Molenechos's Homepage Molenechos.org

Impe (Lede), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Tukmolen
Ligging

Essestraat 177


9340 Impe (Lede)
1,3 km ZW v.d. kerk
kadasterperceel B564
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
Geo positie
50.953815, 3.936400 (Google Streetview)
Gebouwd
voor 1452 / 1763
Verdwenen
1993, verplaatst naar Etikhove
Type
Staakmolen met open voet
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
2415
Ten Bruggencatenummer
03416  
© Foto rond 1947. Foto coll. Koninlijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, Brussel

Beschrijving / geschiedenis

De Tukmolen was een houten korenwindmolen in de Essestraat 177, op 1,3 kilometer ten zuidwesten van de kerk van Impe. De benaming Tukmolen is afgeleid van molenaarsfamilie Tucswer die de molen pachtte (1452, 1571). 

De windmolen werd voor 1452 gebouwd.

Uit de penningkohieren van Impe, 1571, f° 10 v°: "P(iete)r Tucswer houdt in pachte van Joos Tucswer zijnen vadere eenen cooren wintmuelen met een deen huysken en scuerken metg. de meulenberch tsamen groot 20 roeden voor 6 p. gr. tj(ae)rs".

De molen werd herbouwd in 1763.
Een technische bijzonderheid was dat de twee houten kruisplaten in de 19de eeuw door ijzeren I-profielen waren vervangen.
De erfgenamen van molenaar Pieter Fierens stelden de molen in oktober-november 1787 openbaar te koop.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Impens Jan, molenaar te Impe
- later, eigenaar: Impens Joseph en consoorten, molenaar te Impe (overlijden van Jan Impens)
- 02.05.1871, deling: Impens-Verschaffel Jozef, molenaar te Impe (notaris Moens)
- 28.02.1884, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Verschaffel)
- 31.08.1889, gift: a) Impens-Temmerman Emmanuel (voor naakte eiendom), molenaar te Impe en b) Impens Joseph (voor vruchtgebruik), molenaar te Impe (notaris Moens)
- 11.07.1899,  einde vruchtgebruik: Impens-Temmerman Emmanuel, molenaar te Impe (overlijden van Joseph Impens)
- 10.10.1931, erfenis: de kinderen (overlijden van Emmanuel Impens)
- 13.03.1934, deling: Impens-Vergaerde Alfons Omer, landbouwer te Impe (notaris Van Mynsbrugge)
- 06.06.1956, verkoop (van het gebouw) d'Ursel de Boussies Michel Alfred Isabel, advocaat te Heks (notaris Bouckaert - houten korenwindmolen met alle staande en draaiende werken en toebehoren zo binnen als buiten)
- 07.10.1971, verkoop (van het gebouw) Impens-Vergaerde Alfons Omer, landbouwer te Impe (notaris Bouckaert - houten windmolen met toebehoren, de grond de koper reeds toebehorende)
- 13.03.1981, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Alfons Impens - windmolen)
- 13.09.1984, erfenis: de kinderen: a) Impens-Daem August Frans, leraar te Ressegem, b) Impens Lutgarde Godelieve Helena, echtgenote Van de Steen Hugo, lerares te Aalst, c) Impens Maria Godelieve Lutgarde, echtgenote Van Wesemael Jozef, verpleegster te Impe en d) Impens-Christiaens Gerard Gustaaf, leraar te Lede (overlijden van de weduwe Vergaerde van Alfons Impens)
- 11.06.1986, erfenis: Impens Maria Godelieve Lutgarde, echtgenote Van Wesemael Jozef, verpleegster te Impe (notaris Buys - windmolen)

De laatste molenaar, Alfons Impens, was vooral landbouwer en hield in 1959 op met malen.

De molen geraakte erg in verval en helde voorover. De molenmakers Herman en Guido Peel uit Gistel plaatsten in 1973 een stut onder een hoekstijl. In de jaren 1980 werd de molenkast van de staak gelicht en ter plaatse gestapeld. De opgeslagen onderdelen werden aangekocht door Marc De Merlier uit Etikhove en werden in 1993 gebruikt voor de opbouw van de nieuwe Bossenaeremolen in de Langekouter te Etikhove. Deze oprichting werd uitgevoerd door de bvba 't Gebinte uit Erpe-Mere (met Johan De Punt uit Mere, bouwheer Marc De Merlier en wijlen Luc Ameye uit Aalbeke).

De 19de-eeuwse molenaarswoning aan de straatzijde bestaat nog en is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bouwkundige beschrijving van de molenaarswoning (Agentschap Onroerend Erfgoed)
Aan de straatkant, molenaarshuis uit de 19de eeuw met deels vernieuwde aanhorigheden, gegroepeerd rondom een rechth. geplaveid erf. Ten N.-W., ijzeren inrijpoort, daarnaast molenaarshuis van het dubbelhuistype met één bouwl. en vier traveeën onder zadeldak (Vlaamse pannen en cementpannen). Verankerd bakstenen gebouw met beschilderde en beraapte erfgevel. Aflijnende halfronde lijst. Rechthoekige muuropeningen met afgeronde hoeken. Beluikte vensters in gecementeerde en geschilderde omlijsting, arduinen lekdrempels. Deur in vlakke omlijsting van arduin. Bakstenen achtergevel (straatkant) met rechth. keldervensters en rechth. beluikte en getraliede vensters met arduinen lateien en lekdrempels. Rechts, gecementeerde zijpuntgevel.
Links in het verlengde van het molenaarshuis, langsschuur met rechthoekige poort. Verder haakse onbelangrijke aanhorigheden.

Voor verdere gegevens, zie onder: Etikhove, Nieuwe Bossenaremolen.

Literatuur

Archieven
Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Impe, 1571, f° 10 v°

Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, 25 oktober, 8 en 22 november 1787

Archieven
Bart Van Langenhoven, "Wind- en watermolens te Groot-Lede", in: Ken uw Dorp, Jaarboek van de heemkundige kring Heemschut-Lede, nr. 18, 1991, p. 19-53;
M. De Gendt, "Zes eeuwen molenaarstraditie te Impe", in: Voorpost, XXXI, 1978, nr. 15, p. 2;
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten G-H-I", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 2000.
Lieven Denewet, "Vijf verplaatsingen van Vlaamse standerdmolens (1992-...)", in: Molenecho's, XX, 1992, nr. 1, p. 8-21;
E. D(e) K(inderen), "De Tukmolen te Impe", in: De Belgische Molenaar, LXXII, 1977, p. 58-59;
Severius, "De Bossenaeremolen te Etikhove neergehaald", in: Natuur- en Stedenschoon, XVIII, 1939, p. 86-87; "De oude molen te Etikhove", in: A.B.C., VI, 21 november 1937, p. 8-9 en VIII, 7 mei 1939, p. 14-15;
Dirk De Merlier, "De verrijzenis van de nieuwe Bossenaarmolen", in: Heemkring Maarkedal, 1997, nr. 1, p. 16;
Marc Vuylsteke, "Uitreiking "Oorkonde voor geslaagde restauraties" - De nieuwe Bossenaarmolen", in: Heemkring Maarkedal, 1998, nr. 4, p. 13;
Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985;
Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
"Foto Etikhove, de voormalige "Bossenaeremolen", in: Molenecho's, IX, 1981, nr. 6, p. 48;
J. De Brouver, "Houten molen te Impe", in: Ons Heem, XIII, 1959, nr. 5, p. 153;
M. De Gendt, "Is Impse "Tukmolen" niet meer te herstellen?" in: Voorpost, XXX, 1977, nr. 42, p. 10;
M. De Gendt, "Provincieraadslid Henderickx interpelleerde over de twee windmolens", in: Voorpost, XXX, 1977, nr. 42, p. 10;
(L. Smet), "Impe. Tukmolen", in: Molenecho's, V, 1977, p. 42; VIII, 1980, p. 23, 70, 75;
(P. Bauters), "Kleine kroniek van een grote schande", in: Levende Molens, I, 1978, nr. 5, p. 103;
"Wat met de "Dijkmolen" te Impe?" in: Voor Allen, XXXIV, 1972, nr. 38, p. 1;
"Wat met de molen van Impe en het kasteel van Mesen", in: Voorpost, XXXI, 1978, nr. 37, p. 11;
"Intriges om Leedse Tukmolen. Wil Blankenberge geld?" in: Voorpost, XXXI, 1978, nr. 41, p. 1 en 13;
Els De Kinderen, "De Tukmolen aan zijn lot overgelaten?" in: Levende Molens, jg. 4 (1981), nr. 7 (7 april), p. 96-97;
Dirk De Merlier, "De verrijzenis van de nieuwe Bossenaarmolen", in: Businarias, Viermaandelijks tijdschrift van de Heemkring Businarias, Maarkedal, jg. 1, 1997, nr. 1, janaurai, p. 16 e.v., ill.;
Marc Vuylsteke, "Uitreiking 'Oorkonde voor geslaagde restauraties' - De nieuwe Bossenaarmolen", in: Businarias, Viermaandelijks tijdschrift van de Heemkring Businarias, Maarkedal, jg. 2, 1998, nr. 1, januari, p. 13 e.v., ill.
C. D'Huyvetter, B. de Longie & M. Eeman m.m.v. A. Linters, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5N2 (H-Z)", Brussel - Gent, 1978.
E. Dhanens, "Aanwijzende fotografische inventaris van het Beligsch patrimonium voor kunst en geschiedenis. Canton Aalst", Brussel, A.C.L., 1950, p. 12.

Overige foto's

Tukmolen, Impe (Lede), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Tukmolen, Impe (Lede), Foto Mario Van Hoogstraten, 1960 (coll. en uitg. als prentkaart Stichting Levende Molens, Roosendaal) | Database Belgische molens
© Foto Mario Van Hoogstraten, 1960 (coll. en uitg. als prentkaart Stichting Levende Molens, Roosendaal)
Tukmolen, Impe (Lede), Foto Jaap de Vries, 1988 | Database Belgische molens
© Foto Jaap de Vries, 1988
Tukmolen, Impe (Lede), Foto Jaap de Vries, 1988 | Database Belgische molens
© Foto Jaap de Vries, 1988
Tukmolen, Impe (Lede), Marnix Bogaert,12.08.1992Resten van de Tukmolen. | Database Belgische molens
© Marnix Bogaert,12.08.1992
Resten van de Tukmolen.
Tukmolen, Impe (Lede), Foto John Verpaalen, uitg. als prentkaart Stichting Levende Molens, 1989 | Database Belgische molens
© Foto John Verpaalen, uitg. als prentkaart Stichting Levende Molens, 1989