Molenzorg

De Pinte, Oost-Vlaanderen


Prentkaart. Edit. kinderen De Blauwer, De Pinte, ca. 1900. Verzameling Ons Molenheem
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Zwartegatmolen

Ligging
Heirweg 36
9840 De Pinte

hoek met Nieuwstraat
kadasterperceel C271a (Nazareth)
tot 1868 bij Nazareth


toon op kaart
Type
Stenen stellingmolen
Functie
Korenmolen, oliemolen
Gebouwd
1798
Verdwenen
1925, onttakeld na oorlogsschade / 1969, sloop romp
Beschrijving / geschiedenis

De "Zwartegatmolen" werd gebouwd in 1798 als een stenen koren- en oliewindmolen met een gemetselde booggalerij. Hij stond op de hoek van de Heirweg (nr. 36) en de Nieuwstraat, in een deel van Nazareth dat van 1868 af de zelfstandige gemeente De Pinte zou worden.

Rond 1830 was hij in het bezit van Jan Baptist Van der Cruyssen, molenaar te Nazareth. In 1839 werd Constant Van der Cruyssen, stoker te Nazareth, de nieuwe eigenaar.

Notaris Bruggeman te Sint-Martens-Latem (met zijn collega notaris Saby te Wortegem) verkocht in de herberg Het Zwartegat in Nazareth in augustus 1847: "Eerste koop: Eenen schoonen Graen- en Olie-Windmolen, met Hofstede, Woonhuis en Erve, te Nazareth, genaemd den Zwartegat-Molen, zynde het huis de herberg het Zwartegat, met medegaende Land", gelegen ten noorden van den Herweg (kadaster sectie E nrs. 266 tot 24), groot samen 1 ha 22a."

Molenaar Jan Kerckhaert-Thienpont kocht de molen in 1852 aan. Remi De Vos-Van Poucke, herbergier te Sint-Denijs-Westrem, werd in 1884 de nieuwe eigenaar-molenaar. Na zijn overlijden in 1905 zetten zijn kinderen het werk verder. Georges De Vos-De Schepper nam de molen over in 1925 en zou de laatste eigenaar worden.

Op vrijdag 15 augustus 1902 was er een blikseminslag, waarbij de schade geraamd werd op 1500 frank.

In 1866 werd een eerste stoommachine geplaatst, maar er werd ook nog gemalen met de wind.

De stoomkrcht werd in 1907 verhoogd en in 1911 werd een nieuwe stoommachine geplaatst.

Na beschadiging door geschut in 1918, werd de windmolen in 1925 onttakeld: de molenonderdelen werden te koop gesteld, o.m. via een advertentie in het vakblad De Belgische Molenaar.

De romp bleef een tijd als stoommaalderij in gebruik (met 4 steenkoppels en 1 koppel pletstenen), maar werd in 1969 gesloopt. Op het perceel ernaast stond tot in 1883 Tillieux meuleke, een staakmolen op torenkot (zie aldaar).
Het voormalig molenaarshuis aan de straatzijde bestaat nog en is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bijlagen

Het Weekblad van Maldeghem en Zeeuwsch-Vlaanderen, zondag 17 augustus 1902, jg. 12, nr. 33.
De Pinte. - Vrijdag [ = 15 augustus] namiddag is de bliksem geslagen in de molen van M. De Vos, staande wijk Zwartegat. De schade beloopt tot vijftienhonderd frank.

Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (53).
Op 't Zwarte Gat te De Pinte stonden twee molens.
De Steenen Molen, waarvan de kuip met de eigenaardig gemetste galerij nog bestaat, was de machtigste of een van de machtigste windmolens der streek.
Merkelijk is haar draaiende werk tijdens de beschieting geschonden, werd ze na den oorlog afgetakeld. Nu gebruikt men er in het maalbedrijf de stoomkracht; er liggen 4 koppels maalsteenen en 1 koppel pletsteenen.

Literatuur

Gazette van Gend, nr. 4945 van 08.08.1847.
Het Weekblad van Maldeghem en Zeeuwsch-Vlaanderen, zondag 17 augustus 1902, jg. 12, nr. 33.
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (53).
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-E", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1998.
Herman Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
De Belgische Molenaar, jg. 1925 (advertentie verkoop molenonderdelen)
M. Goemanne-De Potter, "Geschiedenis van De Pinte", s.l., s.d., p. 135-138.
Paul Huys, "Molensprokkelingen van anderhalve eeuw geleden", Molenecho's, jg. 30, 2002, 1, p. 50-53 (51).
Chris Bogaert C. & Kathleen Lanclus K., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Deinze - Nazareth, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N3, Brussel - Turnhout, 1991.

Overige foto's

<p>Zwartegatmolen</p>

Verzameling Ons Molenheem

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: woensdag 30 december 2015

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens