Molenechos's Homepage Molenechos.org

Opitter (Bree), Vlaanderen - Limburg

Bestaande molen

Karakteristiek

Naam
Slagmolen, Stalsmolen
Ligging
Molenstraat 52
3960 Opitter (Bree)
Het Reidsel
op de Itterbeek
kadasterperceel A382
Vlaanderen - Limburg
Geo positie
51.114967, 5.638094 (Google Streetview)
Eigenaar
A. Dolman & I. Van Dam
Gebouwd
Voor 1666 / 1869
Type
Onderslag watermolen
Functie
Oliemolen
Kenmerken
Later korenmolen. Bakstenen gebouw
Gevlucht/Rad
Houten onderslagrad (verwijderd)
Inrichting
Verwijderd
Toestand
Ingericht als woonhuis
Bescherming
niet,
Niet beschermd, wel op vastgestelde inventaris bouwkundig erfgoed
Molenaar
Geen
Openingstijden
Niet toegankelijk
Database nummer
197
Ten Bruggencatenummer
50197  
© Foto: Frans Van Bruaene, 08.02.2011

Beschrijving / geschiedenis

Tweehonderd meter stroomafwaarts van de Pollismolen bevindt zich de Slagmolen, de derde molen aan de Itter. Deze oliemolen wordt ook wel Het Reidsel of Molen van Stals genoemd. In een balk is het jaar 1666 gesneden en wellicht is dit het jaar van oprichting.

Eigenaars na 1840:
- voor 1844: Vissers Thomas, de weduwe, rentenierster te Opitter
- 1854, erfenis: Vissers Thomas, de weduwe en compagnie
- 1855, erfenis: Vissers Petrus en compagnie, eigenaar te Opitter
- 1868, verkoop: Vissers-Boons Jan en Karel, molenaars te Opitter
- 1873, erfenis: en kinderen
- 1874, deling: Vissers-Boons Jan, olieslager te Opitter
- 1890, erfenis: de kinderen: Vissers Wilhelmina, Sofia, Elisabeth, Henri en Dorothea
- 1892, deling: Stals-Vissers Petrus, olieslager, later gemeentesecretaris, te Opitter
- 1928: en kinderen
- 1944: de kinderen
- 1946, deling: Stals-Lemmens Maria Alfons, molenaar te Opitter
- 2014, eigenaars-bewoners: Dolman A. & Van Dam I.

Kadastrale beschrijving uit 1830: "Een gebouw in leem en hout met strooi gedekt, 1 kamrad, slechte aftrek (= afvloeiing) van het water, 1 paar stenen (= pletstenen) en 2 stampers (= heien), in tamelijk goede staat van onderhoud.'

Het gebouw, nog opgetrokken in leem en stro, werd in 1869 herbouwd in steen en in 1911 werd hij verhoogd.

Het houten onderslagrad werd in 1958 verwijderd en het gebouw werd verder als landgebouw gebruikt. Deze kwam in verval, maar werd gerenoveerd als woning, bewoond door A. Dolman & I. Van Dam.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Technische gegevens

De molen ligt aan de linkeroever van de Itter. Het gebouw uit 1869 heeft tuitgevels met vlechting maar de verhoging van 1911 is bouwkundig zo slecht uitgevoerd, dat deze op de vlechting van de korte gevels los scheurt. Het gebouw is rechthoekig, 7,40 x 11,87 meter en had het rad aan de korte gevel.

Het oorspronkelijke houten onderslagrad had vermoedelijk een diameter van 4,30 meter en 32 houten schoepen, breed ca. 55 cm. (Gegevens herleid uit de afmetingen van de ark). De ark is van beton en er zijn twee sluizen: een maalsluis van 88 cm breed en een lossluis van 122 cm breed. De bediening gebeurde door middel van hefbomen. De stuwhoogte is 67 cm en de waterdorpel bevond zich ca. 65 cm boven de vloedbaan. De pegel bevindt zich op 44,79 meter. Er zijn nog enkele fragmenten van kantstenen aanwezig, doorsnede ca. 107 cm. Blijkens een nog aanwezige steenring had de molen, na zijn verbouwing tot korenmolen, een koppel stenen van 130 cm doorsnede. Er is nog een verval van ongeveer 1 meter.

Aanvullende informatie

Intekendatum: 19.09.2005, 11 u.
Molen: Opitter (Bree, Limb.), Kasteelmolen - watermolen met metalen onderslagrad; Slagmolen - watermolen met (verwijderd) metalen onderslagrad; Pollismolen - watermolen met houten onderslagrad
Bouwheer & ontwerper: Vlaamse Landmaatschappij  (Paul Devis).
Opdracht: Rooien beplantingen, opbreken verhardingen en buizen, grondwerken, plaatsen verhardingen, plaatsen diverse houten en metalen constructies, beplantingen, aanleg van vistrappen, op het grondgebied van Bree-Opitter, landinrichting Noordoost-Limburg, IP Opitter, lot 3, park Itterdal; cat. G, kl. 3; 140 werkdagen
Plaats aanbesteding: Vlaamse Landmaatschappij, afd. Limburg, Koningin Astridlaan 10, 3500 Hasselt
* Vistrappen niet aangelegd

Literatuur

Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
Jacq Manders & Daan Verheijen, "Koren op de molen. Langs de Itter", Hunsel, Heemkundevereniging Hunsel, 1992, 232 p.;
Werner Smet, "Langs de Itter in Limburg. Een tocht langs de Itterbeek, met bezoek aan de vele watermolens en andere monumenten van natuurschoon", Kinrooi, 1986, 33 p. (Hartenvier, nr. 6);
Théo Guffens, "Pollismolen Opitter-Bree", Dilsen-Stokkem, 1987, 183 p.

Overige foto's

Slagmolen, Stalsmolen, Opitter (Bree), Foto: Paul Bauduin | Database Belgische molens
© Foto: Paul Bauduin
Slagmolen, Stalsmolen, Opitter (Bree), Foto: Frans Van Bruaene, Laakdal, 11.10.2006 | Database Belgische molens
© Foto: Frans Van Bruaene, Laakdal, 11.10.2006
Slagmolen, Stalsmolen, Opitter (Bree), Foto voor 1958, toen het rad nog aanwezig was (coll. Ton Meesters, Breda - uitgegeven als prentkaart door Stichting Levende Molens, Roosendaal) | Database Belgische molens
© Foto voor 1958, toen het rad nog aanwezig was (coll. Ton Meesters, Breda - uitgegeven als prentkaart door Stichting Levende Molens, Roosendaal)
Slagmolen, Stalsmolen, Opitter (Bree), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Slagmolen, Stalsmolen, Opitter (Bree), Met de molenaarsfamilie. Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Met de molenaarsfamilie. Verzameling Ons Molenheem