De watermolen Ter Borgt is gelegen op de Maarkebeek in de Borgtstraat 4, zo'n 700 m westwaarts van de kerk, nabij de wijk Ter Borcht.

De watermolen werd voor 1570 gebouwd. In deze periode was de molen in bezit van de graaf van Lalaing. Olivier Ketele pachtte ze toen voor 8 mud en 6 halsters koren per jaar. Uit de penningkohieren van Maarke (1573), f° 3v°): "Olivier Ketele mulder van den borch haut in pachte van mijnen heere den grave van Lalaing zijn cooren watermuelen hanghende up de beke ter borch voor 8 mudden ende 6 halster coorins tjrs, het cooren ghextimeert op 12 schell, par. elc mueke, compt int gheheele in ghelde 20 p. gr. (P. 1573,3 v.); - "bijden muelen ter borc" (Ib., 3 r°).

We zien de watermolen aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) met de benaming "Moulin du Bourg"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met de benaming "Cha(te)au ter borght"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) met de benamin g"M(oul)in Borgt"
- Kadastrale Poppkaart (ca. 1855)

Eind 1787 werd te huur aangeboden bij de baljuw Thienpont in zijn hoedanigheid van ontvanger: een schone en welgelegen graanwatermolen, genaamd “Molen te Borgt”, gelegen binnen Maarke op de Maarkebeek, op drie kwartier gaans van de stad Oudenaarde. De molen, met het woonhuis daar annex, is helemaal nieuw gebouwd in steen en met schaliën bedekt. Met schuren en stallingen is het erf (meers, weide en zaailand) ongeveer 1 ½ bunder groot. Vrij in gebruik vanaf 15 januari 1788. 

Uit het proces-verbaal van de gemeente Maarke-Kerkem uit 1820:
"Il y a dans la commune de Maerke-Kerckem trois moulins à eau dont deux appartiennent à Mr. Van Sassegem de Gand, l'un situé Section A n° 312, servant à moudre du grain et l'autre Section A n° 712 servant à moudre l'huile. L'expert n'ayant pu se procurer les baux, a dû se borner à prendre des renseignements dans la commune, dans celles voisines et à établir une juste proportion entre les propriétés. Ils les estime d'égale valeur et devoir (sic) être portés à un revenu brut chacun de fl. 105 dont le tiers déduit pour frais d'entretien et réparation porte un revenu net à fl. 70. Le troisième appartenant à Mr. Versmessen de Gand et situé Section A n°247bis. Il sert à moudre du grain. L'expert l'estime de la même valeur que les deux précédents d'après les renseignements. Toutefois qu'il s'est procuré sur sa valeur locative et son produit annuel donc en revenu net de fl. 70."

De oliewatermolen werd in 1834 ingedeeld in klasse 1, met een kadastrale waarde van 228 frank.

Eigenaars na 1820:
- 1820, eigenaar: Versmissen Antoine, te Gent
- voor 1834, eigenaar: Versmissen-de Kerckhove Antoine, de weduwe, zonder beroep te Gent
- 25.07.1854, erfenis: Versmissen ANtoine François, zonder beroep te Beveren (overlijden van de weduwe de Kerckhove - "ferme et moulin à eau")
- 30.06.1856, erfenis: Vanderplancke Mathilde Ursule Caroline, zonder beroep te Beveren (overlijden van Antoine François Versmessen)
- 31.05.1888, verkoop: de Potter d'Indoye Joseph Jean Ghislain Corneille, zonder beroep te Melle (notaris Nève)
- 08.10.1892, erfenis: de Potter d'Indoye-Vanderstraeten Waillet Joseph, zonder beroep te Kluizen (overlijden van Jean-Joseph Ghislain Corneille de Potter d'Indoye)
- 16.02.1917, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Joseph de Potter d'Indoye)
- 08.05.1935, deling: de Potter d'Indoye-Ruzette Joseph Paul Charles, zonder beroep te Gent (notaris Van der Eecken)
- 04.01.1975, gift: a) de Potter Joseph Paul Charles (voor vuchtgebruik) en b) d'Hoop-de Potter d'Indoye (voor naakte eigendom), directeur (notaris Van der Eecken)
- 24.05.1979, einde vruchtgebruik: de Potter d'Indoye Christiana Bertha, echtgenote d'Hoop de Synghem Xavier Paul Yves Fernand, directeur (notaris Van der Eecken - hoeve met afhangen
- 03.01.1995, gift: a) de Potter d'Indoye Christiana Berhta, echtgenote d'Hoop de Synghem Xavier Paul Yves Fernand (voor vruchtgebruik) en b) (elk voor 1/6 naakte eigendom) haar kinderen (kinderen: a) d'Hoop de Synghem-Henry de Frahan Emmanuel Hubert Anne Marie Joseph Ghislain, directeur te Lausanne-Mont-Blesson, b) d'Hoop de Synghem-Godin Philippe Joseph Marie André Marie GHislain, zonder beroep te Gent, c) d'Hoop de Synghem-Van der Straeten Ponthoz Hubert Ghislain Michel Marie Joseph, dokter te Sint-Pieters-Woluwe, d) d'Hoop de Synghem Marie Pia Andrée Madeleine Josèphe Ghislain, echtgenote Hage Eric Henri, te Ukkel, e) d'Hoop de Synghem-Van Inis Alexandre Emmanuel Monique Joseph, bestuurder te Destelbergen en f) d'Hoop de Synghem Paul Adelin Philippe Nicolas Marie Joseph, bediende te Maarke-Kerkem) (notaris Wijgaerts)
- 2013, verkoop: particulier te Maarke-Kerkem

In 1912 werd er een stoommachine geplaatst, maar die is intussen reeds verdwenen.
Tot in 1967 hield Theofiel Roman de molen in werking. 

Een vorige private eigenaar-bewoner liet het domein met de watermolen renoveren. De doorgang naast het waterrad heeft een verval van 1,2 meter. Op de linkeroever staat de bypass in verbinding met de Maarkebeek. De nog draaivaardige molen verdient zeker een bescherming als monument.

In 2013 kreeg de molen nieuwe pirvate eigenaars, die het molenrad soms los laten draaien.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gazette van Gend, 6, 10 en 13 december 1787
Maarke - Te huur: de graanwatermolen “Te Borgt”
Te huur aangeboden bij de baljuw Thienpont in zijn hoedanigheid van ontvanger: een schone en welgelegen graanwatermolen, genaamd “Molen te Borgt”, gelegen binnen Maarke op de Maarkebeek, op drie kwartier gaans van de stad Oudenaarde. De molen, met het woonhuis daar annex, is helemaal nieuw gebouwd in steen en met schaliën bedekt. Met schuren en stallingen is het erf (meers, weide en zaailand).

-----------------

Verhaal over de vondst van een gietijzeren kanonskogel

20-25 jaar geleden, tijdens de restauratie van de Ter Borchtmolen, werd door de toenmalige eigenaar Jonkheer D'hoop de Synghem een gietijzeren kanonskogel aangetroffen (1).De watermolen is gelegen op de Maarkebeek, zo'n 700 m westwaarts van de kerk, nabij de wijk Ter Borcht. Volgens de overlevering zou de molen in de 12de eeuw geschonken zijn door Arnaud van Oudenaarde aan de abdij van Ename, samen met nog twee andere watermolens in de buurt (2). In de tweede helft van de 16de eeuw was de molen in bezit van de graaf van Lalaing. Olivier Ketele pachtte ze toen voor 8 mud en 6 halsters koren per jaar. In 1912 werd er een stoommachine geplaatst, maar die is intussen reeds verdwenen.
De vondst
Het  projectiel is vervaardigd uit massief gietijzer door middel van een dubbele gietmal. Kenmerkend is de aanwezigheid van een malnaad, een dunne licht verheven naad rond de omtrek van de kogel. De kogel heeft een diameter van 98 mm en een gewicht van 3,9 kg. Aan de hand van het gewicht kan de kogel in verband gebracht worden met een Franse 8 ponder bestemd voor veldgeschut. De 8-ponder werd samen met de 32-, 24-, 16-, 12- en 4-ponder geïntroduceerd bij de hervormingen van de artillerie door Louvois in 1679 en zal in gebruik blijven tot in de eerste helft van de 19de eeuw.

(1) Mondelinge mededeling M. Vuylsteke
(2) P. Bauters, 1986, 38.

½ bunder groot. Vrij in gebruik vanaf 15 januari 1788.

Archieven
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Maarke (1573), f° 3 r°-v°.
- Villaretkaart (1745-1748) 
- Ferrariskaart (ca. 1775) 
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale Poppkaart (ca. 1855)

Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, 6, 10 en 13 december 1787

Werken
Clothaire De Deken, "Drie kinderen lieten het leven rond de molens van Maarkedal", in: Heemkring Maarkedal, 1998, nr. 6, p. 18;
Clothaire De Deken, "Speculaties en zekerheden rondom de Romansmolen te Maarke", Businarias 4, I, 1998, p. 24-25;
P. Bauters & R. Buysse, "De Oostvlaamse watermolens. Inventaris 1980", Gent, 1980 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 11);
P. Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1985 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974;
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004;
Robert Desart, "Les Moulins à Eau du Hainaut et des Flandres", Soignies, Lemaire, 1968, p. 111.
P. Crombé, "Archaelogisch inventaris Vlaanderen, Band VIII - Maarke-Kerkem", Gent, 1987.
M. Verbeeck & A. Tack, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Kanton Oudenaarde", Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N2, Brussel - Turnhout, 1998.
Mailbericht Maarten Osstyn, Adegem, 05.05.2014.

Persberichten
JV/EDP/FDV, "Weer watersnood in Vlaamse Ardennen", in: Het Nieuwsblad, 13.01.2004.
JVW, "Overstromingsgebieden op Maarkebeek", Het Nieuwsblad, 29.11.2011.
"Maarkedal Borgtstraat 4 - 9680  Maarkedal", huistekoopin. be

Maarke en de abdij van Ename
Rijksarchief Gent, Abdij van Ename
- nr. 1787. Denombrement van de heerlijkheid Maarke, 1532, 1 stuk
- nr. 1788. Diverse stukken betreffende het denombrement van de heerlijkheid Maarke, 1617-1619, 3 stukken
- nr. 1789. Uittreksel uit het rente- en cijnsboek van de abdij m.b.t. Maarke, z.d., 1 stuk
- nr. 1790. Akte van ridder Louis Bertaus, waarbij hij de schenking aan de abdij goedkeurt van een partij weidegrond te Maarke, 21 mei 1260, 1 charter
- nr. 1791. Akte van Arent, heer van Maarke, m.b.t. het delven van een gracht op een erf van de abdij te Maarke, 21 oktober 1327, 1 charter
- nr. 1792. Akte van Robrecht van Rocquenghien, heer van Kerkem, m.b.t. een overdracht van goederen aan de abdij te Kerkem door Simon van Lalaing, 12 mei 1470, 1 charter.
- nr. 1795. Diverse pachtcontracten, 15de-18de eeuw, 1 bundel
- nr. 1800. Stukken i.v.m. een proces voor de Raad van Vlaandere van de abdij ende grote landeigenaars en pachters te Maarke tegen de wethouders van Maarke i.v.m. de vaststelling van de prijs van gronden en belastingen, 1726 (met bijlagen en retroacten), 1 bundel