Molenechos's Homepage Molenechos.org

Turnhout, Vlaanderen - Antwerpen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Lokerenmolen, Lokermolen
Ligging
De Merodelei
2300 Turnhout
zijde Spoorbaan
Kadasterstraat
Vlaanderen - Antwerpen
Geo positie
51.321320, 4.936845 (Google Streetview)
Gebouwd
voor 1403 / 1554-'55 / 1780
Verdwenen
1780 / ca. 1923, wieken verwijderd / 1927, romp gesloopt
Type
Stenen stellingmolen
Functie
Korenmolen, later ook oliemolen
Bescherming
niet,
Database nummer
3496
Ten Bruggencatenummer
00721  
© Prentkaart ed. Desaix, Brussel (coll. D. Vandenbulcke, Staden)

Beschrijving / geschiedenis

De Lokerenmolen stond op de plaats tussen de Merodelei, de Spoorbaan en de Kadasterstraat. Mede omdat hij gewoonlijk bij verpachtingen het meeste opbracht, was hij misschien wel de belangrijkste molen van Turnhout. Al van voor 1403 stond hier een standaardmolen om graan te malen. In 1403 werd hij verpacht aan Meeus die Bruke. In 1539-1540 werd bij de Lokerenmolen een rosmolen gebouwd. In 1544-1545 werd de molen volledig vernieuwd.

In 1780 werd de standaardmolen afgebroken en op dezelfde plaats vervangen door een stenen stellingmolen.
In 1789 was hij getuige van de veldslag van Turnhout tussen Patriotten en Oostenrijkers.
Bij de begrafenisplechtigheid van volksvertegenwoordiger Pieter De Nef op 15 november 1844 volgde een massa mensen vanop de gaanderij deze gebeurtenis. Deze gaanderij stortte in onder het gewicht en een aantal mensen vond daarbij de dood. In vele publicaties lezen we verkeerdelijk dat dit gebeurde bij de (nog bestaande) stenen molen van Gierle die de benaming "Tragische Molen" toegedicht kreeg. Deze molen heeft echter geen gaanderij. Wellicht ontstond de verwarring doordat de begrafenisstoet van Pieter de Nef van Turnhout naar Gierle trok. Zo ontstond tijdelijk de benaming Tragische Molen.

Een kadasterdocument van rond 1830 omschrijft de molen als volgt: "in steen opgebouwd, eene omgang en twee paar steenen die tegelijkertijd kunnen werken, hij is ook bij de plaats gelegen maar minder goed gecalandeert, behoort toe aan de heer Alexandre de la Roche Marchienne en is verhuurd aan Jan Verhagen".

Eigenaar-molenaar Jan Verhaegen-Dierckx deed in 1836 een aanvraag om een oliemolen toe te voegen aan zijn graanmolen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: de la Roche de Marchienne Alexandre Josephe, rentenier te Harvinght
- 1835, verkoop: Verhaegen-Dierckx Joannes, molenaar te Turnhout (registratie op 31.12.1835)
- 08.04.1846, erfenis: en de kinderen (de minderjarige kinderen: a) Verhaegen Maria, b) Verhaegen Josephus, c) Verhaegen Joannes, d) Verhaegen Carolus, e) Verhaegen Antonius, f) Verhaegen Theresia, g) Verhaegen Ludovicus, h) Carolina en i) Verhaegen Cornelis (overlijden van vrouw Dierckx - beschreven als graan- en oliewindmolen).
- 29.04.1878, erfenis: Verheyen Frans en kinderen
- later, eigenaar: Verhaegen Marie Catherine en consoorten
- 08.07.1882, verkoop: Verheyen-Kevelaers Guillaume, molenaar te Turnhout (notaris Van Genechten)
- 03.01.1910, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Guillaume Verheyen)
- 09.02.1919, verkoop: a) Verheyen Joannes Petrus, molenaar te Turnhout en b) Verheyen Felix Josephus, molenaar te Turnhout (notaris Boone)
- 16.01.1923, verkoop: Verheyen Victor Felix Josephus, molenaar te Turnhout (notaris Boone)

In 1884 werd een stoommaalderij gebouwd, maar er werd ook nog graan gemalen en olie geslagen met de wind. De stoomtuigen werden in 1920 weggenomen en vervangen door een motor. Er werd ook nog met de wind gemalen.

Na de eerste wereldoorlog werd de Lokerenmolen geklasseerd met het oog op zijn behoud. Daar het stadsbestuur niet tussenkwam in herstellingskosten, liet molenaar Verheyen de wieken verwijderen en maalde verder met de motormolen. De romp werd in 1927 tot in de fundamenten afgebroken.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens der Noorder- en Oosterkempen", Nieuwkerken, Ten Bos, 1980.
Lieven Denewet, Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland, Molenecho's, XX, 1992, nr. 2-3.
S. Heyché, mededelingen over de molens van Turnhout.
J. Jansen, Turnhout in heden en verleden, Turnhout, 1905.
R. Peeters, Turnhout in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972.
Harry de Kok, De Lokerenmolen te Turnhout, De Belgische Molenaar, LXXI, 1976, p. 275.
De Belgische Molenaar. Levende Molens, LXXI, nr. 18; LXXVI, nr. 12.
Harry De Kok, Gids voor het oude Turnhout en omgeving, Dl. 1, Stad Turnhout, Antwerpen, 1980, p. 129-133.

Overige foto's

Lokerenmolen, Lokermolen, Turnhout, Prentkaart (coll. D. Vandenbulcke, Staden) | Database Belgische molens
© Prentkaart (coll. D. Vandenbulcke, Staden)
Lokerenmolen, Lokermolen, Turnhout, Prentkaart ed. V.G., avenue du Midi 42, Bruxelles | Database Belgische molens
© Prentkaart ed. V.G., avenue du Midi 42, Bruxelles
Lokerenmolen, Lokermolen, Turnhout, Prentkaart ed. Wellens-Weckx, Turnhout (coll. D. Vandenbulcke, Staden) | Database Belgische molens
© Prentkaart ed. Wellens-Weckx, Turnhout (coll. D. Vandenbulcke, Staden)
Lokerenmolen, Lokermolen, Turnhout, Prentkaart SBP (coll. D. Vandenbulcke, Staden) | Database Belgische molens
© Prentkaart SBP (coll. D. Vandenbulcke, Staden)
Lokerenmolen, Lokermolen, Turnhout, Prentkaart SBP. Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Prentkaart SBP. Verzameling Ons Molenheem