Willebringen (Boutersem), Vlaanderen - Vlaams-Brabant
- Naam
- Molen Jochmans, Molen De Wever
- Ligging
- Molenhoek 8
3370 Willebringen (Boutersem)
noordzijde
hoek met Hertenstraat
500 m W v.d. kerk
kadasterperceel A83
Vlaanderen - Vlaams-Brabant
- Gebouwd
- 1780
- Verdwenen
- 1881, storm
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 6530
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
Molen Jochmans of Molen De Wever (naar de uitbaters) was een houten korenwindmolen aan de noordzijde van de Molenhoek (nr. 8), nabij de hoek met de Hertenstraat, een weinig oostwaarts van de huidige stenen molenromp.
De windmolen werd in 1780 opgericht door Jean Baptiste Jochmans, schepen en inwoner van Willebringen, op een stuk grond gelegen op een heuvel met een grootte van 189 roeden, die hij in erfpacht had genomen van Gravin de Lannoy (gravin van Merode, princes van Rubempré en van Everberg etc., dame van Willebringen etc.) voor 12 gulden per jaar.
De molen werd in 1780. Hij staat zodoende nog niet aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775), maar wel in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842), met het grondvlak van een standaardmolen op teerlingen, op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).
De standaardmolen waaide om in 1881 en werd iets verderop door een stenen windmolen vervangen.
Eigenaars:
- 1780 (oprichting): Jochmans Jean Baptiste
- voor 1834, eigenaar: Jochmans Philippe, de weduwe, landbouwster te Willebringen
- 07.11.1840, deling: Maillet Franciscus Balthazar, heelmeester te Leuven (notaris Vinckenbosch)
- 04.11.1857, verkoop: De Wever Petrus, molenaar te Kortrijk-Dutsel (notaris Roberti)
- 21.01.1879, efenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Petrus De Wever)
De molenaarswoning bestaat nog (Molenhoek 2-6). Boven de deur staat het jaartal 1782 op de reliëfsteen. Rond 1850 was het erf ingericht als distilleerderij. Het is een bakstenen dubbelhuis met één verdieping voorzien van rechthoekige deur- en raamomlijstingen van zandsteen, verlevendigd met een trapezoïdale, uitstekende sluitsteen. Er zijn twee aanpalende bijgebouwen met regelmatige zandstenen hoekkettingen. De voormalige molenaarswoning werd op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed.
Zie verder: Willebringen, Molen Laermans, Molen Wits (onder "Bestaande molens").
Lieven DENEWET, Herman SWINNEN & Herman HOLEMANS
Aanvullende informatie
Oprichtingsakte
Acte Notariael, Notaris Jan Caerel Ocreman tot Loven, 1780. Rijksarchief Leuven - Notarisakten - register 10 # 41 (transcriptie: Herman Swinnen).
A madame la comtesse de Lannoij, née comtesse de Merode et princesse de Rubempré et d’Everbergh &a, dame de Willebringen &a
Remontre avec le plus profond respect Jean Baptiste Jochmans echevin et inhabitant de vôtre terre et jurisdiction de Willebringen, qu’il n’a aucun moulin a moudre grain dans la susdite terre, que les moulins les plus voisins placés sur des petits ruisseaux souvent dechessés pendant les grandes chaleurs etant insuffisans pour pouvoir servir les personnes qui s’ij presentent, les habitants de votre jurisdiction se trouvent par fois obligés d’aller chercher de la farine dans des endroits eloignes.
Que le remontrant a trouvé l’occasion de pourvoir acheter un moulin a vent avec tout ce qui en depandt à Zetrud Lumaij; mais qu’il est depourvu d’un endroit convenable a le pouvoir placer.
Qu’il appartient a votre seigneurie dans la terre et jurisdiction de Willebringen susdit un piece de terre gissante [gelegen] sur un montagne, grande cent quatre vingt neuf verges, join dans la rue du 1e et 2e, la curé de Willebringen du 3e et Guilleaume Schaeijs du 4e coté, la quelle seroit tres porpre à l’emplacement du dit moulin.
Raison pour quoi le remontrant prend son tres humble recours vers votre seigneurie, la suppliant de lui vouloir accorder et donner en emphijteuse la susditte piece de terre, sur la quelle il promet de placer le dit moulin a vent et s’oblige de paijer annuellement un rente emphijteotique de douze florins au proffit de votre seigneurie.
C’est la grace &a
J B Jochmans
[apostille]
Nous accordon au suppliant a l’effet ci requis l’emplacement mentionné en cette requête au prix de douze florins par an et en outre aux clauses de l’acte a passer entre lui et le sieur van Binst notre receveur que nous authorisons a cet effet; fait a Louvain ce 14 avril 1779 sous le cachet de nos armes.
Comtesse de Lannoij, née princesse de Rubempré
-----
Op heden desen 14e julij 1780 compareerde voor mij als openbaer notaris .. d’heer Joannes Jacobus Josephus van Binst rentmeester van die hoogh edele ende wel geboorne vrouwe de graevinne van Lannoij, geboorne graevinne van Merode, princesse de Rubempré et d’Everbergh &a &a den welcken in sijne voorschreven qualiteijt ende uijt crachte van speciale commissie door de voorschreven vrouwe graevinne gemargeert op sekeren gepresenteerden requeste geappostilleert 14 april 1779 onderteeckent Comtesse de Lannoij née princesse de Rubempré, alhier in originali gesien en aen dese gevoeght, verclaert mits desen ten erve uijt gegeven te hebben aen Jean Baptiste Jochmans innegesetene der heerlelijckheijt van Willebringen, den selven alhier present ende accepterende seker parceel lants groot een daghmael ende nengentagentigh roeden gelegen onder de voorschreven heerelijckheijt van Willebringen, regenoten .., vrij en onbelast, geschiedende dese erfuijtgevinge om ende mits eene onquijtbaere rente van twelff guldens courant s’jaers vrij ende exempt van alle lasten ..
Welke onquijtbaere rente cours heeft genomen te Sinte Andries [30 november] vanden jaere 1778 ende oversulcx het eerste jaer van betaelinghe verschenen is Sinte Andries 1779 ende soo voorts ..
Dat den acceptant de voorschreve partije lants is aenveirdende op den last der servitueten, ..
Tot versekeringhe van allent’gene voorschreven verbint den acceptant sijnen persoon ende goederen present ende toecomende ende specialijck voor vasten pant ende hijpoteque de vooberoepe partije lants met den wintmolen alreeets op de selve partije opgericht sijnde ende alle andere battimenten daer op alnogh te stellen.
Literatuur
Archieven en landkaarten
- Rijksarchief Leuven, Notarisakten, register 10 # 41 (transcriptie: Herman Swinnen)
- Ferrariskaart (ca. 1775) (niet aangeduid)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)
Werken
- M. Vanosmael, "Willebringen", in: Oost-Brabant IV. heemkundig handboek voor Tienen en omliggende gemeenten bezorgd door de Oost-Brabantse Werkgemeenschap, 1960, p. 73.
- Geysens Robert, "Water- en windmolens van Boutersem", Velpeleven (Heemkundige kring Velpeleven - Boutersem), 2011, 4, p. 138-153.
- M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961.
- Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 5: arrondissement Leuven (M-Z)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1994.
- Genicot L.F., Van Aerschot S., de Crombrugghe A., Sansen H. & Vanhove J. 1971: Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 1, Luik, 1971.