De Veeweidemolen was een graanwatermolen met onderslagrad op de Veeweidebeek aan de zuidoostzijde van de Bergensesteenweg nr. 814 (ter hoogte van de rotonde op Aristide Briand, hoek met de Frans van Kalkenlaan) in het gehucht Veeweide.

Hij werd voor 1348 opgericht. Hij werd dan vermeld in een acte waarin Marguerite, weduwe van Thierry de Walcourt, de molen afstond aan haar zoon Jan de Walcourt, heer van Aa. In 1383 kwam de molen in het bezit van Hendrik van Stockem. Een eeuw later (1490) was de "moelen tot Veewijde" opnieuw in het bezit van de heren van Aa.

De molen was in 1733 in het bezit van Giselbert de Taye, markies van Wemmel. De huurder-molenaar was dan Bartholomeus Herinckx. Hij werd opgevolgd door Willem Schamps (1779) en Willem Krickx (1784).

De molen werd in 1769 herbouwd. Dat jaartal stond ingegrift in een steen dat terugtevonden weden tijdens de afbraak van het gebouw in 1956.

We zien hem aangeduid op de Fricxkaart (1712) en op de topografische kaart van Vandermaelen (1858) met de benaming "Rist. Moulin à Grain et à Huile à Vapeur à Mr. Servaes". Op de Ferrariskaart (ca. 1775) zien we ter plaatse wel een stenen gebouw, maar het symbool van de watermolen ontbreekt.

In 1863 werd zowel met water- als met stoomkracht gemalen. In 1898 werd een nieuwe stoommachine geplaatst.

Eigenaars:
- 1348, afstand: Marguerite, weduwe van Thierry de Walcourt aan haar zoon Jan de Walcourt, heer van Aa.
- 1383, verkoop: Hendrik van Stockem
- voor 1490, eigenaar: heren van Aa
- 1773, eigenaar: Giselbert de Taye, markies van Wemmel, huurder-molenaar: Bartholmeus Herinckx
- 1779, huurder: Willem Schamps, molenaar
- 1784, huurder: Willem Krickx, molenaar
- 1812, eigenaar: Jan Sterckx, huurder-lmolenaar: Willem Krickx
- voor 1834, eigenaar: De Potter Hendrik Joseph en compagnie, molenaar te Anderlecht
- 30.03.1863, verkoop: De Potter Franciscus, molenaar te Anderlecht (notaris Vergote)
- 1867, volgens omzendbrief, eigenaar: Depotter-De Cuyper Franciscus, de kinderen
- 07.03.1881, verkoop: Commanditaire Vennootschap "La Gérisse Commerciale Delloye et compagnie" te Brussel (notaris Dedoncker)
- 05.02.1889, verkoop: Peeters-Van Haeren Judocus, handelaar te Sint-Jans-Molenbeek (notaris Van Halteren)
- 31.07.1905, liquidatie: a) De Keyser-Peeters Edmond, schilder te Zeveren (voor de naakte eigendom) en b) weduwe Judocus Peeters-Van Haeren, eigenares te Sint-Jans-Molenbeek (voor het vruchtgebruik)(notaris Van Halteren)
- 28.10.1913, einde vruchtgebruik: De Keyser-Peeters Edmond, de weduwe, schilder te Verviers (overlijden van Edmond De Keyser)
- 12.01.1915, erfenis: a) Closset Georges, zonder beroep te Vorst en b) Hakin-Closset Lucien, bediende te Verviers (overlijden van de weduwe van Edmond De Keyser)
- tot 1943, eigenaar: Dewit-Brison
- 07.05.1943, verkoop: gemeente Anderlecht (notaris De Valkeneer, met oppervlakte van 24 a 62 ca)

De watermolen stopte in het begin van de 20ste eeuw met malen. Dan werd er een linnenwasserij gevestigd en in 1916 gebruikte een zekere Claes het gebouw als kolenmagazijn. De waterval was in 1928 nog zichtbaar.

Het gebouw werd in 1956 gesloopt voor de aanleg van de Frans van Kalkenlaan. Bij de afbraakwerken vond met een steen met het inschrift 1769.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

---------------

Le Moulin de Veeweyde se situait à front de la chausée de Mons, au hameau de Veeweyde, sur le ruisseau Pedebeek, en aval de l'étang dit Hipperbroeck.

Cette situation correspod approximativement au carrefour formé par la chaussée de Mons et l'avenue Frans van Kalken.

Denommé "moelen tot Veewijde" en 1490, "molen op de Maelbeek tot Veewijde" en 1784, il fut également nconu sous le nom de Moulin De Potter au 19e siècle.

Les chanoines d'Anderlecht y firent moudre le malt nécessaire à leur brasserie au 17e siècle.

Le moulin est cité dès 1348, dans un acte de cession de M arguerite, veuve de Thiery de Walcourt en faveur de son fils J ean de Walcourt, seigneur d'Aa.

En 1383 il devint la propriété de Hendrik van Stockem pour se retrouver un siècle après, à nouveau entre les mains des seigneurs d'Aa (1490).

En 1773, le moulin apparaît dans le patrimoine de Giselbert de Taye, marquis de Wemmel. A cette époque, il était expmloité par Bartholomée Hérinckx. Les meuniers Guillaume Schamps (179) et Guillaume Krickx (1784) prendront sa succession.

Le "Tableau des classifications des propriétés foncières" établi en 1812, repirt le moulin, cadastré section C n° 169, sous le 2e classe. Le dénommé Jean Sterckx en était propriétaire, le meunier étant Guillaume Krickx. A cette époque, il était équipé d'un tournant et de deux paires de meules. Son revenu brut s'élevait à 675 francss (revenu net de 450 francs).

Hendrik De Potter et consorts, propriétaires du moulin avant 1834, céderont le bien en 1863 à Franciscus De Potter, meunier à Anderlecht. Cette année-là, il fut décrit comme mouin à grain, actionné par la force hydraulique et la vapeur.

Par acte du 7 mars 1881, il devint la propriété de la Société Commanditaire "La Guerisse Commerciale Delloye & Cie". Cette société revendra le moulin en 1889 à Judocus Peeters-Van Haeren, commerçant à Molenbeek-Saint-Jean.

Suit au décès du propriétaire, le bien reviendra par voie d'héritage à Edmond De Keyser-Peeters (pour la nue-propriété) et à la veuve J. Peeters-Van Haeren (pour l'usufruit), suivant l'acte de liquidation du 31 juillet 1905.

De succession en succession, il entrera, en 1915, dans le patrimoine de Georges Closset de Forrest et de Lucien Hakin-Closet de Verviers.

Le moulin cessa ses activités au début du 20e siècle. Une entreprise de lavage de lin y sera installée, ensuite un dépôt de charbon exploité par le dénommé Claes (1916).

Les derniers propriétaires, les époux Dewit-Brison, céderont le bien, d'une superficie de 24 ares 62 centiares et développant une façade de 30,00 mètres, à la commune d'Anderlecht, par acte du 7 mai 1943 passé devant le notaire De Valkeneer.

L'ensemble sera démoli en 1956 pour le percement de l'avenue Frans van Kalken.

A l'occasion du démantèlement, une pierre millésimée 1769, datant probablement de la reconstruction du moulin d'origine, sera découverte parmi les décombres.

Jean VAN AUDENHOVE

Archives / Archieven
Archives générales du Royaume de Bruxelles / Algemeen Rijksarchief Brussel, "Cartes et plans manuscrits" / "Kaarten en plannen in handschrift, n° 2014 (plan ca. 1600).

Ouvrages / Werken
De Beul Joris, Bijdrage tot de geschiedenis van de molens in het Land van Gaasbeek: de watermolens van Aa en Veeweyde (14de-18de eeuw), in: Eeckhout Godelieve, Liber amicorum Dr. Herman Vandormael. Lennik, J. Verhoeven, 2003, 247 p.
Jean Van Audenhove, Les Moulins d'Anderlecht, Anderlecht, Anderlectensia, 2001, p. 66-70.
G. Van den Berghe, Anderlecht door de tijden heen, Brussel, 1938;
G. Abeels, Anderlecht in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972;
J. Van Overstraeten, De molens van Anderlecht, in: Toerisme, XXIII, 1944, p. 122-123;
M.A. Duwaerts e.a., De molens in Brabant, Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Herman Holemans, Kadastergegevens: 1835-1980. Brabantse wind- en watermolens. Deel 1: arrondissement Brussel-Hoofdstad, Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem", 1989;
Jan Lanckmans, "Anderlecht - Beelden van weleer, s.l., Het Streekboek, 1993, 96 p., geïll. + kaart
Paul Bauters & Marc Villeirs, Les moulins à eau et à vent de Woluwe-Saint-Lambert et de la région bruxelloise. Histoire et technologie / Water- en windmolens van Sint-Lambrechts-Woluwe en van het Brussels gewest. Geschiedenis en techniek, Woluwe-Saint-Lambert/Sint-Lambrechts-Woluwe, 1996 (Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert, cahier n° 2 / Gemeentelijk museum van Sint-Lambrechts-Woluwe, tijdingen n° 2)