Molenechos's Homepage Molenechos.org

Harelbeke, Vlaanderen - West-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Brabants molen
Ligging
Stasegemsestraat 36
8530 Harelbeke
westzijde
tegenover Veldstraat
kadasterperceel A1286
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Gebouwd
voor 1762 / 1863 (uit Zwevegem)
Verdwenen
1839 / 1940 - 24 mei, oorlog-brand
Type
Staakmolen met gesloten voet
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
2518
© Prentkaart Nels, jaren 1930. Verzameling Ons Molenheem

Beschrijving / geschiedenis

Brabants molen was een houten korenwindmolen aan de zijde van de Stasegemsestraat (nr. 36), tegenover de Veldstraat.

Een eerste molen werd voor 1762 opgetrokken. Hij verdween in 1839.

Op de lege molenberg liet molenaar Joseph Brabant in 1863 een nieuwe staakmolen oprichten bij een nieuwe molenaarswoning. Joseph Brabant was afkomstig van de Leiemolen te Harelbeke, maar moest er in 1862 vertrekken na onenigheid met zijn broer. Hij liet een houten oliewindmolen uit Zwevegem (Wulfsbergstraat) overbrengen en hem ombouwen tot een graanmolen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Buyze Pieter en consoorten, te Kortrijk
- 22.03.1834, deling: (en akte van 19.11.1834) a) Vercruyse-Bruneel Henricus, koopman te Kortrijk en b)Bruneel Amand Ferdinand, te Kortrijk (notaris Lefevere)
- 1863, opbouw nieuwe staakmolen, eigenaar: Brabant-Coussement Jozef, molenaar te Harelbeke
- 1866, erfenis: a) Brabant-Coussement Jozef en dochter Marie Louise, molenaar te Harelbeke en b) Vandevyver-Brabant Karel, pachter te Gent (registratie op 19.01.1865)
- 11.09.1907, verkoop: Brabant-Loncke Jozef, de weduwe, kinderen en kleinkinderen, te Harelbeke (notaris Peers)
- later, erfenis: de kinderen en kleinkinderen (overlijden van de weduwe van Jozef Brabant)
- 29.04.1920, deling: Brabant-Lefevre Arthur Camille, winkelier te Harelbeke (notaris Peers)
- later, erfenis: de kinderen en kleinkinderen (overlijden van de weduwe Loncke van Jozef Brabant)
- 29.04.1920, deling: Brabant-Lefevre Arthur Camille, winkelier te Harelbeke (notaris Peers)

Nog in de jaren 1930 hield Arthur Brabant de molen in werking. In de naastgelegen bakkerij werd het meel tot een "goed en gezond" brood (aldus Torie Mulders) gebakken en aan de Harelbekenaren verkocht. 

Op 24 mei 1940 staken de Duitsers, tijdens de gevechten aan de Leie, de molen in brand. Die molen was zeer goed onderhouden en molenaar Arthur Brabant, ook een echte liefhebber, betreurde ten zeerste dit verlies. Het kadaster vermeldde in 1945 dat de voormalige molen in puin lag en dat het puin zou worden verwijderd.

De vroegere molenaarswoning, in 1885 vergroot, was een lage woning, schuin ten opzichte van de weg gelegen. Het was een wit beschilderde, verankerde baksteenbouw onder zadeldak met zwarte, Vlaamse pannen. De vensters waren met luiken afgesloten. In 2008 werd het gebouw helaas gesloopt.

Molenaar-handelaar Arthur Brabant liet bij zijn staakmolen in 1925 een maalderij bouwen (Stasegemsestraat 34/1) en aan de straatzijde een nieuw woonhuis (Stasegemsestraat 34). Deze maalderswoning (met puntgevel en erkeruitbouw aan de straatgevel) werd in 1945 vergroot en verbonden met de maalderij. De maalderij werd in 1957 uitgebreid in de lengte. De woning en maalderij werden in 1999 heringericht en gerenoveerd naar het ontwerp van architect De Hullu & partners uit Harelbeke; de voormalige maalderij werd omgebouwd tot woongelegenheid. Zowel de voormalige tweede maalderswoning (nr. 34A) als de achtergelegen, gerenoveerde maalderij (34) zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. De voormalige maalderij bewaart verschillende laadluiken en een houten dakvenster onder pannen dakje eveneens met laadluik.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Zie ook: Zwevegem, Stampkot op de Wulfsberg

Literatuur

Gendschen Mercurius, nr. 1016, dd. 20.01.1828.
Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Harelbeke, 1864/7, 1893/35, 1945/31 (Stasegemsestraat nr. 36); 1930/46, 1932/18, 1945/31, 1957/109, 1999/43 (Stasegemsestraat 34 en 34A).
Archief Technische Dienst Harelbeke, Bouwaanvragen Harelbeke, 1999/181 (renovatie maalderij in 1999)
W. Baert, L. Decroix e.a., De Meidagen van 1940 te Bavikhove-Harelbeke-Hulste, in De Roede van Harelbeke, Bavikhove-Harelbeke-Hulste in de Leieslag van 1940, jg. 8, nr. 1, 2005.
Onze Molens. Water-, wind-, en rosmolens in Harelbeke - Bavikhove - Hulste - Stasegem, Harelbeke, 1990.
C. Devyt, "De windmolens tijdens de oorlogsjaren", Biekorf, 1945.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
Aagje Vanwalleghem A. & Silvie Creyf S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, 2009.
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (71, 94).

Overige foto's

Brabants molen, Harelbeke, Foto jaren 1930. Rechts de Koutermolen. Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Foto jaren 1930. Rechts de Koutermolen. Verzameling Ons Molenheem
Brabants molen, Harelbeke, De molensite met de thans gesloopte eerste maalderswoning. Foto: Aagje Vanwalleghem, 2008 | Database Belgische molens
© De molensite met de thans gesloopte eerste maalderswoning. Foto: Aagje Vanwalleghem, 2008
Brabants molen, Harelbeke, De tweede molenaarswoning. Foto: Aagje Vanwallegehm, 2008 | Database Belgische molens
© De tweede molenaarswoning. Foto: Aagje Vanwallegehm, 2008
Brabants molen, Harelbeke, De tweede molenaarswoning met maalderij. Foto: Aagje Vanwalleghem, 2009 | Database Belgische molens
© De tweede molenaarswoning met maalderij. Foto: Aagje Vanwalleghem, 2009