleden te Passendale op 18 april 1848

III. Petrus Leonardus Decapmaker, overleden te Passendale op 26 december 1823

IV. Petrus Joannes Decapmaker, overleden te Passendale op 10 januari 1803

V. Engel Albertus Decapmaker, geboren te Passendale op 12 april 1804 en gehuwd te Passendale op 12 september 1833 met Theresia Coleta Deforche (°Oostnieuwkerke 25.09.1808).
Hun kinderen:
1. Amatus Honoratus Decapmaker, geboren te Langemark op 20 oktober 1837 en gehuwd te Passendale met Virginia Julie Vermeulen (°Passendale 22.02.1840.
Hun kinderen:
1. Julius Emilius Decapmaker (°Passendale 14.02.1869), gehuwd te Passendale op 27.09.1900 met Maria Louisa Delva (°Passendale 30.12.1873)
2. Cyriel Decapmaker (°Passendale 09.04.1870, +Staden 04.02.1943), gehuwd te Moorslede op 29 september 1905 met Mathilde Pharaïlde Lebbe (°Moorslede 09.10.1875). Ze kregen 8 kinderen.
3. Victorine Decapmaker (°Passendale 31.12.1871)
4. Charles Louis Hilaire Decapmaker (°Passendale 08.05.1876), gehuwd met een Van Makelbergh
5. Theophiel Emiel Decapmaker (°Passendale 12.11.1877), gehuwd met een Vanneste
Elodia Maria Decapmaker (°Passendale 22.07.1879)
6. Richard Decapmaker (°Passendale 15.07.1881), gehuwd te Passendale op 10 juni 1911 met Febronia Maria Blanckaert (°Passendale 26.11.1884)
7. Maria Ludovica Decapmaker (°Passendale 15.08.1883 - +Staden 06.01.1958), gehuwd met Lucianus Ghesquière (°Staden 11.01.1875 - +Staden 13.05.1969). Ze kregen 3 kinderen.

VI. Leo Josephus Decapmaker, herbergier, geboren te Passendale op 10 juli 1807, gehuwd met Amelia Theresia Nollet, geboren te Langemark op 15 mei 1805.
Hun kinderen:
1. Amatus Cerilus Jourdan Decapmaker (°Moorslede 17 april 1838)
2. Fideel Amand Constantin Decampmaker (°Moorslede 20 september 1839)
3. Honorance Clemence Florence Decapmaker (°Moorslede 9 juli 1841)
4. Bruno Decapmaker (°Moorslede 12 september 1843).

VII. Bruno Anselmus Decapmaker, molenaar op de Molenhoekmolen te Passendale, geboren te Passendale op 21 april 1809 en er overleden op 18 februari 1870. Hij huwde te Moorslede op 28 juni 1849 met Virginia Nathalia Roelens, geboren te Moorslede op 30 juli 1825. Een zoon: Charles Louis Decapmaker, gehuwd met een Vandenbulcke

VIII. Franciscus Alexander Decapmaker, geboren te Passendale op 2 februari 1813 en er overleden op 31 juli 1815.

IX. Carolus Ludovicus Decapmaker, geboren te Passendale op 22 februari 1815 en er overleden op 22 december 1899. Hij was gehuwd met Rosalia Viaene.
Hun kinderen:
1. Emiel Decapmaker, molenaar op de Mosselmarktmolen te Passendale, geboren te Passendale in 1853. Een dochter: Helena Decapmaker, geboren te Passendale in 1888 en gehuwd met Cyriel Verbeke (°Moorslede 1899)
2. Sylvia Decapmaker
3. Theophile Decapmaker, molenaar op de Scherminkelmolen te Hooglede.
Hij was geboren te Passendale en overleed in 1938. Hij huwde te Passendale op 26 september 1890 met Theresia Ludovica Nuttens, geboren te Passendale in 1861 en overleden te Hooglede in 1942. Zij was de dochter van Louis Frans Nuttens, gehuwd te Westrozebeke in 1855 met Catharina Theresia Devoldere.
Kinderen
a. Camiel Cyriel Decapmaker, geboren te Hooglede op 3 december 1897 en overleden te Ieper op 19 december 1980. Hij huwde met Madeleine Uleyn, geboren te Nieuwkerke op 24 mei 1904 en overleden te Langemark op 2 februari 1956. Zij was de dochter van Charles Louis Uleyn, geboren te Staden in 1868 en overleden te Nieuwkerke in 1943. Charles Louis Uleyn huwde te Hooglede in 1900 met Silvia Theresia Parmentier, geboren te Hooglede in 1867 en overleden te Nieuwkerke in 1951.
b. Madeleine Decapmaker, geboren te Hooglede in 1898 en overleden te Pont-Sainte-Maxence, gehuwd met Achille Versavel geboren in 1897 en overleden in 1964 te Précy-sur-Oise.
c. Gaston Decapmaker, geboren te Hooglede op 9 december 1899 en overleden te Beernem op 31 augustus 1984
d. Herminie Decapmaker geboren te Hooglede op 31 augustus 1901 en overleden te Markegem op 13 mei 1991 gehuwd met Victor Van Der Meulen
e. Godelieve Decapmaker, geboren te Hooglede op 7 november 1907 en overleden te Roeselare op 29 december 1999 . Ze was gehuwd met Albert Maurice Lievrouw (zoon van Lievrouw-Huys), geboren te Aarsele op 1 oktober 1916 en overleden te Roeselare op 12 september 1996.

Archieven
Stadsarchief Ieper, Archief Kasselrij Ieper, Reeks 5, nr 152; "Akten en Contracten Hooglede Staden Heerlijkheid Vellenaere 1642 - 1712" (verkoop in 1689)

Uitgegeven bronnen
Ferrariskaart (ca. 1775)
Atlas der Buurtwegen (1844)
Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

Werken
Lieven Denewet, Windmolens vroeger en nu. Hooglede-Gits, Hooglede, 1979.
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995, p. 34.
Désiré De Laey, Geschiedkundige aanteekeningen over Hooghlede, Roeselare, J. De Meester- Roeselare, 1902.
Edward Vermeulen, Nalatenschap, Roeselare, 1964.
Dirk Verhelst, Vleugels boven Hooglede-Gits 1914-1918, Koekelare, 2008.
Mededelingen door het echtbaar Albert Lievrouw (°Aarsele 1916) en Godelieve Decapmaker (°Hooglede 1907) aan Lieven Denewet, 1979. Zij was de dochter van de laatste molenaar. Tot kort voor hun overlijden bewoonden ze de molenaarshoeve.
Info door Camille Decapmaker, Langemark, zoon van de laatste molenaar, aan Lieven Denewet, 1979.
Edward Vermeulen, "Nalatenschap", Roeselare, 1964.
http: //167e.regiment.free.fr/167eregimentinfanterieoctobre1918.html
Jozef Maes, "Rondom de oude molens van Hooglede", De Belgische Molenaar, 22.06.1976.
Mailbericht Piet Delaey aan Lieven Denewet, 23.04.2010 (over de verkoopakte van 1689).

Mailberichten
Marieke Decapmaker, 23.02.2017 (genealogische gegevens over de familie Decapmaker)
Jorg Vereecke, 30.12.2021 (over de verkoop in 1689)