Molenechos's Homepage Molenechos.org

Herten (Wellen), Vlaanderen - Limburg

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Molen van Herten, Hertenmolen, Molen van Neven
Ligging
Smissebroekstraat
3831 Herten (Wellen)
Hertenbeemd
op de Herk
kadasterperceel A43
Vlaanderen - Limburg
Gebouwd
voor 1775
Verdwenen
1938, ontmanteld
Type
Watermolen
Functie
Korenmolen, houtzaagmolen
Database nummer
2575
© Prentkaart uit 1910 (repr. coll. Carlo Wijnants)

Beschrijving / geschiedenis

De Hertenmolen of Molen van Herten was een korenwatermolen op de Herk, die voor 1775 werd opgericht. We zien hem aangeduid op de zgn. Ferrariskaart van ca. 1775.

Eigenaars na 1830:
- 1833, eigenaar: Piette Alexis-Joseph, rentenier te Flémalle-Haute; in erfpacht aan Leonard Bellefroid, burgemeester van Wellen en later aan Antoon Bellefroid (1805-1880, molenaar, burgemeester van Herten van 1845 tot 1880)
- 1864, verkoop: a) Piette Alexis, de erfgenamen; b) Ghidez Léopold, deurwaarder te Mons
- 1883, afstand: Ghidez Léopold, eigenaar te Mons
- 1896, erfpacht: Ghidez Léopold te Mons (naakte eigendom); Neven-Massoels Joseph, landbouwer te Wellen (erfpachter - erfpacht afgekocht van de kinderen van Antoon Bellefroid)
- 1899, erfenis: Ghidez-Jevenois Léopold, de weduwe, rentenier te Mons (naakte eigendom; zelfde erfpachter)
- 1906, openbare verkoop: Neven Joseph (1848-1908), gehuwd met Maria Philomena Massoels, molenaar te Herten
- 1908: de weduwe (Maria Philomena Massoels) en de kinderen (overlijden van Joseph Neven)
- 1914: de kinderen (overlijden van de weduwe Maria Philomena Massoels)
- 1919, deling: Neven (Marie Arnold) Alfons (1875-1939), gehuwd met Antonie Aldegonde Lemmens, molenaar te Herten
- 1937: en ook de kinderen Armand en Jozef Neven
- 1939, erfenis: Armand en Jozef Neven (overlijden van Alfons Neven)
- logistieke

Eigenaar Alexis-Joseph Piette, rentenier te Luik, stelde de watermolen met woonhuis, stallen, schuur, moeshof, boomgaard en omliggende beemden en akkerlanden te koop op dinsdag 1 oktober 1833 door notaris A.W. Aerts. Deze verkoop ging blijkbaar niet door aangezien Piette er eigenaar van bleef. Volgens de bewaarde advertentie (zie bijlage) was het een watermolen met twee steenkoppels voor het malen van rogge en tarwe en twee raderen ("buyten-raden"). Er werd benadrukt dat de molen nooit stil lag omwille van watergebrek en een grote opbrengst had. De molen  kon ook herbestemd worden voor alle andere soorten van "Fabriek", als hebbende een goede waterval en een voordelige ligging.

De Bestendige Deputatie van West-Vlaanderen keurde op 5 mei 1847 de vastgestelde pegelhoogte van 1,343 meter goed. De tekening, opgesteld door de Dienst Bruggen en Wegen in 1846, toont ons het molengebouw en de twee raderen, met maatgegevens.

Marie Arnold Neven voegde aan de graanmolen in 1920 een houtzagerij toe. Deze werkte met een horizontale portaalzaag. Met de twee houten onderslagraderen werd er zowel graan gemalen als hout gezaagd.
De houtzagerij speciliseerde zich in 1928 tot een kistenmakerij, met de vervaardiging van bierbakken.
Sinds 1938 werd niet meer met waterkracht gewerkt. Vanaf 1958 werden er ook plastic verpakkingen gemaakt en groeide het bedrijf uit tot een van de grootste in zijn soort in Europa: thans: ANL Plastics nv, Hertenstraat 32 - hoek met Smissebroekstraat

Voor de gemeentefusies van 1976 had het kleine Herten, met zijn amper 80 inwoners, een fabriek waar ongeveer 250 mensen werkten. Of hoe een eenvoudige watermolen kon uitgroeien tot een heuse fabriek!

Lieven DENEWET & Carlo WIJNANTS

Literatuur

Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985, p. 32.
Francis Goole & Piet Severijns, "Familiekroniek Neven", Het Belang van Limburg, 12.04.1986, 28.05.1991, 01.06.1991,
Jean-Pierre Neven, "Genea-Webpagina familie Neven - Kroniek" (users.skynet.be/jneven)
www. anl-plastics.be

Overige foto's

Molen van Herten, Hertenmolen, Molen van Neven, Herten (Wellen), Tekening door de dienst Bruggen en Wegen, ca. 1846 (Provinciearchief Hasselt) | Database Belgische molens
© Tekening door de dienst Bruggen en Wegen, ca. 1846 (Provinciearchief Hasselt)
Molen van Herten, Hertenmolen, Molen van Neven, Herten (Wellen), Verkoopsadvertentie van 1 oktober 1833 (repr. coll. C. Wijnants) | Database Belgische molens
© Verkoopsadvertentie van 1 oktober 1833 (repr. coll. C. Wijnants)
Molen van Herten, Hertenmolen, Molen van Neven, Herten (Wellen), Luchtfoto van ANL Plastics nv, 2010 (coll. C. Wijnants) | Database Belgische molens
© Luchtfoto van ANL Plastics nv, 2010 (coll. C. Wijnants)