Molenzorg

Houtem (Veurne), West-Vlaanderen


Oostmolenhuis. Foto Eelkje Vanderhispallie, 01.07.2010
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Oostmolen

Ligging
Moeresteenweg 16
8630 Houtem (Veurne)

noordzijde
hoek Oostmolenstraat
700 m O v.d. kerk
kadasterperceel B243


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1616
Verdwenen
1910 - 20 februari, storm
Beschrijving / geschiedenis

De Oostmolen was een houten korenwindmolen aan de noordzijde van de Moeresteenweg (nr. 16), op de hoek met de Oostmolenstraat.

Hij werd voor 1616 gebouwd.

Molenaar rond 1770 was Louis Verkinderen. Samen met de abt van de Sint-Niklaasabdij van Veurne protesteerde hij dan tegen het voornemen van Alexaner Louis Blanckaert om in Houtem een nieuwe korenwindmolen te bouwen (zie: Houtem, Westmolen).

We vinden hem aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen, in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) als "Oostmolen, Moulin" en op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "Oost Molen".

Eigenaars en molenaars:
- 1770, molenaar: Verkinderen Louis
- voor 1834, eigenaar: Verkinderen Victor, de weduwe, molenarin te Houtem
- 04.12.1851, verkoop: Verkinderen Louis Benoit en consoorten, eigenaar te Houtem (notaris Bossaert)
- later, de erfgenamen (overlijden van Louis Benoit Verkinderen)
- 09.03.1858, deling: a) Verkinderen-Terlynck Louis Benoit, de weduwe, rentenierster te Houtem en b) Bureel van Weldadigheid te Wulveringem (notaris Decae)
- 1864, erfenis: a) Teirlynck Louis Auguste, brouwer te Houtem en b) Bureel van Weldadigheid (voor 1/27) te Wulveringem (overlijden van de weduwe - aangifte niet aanwezig doch registratie op 04.05.1864)
- 12.11.1868 verkoop: a) Verdoolaege-Verdoolaege Petrus Joannes, herbergier te Houtem en b) Bureel van Weldadigheid (voor 1/27) te Wulveringem (notaris Decae)
- 21.09.1878, erfenis: a) Verdoolaege-Verdoolaege Petrus Joannes en kinderen en deelhebbers, herbergier te Houtem en b) Bureel van Weldadigheid (voor 1/27) te Wulveringem (overlijden van vrouw Verdoolaege)
- 07.02.1887, verkoop: a) Verdoolaeghe Cesar, landbouwer te Steenkerke en b) Bureel van Weldadigheid (voor 1/27) te Wulveringem (notaris Simpelaere)
- 26.04.1893, verkoop: a) Vermeersch Norbert Frans, eigenaar te Hondschoote (F) en b) Bureel van Weldadigheid (voor 1/27) te Wulveringem (overlijden van Norbert Vermeersch)
- 01.04.1898, erfenis: a) Vermeersch Norbert Frans, de erfgenamen en b) Bureel van Weldadigheid (voor 1/27) te Wulveringem (overlijden van Norbert Vermeersch)
- 05.07.1898, deling: a) Vermeersch Norbert Frans, de erfgenamen en b) Bureel van Weldadigheid (voor 1/27) te Wulveringem (onderhandse akte)

Bij koninklijk besluit van 25 november 1909 werd aan S. Lootvoet uit Houtem vergunning verleend om, onder zekere voorwaarden, een stoommeelmolen op te richten in deze gemeente, op 1,920 km van de grens met Frankrijk.

Bij koninklijk besluit van 6 september 1910 werd, werd aan molenaar Coopman, uit Houtem vergunning verleend om, onder zekere voorwarden, een door gasmotor bewogen bloemmolen op te richten in deze gemeente, sectie B, op 2,416 km van de grens met Frankrijk.

De Oostmolen liep tijdens de zware storm van  20 februari 1910 door de vang, zodat er brand ontstond op de steenzolder. Om de omliggende gebouwen te vrijwaren moest men de brandende molen omtrekken. De molen was verzekerd.

Hij was toen in het bezit van Nathalie Vermeersch (gebouw) en het Bureel van Weldadigheid van Wulveringem (de grond). De nabijgelegen Oostmolenstraat herinnert ons aan zijn bestaan. Maar ook de vroegere molen- en boerderijsite bestaat nog en is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Gebouwencomplex rondom in onbruik geraakte cichoreiast. Voorheen vermoedelijk kleine hoeve van 1837, aanleunend bij het langgestrekte type met woonhuis en aanpalende rechter dwarsschuur; losse, haakse paardestal en wagenhuis. Rond 1908, bouw van cichoreiast waardoor gedeeltelijke functieverandering o.m. inrichting van gedeelte van woonhuis tot stal; in gebruik tot ca. 1940 waarna inrichting tot maalderij cf. nog twee bewaarde molenstenen binnenin. Recente opsplitsing van het geheel; aan de gang zijnde inrichting tot buitenverblijven.

Huidig uitzicht. Ten noorden, aan elkaar palend respectievelijk van west naar oost: woonhuis uit het tweede kwart van de 20ste eeuw en voormalig woonhuis met rechter dwarsschuur, voorafgegaan door deels gekasseid, deels begraasd erf ten zuiden met drie bomen en haakse paardenstal. Ten oosten, haakse cichoreiast; ervoor, twee gedempte cichoreiwasputten; wagenhuis rechts. Ten noorden, voormalig woonhuis van acht traveeën en twee bouwlagen onder mank zadeldak (niet evenwijdig aan de straat, Vlaamse pannen) wegens optrekken van straatgevel met één verdieping en rechts aanleunende dwarsschuur van één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamse en mechanische pannen); jaartal 1837 aangegeven door middel van muurankers in recjter zijpuntgevel. Woongedeelte: verankerde gele baksteenbouw op gepikte plint. Muuropeningen onder strekse latei, met kozijn; beluikte vensters.
Vermoedelijk 18de-eeuwse achtergevel Kelderopeningen in getoogde omlijsting. Vensters met afzaat; getraliede houten bolkozijnen met kleine roedenverdeling; verdwenen luiken. Rechter kozijndeur met getralied tweedelig bovenlicht en klokvormige omlijsting. Hanggoot. Sporen van recentere verbouwingen.
Dwarsschuur met rechter stalgedeelte. Stijl- en regelwerk met horizontale plankenbeschieting op bakstenen voeling; l.gedeelte en achtergevel met recentere bitumebeschieting.
Ten zuiden, haakse paardenstal onder licht gebogen en overstekend zadeldak (Vlaamse pannen) op houten modillons, uit de twee helft van de 20ste eeuw. Veranderde baksteenbouw. Getoogde staldeur.
Ten oosten, voormalige cichoreiast. Verankerde bakstenen constructie van drie traveeën en twee bouwlagen onder overstekende zadeldak (Vlaamse pannen). Vrij gesloten gevels met uitzondering van getoogde naast recentere muuropeningen, en laadvenster.
Voormalig wagenhuis onder overstekend zadeldak op schoorstukken (Vlaamse pannen). Stijl- en regelwerk met horizontale plankenbeschieting en bakstenen vullingen.

Bijlagen

Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 15 december 1909 (jg. 116, nr. 150), p. 3, kol. 3 (vergunning aan molenaar S. Lootvoet voor plaatsing van een gasmotor)
Officieel nieuws. Bij koninklijk besluit van 25 November, wordt aan M. S. Lootvoet, te Houtehm-bij-Veurne, vergunning verleend om, onder zekere voorwaarden, eenen stoommeelmolen op te richten in deze gemeente, op 1,920 meters der grens. 

Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 1 oktober 1910 (jg. 117, nr. 118), p. 3, kol. 4.
Officieel nieuws.
Bij koninklijk besluit van 6 September, wordt aan M. Coopman, te Houthem bij Veurne, vergunning verleend om, onder zekere voorwarden, eenen door gasmotor bewogen bloemmolen op te richten in deze gemeente, sectie B, op 2,416 meter der grens.

"De Storm", De Poperinghenaar, 27 februari 1910, p. 4.
Zondag avond is er in onze provincie een vervaarlijk onweder opgesteken uit het westen. Het nam gedurig in geweld toe en rond 1 ure 's nachts had het zijn toppunt bereikt.
Maandag heeft het op sommige plaatsen vreeselijk gedonderd en gebliksemd, zooals te Brugge, Heyst, Kortrijk en ook te Kemmel. De molen van den heer Coopman, van Houthem-bij-Veurne werd door den bliksem in brand gesteken en brandde af tot den grond.
De wind was geheel de week zeer hevig en heeft veel schade aangericht. Op vele plaatsen zijn schouwen en dakpannen weggerukt. Te Bambeke, in Frankrijk, werd de molen van den heer Fidèle Daanes, door een stormwind omgeworpen. Er zijn geen ongelukken van personen te betreuren. Te Hondschoote insgelijks, werd de molen van M. Henri Decroos door een rukwind, ten gronde geworpen; hier ook bevond er zich n iemand in.
Op zee is het weder bijzonder schrikkelijk.
In de Ardennen heerschte in 't begin der week een geweldige stormwind en een echt sneeuwtempeest. Overal werd veel schade veroorzaakt. Op sommige plaatsen lag de sneeuw 40 centimeters dik.
Zaterdag der verleden week, was het vijftig jaar geleden - den 19 Februari 1860 - dat een verschrikkelijk onweder over gansch België woedde. De oude menschen weten er nog van te spreken. Nooit beleefden zij zulk tempeest. De bliksem viel op 20 kerktorens.
Men ziet dat er altijd beroeringen in de jaargetijden geweest zijn, en dat men in dit seizoen zich aan allerlei grillen van het weder mag verwachten.

De Veurnaar, 2 maart 1910
"Zondagavond 20 dezer rond 10 uur heeft er een geweldige brand den graanmolen der familie Lootvoet gansch in asch gelegd. De brand is ontstaan op de 2de verdieping, doch de oorzaak is niet gekend. Om de gebouwen te vrijwaren, is men verplicht geweest den brandende molen om te trekken. Er bestaat een verzekering."

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1885. Octrooi voor Alexander Louis Blanckaert om in Houtem een nieuwe korenwindmolen te bouwen, met o.m. verzet ven moelnaar Louis Verkinderen van de Oostmolen, 1770-1771

Uitgegeven bronnnen
"De Storm", in: De Poperinghenaar, 27 februari 1910, p. 4.
De Veurnaar, 2 maart 1910 (over de storm)
Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 15 december 1909 (jg. 116, nr. 150), p. 3, kol. 3 (vergunning aan molenaar S. Lootvoet voor plaatsing van een gasmotor)
Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 1 oktober 1910 (jg. 117, nr. 118), p. 3, kol. 4 (vergunning aan molenaar Coopman voor plaatsing van een gasmotor).

Werken
P. Donche, Bezittingen van Marcus van Wonsel in Veurne-Ambacht volgens zijn landboek van 1616, in: Westhoek, tijdschrift voor Geschiedenis en Familiekunde in de Vlaamse & Franse Westhoek, Ieper, Westhoek, 20ste jrg. (2004), nr. 2-3-4, p. 129-151.
Anne Marie Delepiere & M. Lion m.m.v. M. Huys, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Veurne, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 8N, Brussel.
Chr. Devyt, "Westvlaamse windmolens. Inventaris volgens de toestand op 1 januari 1965", Brugge, 1966, p. 86;
Luc Devliegher, "De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 254-257 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9);
Jeroen Cornilly, "Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel III. Arrondissementen Brugge, Diksmuide, Oostende en Veurne, Brugge, 2005, p. 130:
Bert Bijnens, "De windmolen te Koksijde", in: Ons Heem, III, 1961, p. 84-87;
Bert Bijnens, "De Abdijmolen te Koksijde", in: Bachten de Kupe, XV, 1973, p. 34-41;
"De houten windmolen te Houtem (Veurne)", in: Natuur- en Stedenschoon, XXVI, 1953, p. 147-148.
"Koksijde, molengemeente", in: Molenecho's, XIII, 1985, p. 102-103;
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
Jozef Ameeuw, "Molens van Veurne-Ambacht", Koksijde, De Klaproos, 2004, p. 79-82, 95-97;
R. en L., "Molenberichten Koksijde", in: De Belgische Molenaar, LIV, 1959, p. 63

Persberichten
"Molen overgebracht uit Houtem", in: Het Nieuws van den Dag, 5 juli 1953.

Overige foto's

<p>Oostmolen</p>

Oostmolenhuis. Foto Eelkje Vanderhispallie, 01.07.2010

<p>Oostmolen</p>

Oostmolenhuis. Foto Eelkje Vanderhispallie, 01.07.2010

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: woensdag 1 mei 2019

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens