Molenzorg

Herfelingen (Herne), Vlaams-Brabant


Verzameling Ons Molenheem
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Karonjemolen
Molen Vandenschrieck
Molen van Herfelingen

Ligging
Molenstraat 14
1540 Herfelingen (Herne)

op de Karonjeberg
2,6 km ZW v.d. kerk
kadasterperceel C395


toon op kaart
Type
Staakmolen met open voet
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1775 / 1804
Verdwenen
1922 - 11 juli, sloop
Beschrijving / geschiedenis

De Karonjemolen was een standaardmolen die soms beschouwd werd als "de mooiste en stevigste van de streek". We zien hem prijken op de Ferrariskaart (ca. 1775). In 1804 gebeurde een heropbouw door Jean-Baptiste Van den Borre voor de Vander Schuerens.

Eigenaars na 1830:
- voor 1830, eigenaar: Poelaert Peeter, te Edingen
- later, mutatie: Van der Schueren-Galmaerts Louis, zonder beroep te Herfelingen
- 05.01.1842? gift: Van der Schueren Peter, toekomstig echtgenoot van Timmermans Dorothée, landbouwer te Herfelingen (notaris Wielant)
- 05.01.1842, gift: Vander Schueren Petrus Jan, molenaar te Herfelingen (notaris Wielant)
- 26.11.1855, verkoop: Vandenschrieck-Breynaert Jan-Baptist, landbouwer te Leuven (notaris Walravens, de molen voor 8000 frank)
- 25.03.1901, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Jan-Baptist Vandenschrieck)
- 17.11.1915, afstand: Vandenschrieck-Beeckmans Karel Lodewijk, molenaar te Herfelingen (notaris Carlier)

De afstand tussen de stenen teerlingen bedroeg 6,5 meter. De kruisplaten lagen niet op houten blokken, maar op blauwe arduinstenen.
Deze tweezolder-standaardmolen bezat in de 19de eeuw drie steenkoppels. Na het malen van maximaal 200 zakken of 10.000 kiliogram moesten de molenstenen bijgescherpt worden.
De molen had ook een builinrichting. Honderd kilogram koren bracht slechts 60 kg fijne witte bloem op.
Een windmolen met 100 zakken maalgoed of 5000 kg per week was reeds een molen met groot cliënteel. Met een dagtaak van 8 uur per dag gedurende vier dagen per week gaf dit een benaderende uurpoductie van ongeveer 160 kg.
Zeil minderen bij storm noemde men "korten".
Het graan werd meestal in kleine hoeveelheden naar de molen gebracht, met de kruiwagen, de hondenkar en minder vaak met een boerenkar. Soms bracht men een enkele zak of "kluts" op de rug.
Het maalloon bedroeg in 1900 1 frank per zak van 50 kg. Rond 1930 was dit 6 frank.

In De Belgische Molenaar van februari en maart 1922 adverteerde Vandenschrieck in De Belgische Molenaar dat de molen te koop werd aangeboden voor afbraak. Deze sloop gebeurde op 11 juli 1922 door de gebroeders De Martelaere uit Tollembeek, gekende molenmakers. Deze hebben een 50-tal windmolens gesloopt in deze periode, vooral in het Pajottenland.

Er werd verder gemalen met een armgasmotor (gaz pauvre, "povergasmotor"), waarmee men rond 1920 reeds 40 zakken of 2000 kg per dag kon malen.
Dat leidde tot het huidige bedrijf Bloemmolens Vandenschrieck nv in de Barakkenbergstraat 14 te Herfelingen.

De molenaarswoning en het schuurtje in het verlengde, gedateerd "1823" in de witte voegen van de zijgevel, bestaan nog. Ze zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET, Roger VANNEROM & Heman HOLEMANS

Bijlagen

J.-F. Vinckx, "De Molens van ’t Payottenland, in: Eigen Schoon en De Brabander, XIV, 1931, 6, p. 170-171 (Herfelingen Karonjemolen)

De “Karonjemolen” bekroonde de “Karonjeberg” in de naaste buurt van Herfelingen. Voor het molenhuis kronkelt de Schepdaalstraat; zuid-west-waarts ontwaart het oog Edingen, links, en Tollenbeek, rechts. Ten jare 1804 had Van der Schueren de molen gebouwd. Hij had hem te Edingen op de markt laten ineensteken. ’t Was een rijk man, die op geen kosten zag; en waarlijk, naar het zeggen van al de oude molenaars, die molen was getimmerd zo schoon en zo sterk als er, wijd en zijd, geen tweede bestond. “Karonjemolen” werd later aangekocht door Vanderschrieck, herkomstig uit de omstreken van Leuven. Na diens dood heeft zijn zoon Karel de molen overgenomen.
Op 11 juli 1922 liet hij de molen omwerpen. Een vuurmolen, aan het oude, nog sterke molenhuis aangebouwd, vervangt de schone windreus.

(afbeelding: “Karonjemolen” te Herfelingen – pentekening van Paul Lindemans) 

Literatuur

J.-F. Vinckx, "De Molens van ’t Payottenland, in: Eigen Schoon en De Brabander, XIV, 1931, 6, p. 170-171 (Herfelingen Karonjemolen)
Bernard Roobaert, "Overzicht van de molens van de streek van Edingen met hun oudste vermeldingen", Molenecho's, XXIV, 1996, nr. 3-4, p. 116-180;
R. Billiet, "Enkele aardrijkskundige, historische en toponymische wetenswaardigheden over de gemeente Herne", in: Eigen Schoon en de Brabander, XLIII, 1960, p. 191-202;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 2: arrondissement Halle-Vilvoorde (A-L)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 1991;
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
B. Roobaert, "Een overzicht van de molens van het Oude Land van Edingen en hun oudste vermeldingen", in: "Het oude Land van Edingen en Omliggende, Herne, jg. XXI, 1993, nr. 2, p. 97-133, ill.;
Christiane De Maegd & Suzanne Van Aerschot, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2N, Gent, 1975.
Els De Kinderen, Aangename kennismaking met Willy Vandenschrieck te Herfelingen, in: "Elevator, vakblad voor de bloem), graan- en mengvoederindustrie - Uitgave: vzw De Belgische Molenaar", XCV, 2000, 7, 17 juli 2000, p. 3-7.
Roger Vannerom, Graanwindmolen te Herfelingen. De Karonjemolen, in: Het Oude Land van Edingen, IX, 1981, p. 93-109.
De Belgische Molenaar, XVII, 1922, nrs. 8 en 11 (februari en maart) (advertenties m.b.t. de afbraak)

Overige foto's

<p>Karonjemolen<br>Molen Vandenschrieck<br>Molen van Herfelingen</p>

Pentekening Paul Lindemans

<p>Karonjemolen<br>Molen Vandenschrieck<br>Molen van Herfelingen</p>

Het molenaarshuis. Foto: Kris Vandevorst, 2006

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: woensdag 13 juli 2016

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens