De rosmolen staat bij de verdwenen Bekemolen, een in 1956 gesloopte houten korenwindmolen, gelegen in de Lievestraat 25 in Zomergem-Beke, bij de uitmonding van het Schaubroekleiken in de Lieve.

De rosmolen werd voor 1759 gebouwd in hout (type buitenrosmolen) en werd in de 19de eeuw herbouwd in steen. Het is een vierzijdig bakstenen gebouw. De plankenvloer van de zoldering is nog aanwezig, maar het mechanisme is verdwenen. De laatste molenaars waren leden van de familie De Ruyter.

De staakmolen werd gebouwd voor 1565 en was ook bekend als "Snouckaerts Molen" naar Maarten Snouckaert senior, heer van Zomergem, Beke, enz. (1562-1569). die hem kocht van koning Filips II van Spanje. Ook "Ruyters molen" genoemd naar de familie De Ruyter, die de molen vanaf 1888 tot zijn verdwijning bezat.

We zien hem niet aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775.

Een nieuwe oliewindmolen kwam in de plaats na octrooi verleend op 22 februari 1792 aan Jan Baptist Deweerdt, dus in de laatste jaren van het Oostenrijks bewind. Hij vermeldde in zijn verzoekschrift dat hij daar in Zomergem-Beke al een "stampkot", een olierosmolen, bezat sinds 1759.

In de "Gazette van Gend" van 3 oktober 1798 verscheen de volgende advertentie: Wordt van stonden aan te koop gepresenteerd: een zeer schone, welbeklante korenwindmolen, met een gerieflijk woonhuis en andere gebouwen, alle onlangs nieuw uit de grond gebouwd, gestaan en gelegen in Zomergem dicht tegen de Gentse Lieve, “by de beek-bruggge”; actueel bewoond en gebruikt door de weduwe van Pieter Surlet.

In dezelfde krant van 11, 18 en 25 augustus 1806 verscheen de advertentie: Wordt te huur of te koop gesteld: een houten korenwindmolen, genaamd “de Beke”, staande op een hoge berg “wel ter winden”, met de op- en afrede en een rosmolen aan de voet van de berg. De molen, beschikkend over twee koppels zeventienders en één koppel vijftienders, wordt actueel gepacht door Karel de Weirdt tot 1 mei 1807; zijn jaarpacht bedraagt 44 £. Voor deze molen zijn nooit windcijns of “reconnutiën” betaald. 

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Keyser-Gailliaert Francis, bakker te Waarschoot
- later, erfenis: de erfgenamen (= de weduwe en de kinderen) (overlijden van Francis De Keyser)
- 20.05.1833, deling: Gailliaert Thérèse, de weduwe Francis (notaris Stockman)
- 1838, erfenis: (registratie 30.08.1838) a) Dupont Séraphine, minderjarige te Waarschoot en b) Dupont Hermence Eulalie, minderjarige te Waarschoot (overlijden van Thérèse Gailliaert)
- 19.10.1865, deling: Loete-De Wispelaere Pieter, molenaar te Zomergem (notaris Vuylsteke)
- 22.09.1879, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Marie Theresia De Wispelaere)
- 27.04.1887, verkoop: a) De Ruyter-Loete Henri (voor 13/16), molenaar te Zomergem en b) Loete Valerie Marie echtgenote Van Hoecke Norbert (voor 3/16), zonder beroep te Zomergem (notaris Van Hove)
- 13.07.1896, verkoop: De Ruyter-Loete Henri, molenaar te Zomergem (notaris Joos)
- 30.08.1920, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Henri De Ruyter)
- 21.06.1936, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Loete van Henri De Ruyter)
- 29.03.1937, erfenis: a) De Ruyter Edmond Charles Lievin, landbouwer te Zomergem en b) De Ruyter Richard Eduard, landbouwer te Zomergem (notaris Coucke)

Rond 1900 was Frans Dupont er molenaar. Zowel in het voorjaar 1901 als op 18 augustus 1903 waaiden stukken molenwiek af bij hevige wind.

De Zomergemse collega-molenaar P. Van Hecke uit Zomergem beschreef de molen in De Belgische Molenaar van 15 augustus 1925 als volgt: "De eerste waarvan ik een woord wil zeggen hoort toe aan Wed. De Ruyter. Dit is een grote en sterke houten molen, voorzien van twee koppel maalstenen en een zware, maar niet al te wel ingerichte haverpleter, de askop in ijzer, de binnenroede in hout, de buitenroede in ijzer. Deze molen staat plat te gronde zonder berg en heeft bij zomerdag nog al veel belemmering van het houtgewas. Een naphte-motor van 12 tot 14 pk is ook bij de molen en trekt een koppel maalstenen van 1,20 m doorsnede van het huis Biermans. H. De Ruyter was een braaf manneke. Hij was geboren in 1850 en overleed 20 augustus 1920."

Na jarenlang verval volgde in 1956 de sloop.

De bijbehorende rosmolen bestaat nog.
Zie onder Zomergem, Rosmolen van de Bekemolen. 

Lieven DENEWET & Aimé SMEYERS

Eigenaars (van de wind- en  de rosmolen) na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Keyser-Gailliaert Francis, bakker te Waarschoot
- later, erfenis: de erfgenamen (= de weduwe en de kinderen) (overlijden van Francis De Keyser)
- 20.05.1833, deling: Gailliaert Thérèse, de weduwe Francis (notaris Stockman)
- 1838, erfenis: (registratie 30.08.1838) a) Dupont Séraphine, minderjarige te Waarschoot en b) Dupont Hermence Eulalie, minderjarige te Waarschoot (overlijden van Thérèse Gailliaert)
- 19.10.1865, deling: Loete-De Wispelaere Pieter, molenaar te Zomergem (notaris Vuylsteke)
- 22.09.1879, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Marie Theresia De Wispelaere)
- 27.04.1887, verkoop: a) De Ruyter-Loete Henri (voor 13/16), molenaar te Zomergem en b) Loete Valerie Marie echtgenote Van Hoecke Norbert (voor 3/16), zonder beroep te Zomergem (notaris Van Hove)
- 13.07.1896, verkoop: De Ruyter-Loete Henri, molenaar te Zomergem (notaris Joos)
- 30.08.1920, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Henri De Ruyter)
- 21.06.1936, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Loete van Henri De Ruyter)
- 29.03.1937, erfenis: a) De Ruyter Edmond Charles Lievin, landbouwer te Zomergem en b) De Ruyter Richard Eduard, landbouwer te Zomergem (notaris Coucke)

Zie over de verdwenen windmolen onder: Zomergem, Bekemolen.

Lieven Denewet

Literatuur

Archieven
Rijksarchief Brussel, Raad van Financiën, nr. 1933 (oprichtingsoctrooi van de windmolen uit 1792).

Gedrukte bronnen
"Gazette van Gend", 3 oktober 1798 of 12 vendémiaire jaar VII
"Gazette van Gend", nrs. 1294, 1296 en 1298 van 11, 18 en 25 augustus 1806.
"Het Weekblad van Maldeghem en Zeeuwsch-Vlaanderen", zondag 23 augustus 1902, jg. 12, nr. 34.

Werken
Zomergem vroeger en nu, Zomergem, 1982.
De Muynck G., Groot-Zomergem in oude foto's, Eeklo, 1992-93, 2 dln.
De Potter F.-Broeckaert J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 8, Gent, 1864-1870.
Ryckaert M., Het bedrijfsleven te Zomergem, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 36, 1985.
Ryckaert M., Het kultuurlandschap van Zomergem in de voorbije eeuwen geschetst door een brok toponomie, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 20, 1969, p. 260-289.
Ryckaert M., De Zomergemse straatnamen voor 1800, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 18,1967, p. 278-295.
Ryckaert M., Zomergem, zijn heerlijkheden en hun heren, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 6, 1954, p. 67-164.
Ryckaert M.-Ryserhove A., Te Zomergem op bezoek, Maldegem, 1969.
Ryserhove A., Oud Zomergem (1-4), in "Ons Meetjesland", XIX, 1, 1986, p. 25-40; XIX, 2, 1986, p. 121-128; XIX, 3, 1986, p. 147-156; XIX, 4, 1986, p. 208-217.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962).
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.
OSW, "Voorstel om oude molens opnieuw op te bouwen", in: Het Nieuwsblad, 13.08.2008.
D. Verstraete, "De molen van Beke", in: "Vrij Maldegem -Katholiek weekblad", 7 augustus 1970, nr. 30-31-32.
A. Ryserhove & R. Tondat, "Op verkenning door Waarschoot. Zondag 24 augustus 1980", Ons Meetjesland, XIII, 1980, 3.

Mailberichten
- John Verpaalen, Roosendaal, 04.06.2021.