De Ensdellemolen of Molen Tenbroek onder Alsemberg behoorde oorspronkelijk toe aan de hertogen van Brabant en deed dienst als graanmolen (banmolen voor de bewoners van Alsemberg).

De site op zich kent een lange en rijke geschiedenis. Al in 1306 was er sprake van de toenmalige banmolen op de Molenbeek. Hij werd in cijns gegeven en staat vermeld in het cijnsboek van 1321, tevens de vroegste vermelding van deze molen. Reinier Goedhere, proost van Maastricht en ontvanger van Brabant, verpachtte hem in 1396 aan de timmerman Jan Varendry.

Hij werd in cijns gegeven en staat vermeld in het cijnsboek van 1321, tevens de vroegste vermelding van deze molen. Reinier Goedhere, proost van Maastricht en ontvanger van Brabant, verpachtte hem in 1396 aan de timmerman Jan Varendry

In 1401 schonk de hertogin van Brabant de banmolen aan de priorij van Zevenborre. Op 15 maart 1402 kregen de monniken toestemming een tweede molenrad te plaatsen. In de loop der eeuwen huurden verscheidene molenaars de molen: Coppen van den Broeck (1471), Inghel le Hoo (1547), Frans Robbelaert (1646), Jan Clerens (1706) en Pieter Hazey (1714). Bij het afschaffen van de priorij kwam de molen onder het beheer van de "Caisse de la Religion" die hem liet herstellen met bouwmateriaal van de priorij en schaliën van het klooster der Arme Klaren te Brussel.

Na het uitbreken van de Franse revolutie werd de molen op 22 augustus 1798 als "zwart goed" openbaar verkocht. De molen werd omschreven als volgt: "un moulin à grains, nommé Tenbrouck, à deux tournants et trois couples de meules, avec maison de fermier...". Op 2 september 1802, de tweede verkoopdag, kwam de molen in handen van de Brusselse linnenkoopman Clement De Page. Deze verhuurde hem voor 9 jaar aan Jan Baptist de Poel. In 1812 verkocht De Page de molen en enkele percelen grond aan Frans Mommaert uit Schepdaal. Negen jaar later verkocht hij de molen op zijn beurt aan Jan Jozef Severin en zijn vrouw Rosalie Ledocte, landbouwers op Zevenborre. In 1824 werd de molen openbaar verkocht en toegewezen aan de Brusselse koopman Petrus Taelemans en zijn vrouw Jacqueline Ceuppens.

Vanaf 1857 huurden de weduwe Demeurs en haar zoon Ferdinand, papierfabrikanten te Sint-Genesius-Rode, de molen van Petrus Taelemans. Demeurs bouwde de Ensdellemolen om tot papiermolen en legde rond 1860 een weg aan (de huidige Kartonweg) van de Hallesesteenweg naar de Ensdellemolen. Dit laatste geschiedde op een stuk grond dat gepacht werd van Jan Baptist van Rossum, molenaar van de nabijgelegen Molen Tenbroek onder Sint-Genesius-Rode, op voorwaarde dat de Ensdellemolen niet meer als graanmolen gebruikt werd. Graanmolenaar van Rossum schakelde zo een mogelijke concurrent uit.

In 1860 kwam de Ensdellemolen door middel van een openbare verkoop in handen van Gillis Franciscus Winderickx, eigenaar van de stroomafwaarts gelegen Herisemmolen. Hij zou de weg naar de Steenweg op Halle van de weduwe van molenaar Van Rossum kopen. In de loop der tijd werden de bovenslagraderen van de Ensdellemolen vervangen door een turbine en voegde men een stoommachine als krachtbron toe. De turbine wekte ook elektriciteit op.

Op het perceel B332a werd in 1874 een nieuwe molenvleugel gebouwd: een kartonmakerij door water en stoom. Een laatste nieuwbouw-uitbreiding kwam tot stand op het perceel C60e.

Eigendom van de familie Winderickx sinds 1860:
- 1860, openbare verkoop: Winderickx Egidius Franciscus, papiermaker te Alsemberg
- 16.06.1874, gift: a) Winderickx-De Ganseman August, eigenaar te Alsemberg, b) Winderickx François Xavier en c) Winderickx Jean Alphonse Marie (notaris Claes)
- 08.03.1892, deling: Winderickx-De Ganseman August Guillelmus, papierfabrikant te Alsemberg (notaris Claes - "fabrique")
- 24.02.1898, verkoop: a) Winderickx-Boon Jean Alphonse Marie Joseph, nijveraar te Alsemberg en b) Winderickx Xavier Marie Joseph, nijveraar te Alsemberg (notaris Deconinck)
- 06.12.1942, erfenis: Winderickx-Boon Jan Alphonse Marie Joseph, nijveraar te Alsemberg (overlijden van Xavier Winderickx)
- 17.01.1953, verkoop: Maatschappij vennootschap met beperkte aansprakelijkheid "Cartonnerie d'Alsemberg", te Alsemberg (notaris Van Eeckhoudt)
- 1987, verkoop: Dascal Henri & David Sylvia, diamantairs uit Antwerpen
- 2015, eigenaar: Winderickx Steven, architect te Alsemberg

De Ensdellemolen bleef tot 1953 in het bezit van de familie Winderickx. In dat jaar kocht de "P.V.B.A. Cartonnerie d'Alsemberg" de gebouwen. Deze firma verkocht de molen in 1987 aan de Antwerpse diamantairs Henri Dascal en zijn echtgenote Sylvia David. Zij wilden de molen inrichten als woonerf, wat uiteindelijk niet is gebeurd. Thans is architect Steven Winderickx, achterkleinzoon van één van de vroegere papierfabrikanten, eigenaar van de gebouwen. Naast zijn architectenbureau zijn er enige andere bedrijven gevestigd. Uiterlijk heeft het complex, bestaande uit de papiermolen, bijgebouwen en de directeurswoning, weinig veranderingen ondergaan. De turbine en onderdelen van het binnenwerk zijn nog aanwezig. De Molenbeek is omgeleid.

Lieven DENEWET, Niels WENNEKES & Edgar WINDERICKX

Literatuur

"En toen was er papier. Wandelgids voor de tentoonstelling in zaal Auvicom te Dworp op 19, 20, 21 en 23 oktober 2001", Beersel, Heemkundig genootschap van Witthem, 2001;
Edgar Winderickx, "De Herisemmolen op de grens Dworp - Alsemberg", Dworp, maart 1999;
Herman Holemans, "De Molen van Tenbroek te Alsemberg", in: Ons Molenheem, 2000, nr. 4 (oktober-november), p. 100-108;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 2: arrondissement Halle-Vilvoorde (A-L)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 1991;
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Jos De Gelas, "Inventaris van de Brabantse papiermolens", in: Tijdschrift industrieel erfgoed, Voortzetting van: Driemaandelijks tijdschrift van de Vlaamse vereniging voor industriele archeologie, Gent, Vlaamse vereniging voor industriële archeologie, nr. 7, 1987, p. 15-25;
Jan De Cock, "De priorij van Zevenborren: vier eeuwen toewijding aan God (deel II), in: En het dorp zal duren..., Trimestrieel tijdschrift van het Heemkundig Genootschap "van Witthem" Beersel, jg. 9, 2007, nr. 33, p. 6-28, ill., krten [Voor het hoofdstuk gewijd aan de molens van de priorij, waaronder de molen van Tenbroek in Alsemberg, zie: p.22-25, krten.]
SSJ, "Reünie familie Winderickx viert in Herisemmolen", Het Nieuwsblad, 07.05.2013.

Mailberichten
Toon Winderickx, vorser van de familie Winderickx, 13.02.2017.