Sint-Lambrechts-Woluwe, Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- Naam
- Lindekemalemolen
- Ligging
- Avenue J-F Debecker 6
1200 Sint-Lambrechts-Woluwe
J-F Debeckerlaan 6
op de Woluwe
Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- Geo positie
- 50.844696, 4.438950 (Google Streetview)
- Eigenaar
- Gemeente Sint-Lambrechts-Woluwe
- Gebouwd
- voor 1129
- Type
- Bovenslag watermolen
- Functie
- Korenmolen
- Kenmerken
- Gebouw in natuur- en baksteen, in de lengterichting van de waterloop
- Gevlucht/Rad
- Brede houten bovenslagrad, 2,30 m diameter
- Inrichting
- Verwijderd
- Toestand
- Gerenoveerd gebouw, nieuw waterrad (2008) draait continu
- Bescherming
- M: monument, L: landschap,
1989 - Molenaar
- Geen
- Openingstijden
- Als restaurant (Tel. 02.770.90.57 - Fax 02.762.94.57, e-mail: linkemale@swing.be; gesloten: elke maandag, zaterdagmiddag en zondagavond
- Database nummer
- 986
- Ten Bruggencatenummer
- 50986
- Internet bron
- Lindekemalemolen
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De naam Lindekemalemolen heeft zijn oorsprong in een gehucht in de buurt, het "Lindekemaleveld", vandaag door de Kapellelaan doorkruist. De eerste vermelding over een molen te Woluwe dateert uit 1129. Deze sporen behoren, samen met deze uit Watermaal (914) en Jette (1112) tot de oudste die weergevonden worden in documenten uit het Brussels gewest. In 1129 schonk Etinne van Wezembeek, verwant met de heren van Woluwe, een reeks goederen aan de abdij van het Park nabij Leuven. Deze abdij werd opgericht onder de auspiciën van de hertog van Brabant, Godfried I met de Baard. Onder de bezittingen van Etinne van Wezembeek bevond zich de helft van een molen gelegen te Woluwe. In 1173 kenden Jan van Woluwe en zijn broers Siger en Willem hun rechten op hun molen toe aan de abdij van 't Park. Zonder al te grote risico's op mogelijke vergissingen, kan men stellen dat de schenkingen betrekking hebben op de Lindekemalemolen die na 1661 nog steeds eigendom van de abdij van 't Park is.
Alhoewel van bij de oorsprong een graanmolen, diende de Lindekemalemolen rond de jaren 1560 als papiermolen. In 1661 was het wederom het graanmolen en de vervaardiging van papier gebeurde in twee molens gelegen in het lager gelegen gedeelte.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834? eigenaar: Devis Jan, burgemeester te Sint-Lambrechts-Woluwe
- 26.08.1871, verkoop: Charels Désiré Joseph Gustave, eigenaar te Sint-Jans-Molenbeek (notaris Maes)
- 03.12.1873, eigenaar: Mousin-Carlier Lucas, brouwer te Cerfontaine (notaris Devoncker)
- 15.06.1888, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Lucas Mousin)
- 24.04.1889, erfenis:l de kinderen (overlijden van de weduwe Carlier van Lucas Mousin)
- 22.06.1890, erfenis: a) Mousin Emile Joseph, nijveraar te Sint-Lambrechts-Woluwe; b) Mousin-Schimps Leon Jozef, nijveraar te Hoeilaart (overlijden)
- 30.12.1896, deling: Mousin-Schimps Leon Joseph, nijveraar te Sint-Lambrechts-Woluwe (notaris De Roeck)
- 21.08.1902, verkoop: Hannecart-Bertrand Leon Marie, eigenaar te Elsene (otaris Taymana)
- 07.12.1904, erfenis: en de kinderen (overlijden)
- 1955: gemeente Sint-Lambrechts-Woluwe
In de 19de eeuw, meer bepaald voor 1860, is de Lindemalemolen wederom tevens ingericht als papiermolen. Rond 1900 werd de gelijkvloerse verdieping van het hoofdgebouw ingericht als verbruikszaal voor de vele stedelingen die naar kalmte en groen snakken. Het doortrekken van de Tervurenlaan in 1897 speelde hierin een belangrijke rol. Anderzijds werd de plaatselijke bloemproductie opgegeven, aangezien steeds meer concurrentie werd ondervonden van de Brusselse bloemmolens.
Daarom werd overgestapt op snuiftabak en cichorei, twee gewassen die in de strreek verbouwd worden. Het hoofdgebouw werd in het begin van de 20ste eeuw tot café-melksalon omgevormd. Hiervan getuigt een reeks pittoreskeretouches aan het gebouw : de puntgevels, de liuken, het rustieke uithangbord, enz. De zuidelijke vleugel, die een industriële bestemming had, werd na een brand in 1928 heropgebouwd.
Sinds 1955 is de molen eigendom van de gemeente Sint-Lambrechts-Woluwe en aanvankelijk vond de schrijnwerkerij er een onderkomen. Sinds 1966 bevindt er zich een restaurant in de molen onder de benaming "Moulin de Lindekemale". De molensite werd in 1989 wettelijk beschermd. In 1994 (door F. Cappart) en 2008 (door Thomaes Molenbouw nv uit Beveren-Roeselare) werd het houten bovenslagrad vernieuwd (diameter 2,30 meter). De molen bezit geen mechanisme meer, maar uiterlijk zijn alle molenkenmerken nog aanwezig. De watermolen in de Woluwevallei vormt een groene oase in een grootstedelijke omgeving.
------
Le moulin de Lindekemale est cité pour la première fois en 1129 ce qui en fait l'un des plus anciens moulins à eau connus de la région bruxelloise. Dans le courant du XIIe siècle divers membres de la famille seigneuriale de Woluwe le cédèrent à l'abbaye norbertine de Park (Heverlee, près de Louvain). Depuis toujours moulin à grain, il fabriqua également du papier au XIXe siècle. Il était alors la propriété de Jean Devis, le bourgmestre de Woluwe-Saint-Lambert ayant assuré le plus long mandat (1819-1860). Propriété communale depuis 1955. Site classé en 1989.
Construit au 12 ème siècle, le moulin de Lindekemale connut des destinées diverses: moulin à grains vers 1611, moulin à papier vers 1686, il abrita plus tard une petite fabrique de tabac à prise puis de chicorée.
La percée de l'avenue de Tervuren en 1897 et l'extension des transports en commun rendirent ce coin de la vallée de la Woluwe plus accessible aux citadins appréciant le calme et la verdure.
Dès le début du 20 ème siècle, les exploitants du moulin saisirent l'opportunité et transformèrent le rez-de-chaussée du logis en établissement de consommation baptisé "Laiterie du moulin" afin d'y accueillir les promeneurs.
Fin du 19 ème siècle, des habitations à l'étage pouvaient être louées. Le moulin accueillit un locataire remarquable: le musicien pianiste Henri Thiébeau. Né en 1865, il s'installa en 1894 à Woluwé-Saint-Lambert et mourut, presque centenaire, en 1959. C'est dans la chambre qu'il louait à Lindekemaele qu'il composa son oeuvre maîtresse: La passion du christ, drame sacré en 12 tableaux sur un poème d'Emmanuel Vossaert. Thiébaut accueillit denombreuses personnalités du monde artistique dans la chambre qu'il avait louée, notamment le peintre impressionniste Jan Stobbaerts ( 1838-1914 ), qui arpenta fréquemment les rives de la Woluwe avant 1914, toujours à la recherche de sites champêtres.
Propriété de la commune de Woluwe-Saint-Lambert depuis le mois de mai 1955, le moulin a abrité, dans un premier temps, la menuiserie communal. Depuis 1966, il est devenu un restaurant très apprécié des fins gourmets. Le site du moulin est classé depuis 1989. Le 11 mai 1994, le Bourgemestre Georges Désir procédait à l'inauguration d'une nouvelle roue à aubes de 2 m 30 de diamètres, pesant 2.800 kg et réalisée en moins d'un mois. Thomaes Molenbouw nv de Roulers a renouvelé cette roue en 2008 avec des mêmes dimensions.
Marc Villeirs, Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert
Aanvullende informatie
Intekendatum: 05.12.2002, 11 u.
Molen: Sint-Lambrechts-Woluwe, Lindekemalemolen - watermolen met houten bovenslagrad
Bouwheer & ontwerper: Brussels Instituut voor Milieubeheer (B.I.M.), Sint-Lambrechts-Woluwe
Opdracht: Landschappelijke aanleg van de omgeving van de molengeul; o/cat. G3, kl. 1; 40 werkdagen
Plaats aanbesteding: Brussels Instituut voor Milieubebeheer (B.I.M.), Gulledelle 10, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe
Offertes: Quintelier Gebroeders nv, Dendermonde, €88.385,56; Interplant nv, Londerzeel, €120.321,55
Toewijzing: Quintelier Gebroeders nv, Dendermonde
Intekendatum: 2008
Molen: Sint-Lambrechts-Woluwe, Lindekemalemolen - watermolen met houten bovenslagrad
Bouwheer & ontwerper: Gemeente St.-Lambrechts-Woluwe
Opdracht: Vernieuwen houten onderslagrad, met dezelfde afmetingen als de vorige; raming: €30.000
Plaats aanbesteding: Gemeentehuis, Avenue Paul Hymans 2n, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe
Toewijzing: Thomaes Molenbouw nv, Roeselare
Tot de tweede helft van de zeventiende eeuw waren er in Sint-Lambrechts-Woluwe vier molens in gebruik. De Lindekemalemolen is de oudste van die molens: hij dateert van 1129. Het Lindeke, zoals hij ook wel genoemd wordt, was eigendom van de abdij van Park die de molen verpachtte sinds zijn overdracht door de families van de heren van Wezmbeek, Duffel en Woluwe. Oorspronkelijk ging het om een graanmolen, maar in de negentiende eeuw werd de molen ook voor de productie van papier gebruikt. Het gebouw is in kalkzandsteen opgetrokken. Aanvankelijk moest het afgewerkt worden met een strodak maar later wordt er een verdieping in baksteen bijgebouwd.
In de twintigste eeuw moest men door de concurrentie van meelfabrieken de meelproductie stopzetten. Daarom werd overgestapt op snuiftabak en cichorei, twee gewassen die in de strreek verbouwd worden. Het hoofdgebouw werd in het begin van de eeuw tot café-melksalon omgevormd. Hiervan getuigt een reeks pittoreskeretouches aan het gebouw: de puntgevelds, de luiken, het rustieke uithangbord, enz. De zuidelijke vleugel, die een industriële bestemming gekregen heeft, werd na een brand in 1928 heropgebouwd.
In 1955 kocht de gemeente de molen, in 1970 werd hij tot een restaurant omgevormd. Sinds 1989 is de molen beschermd. In 1997 werden de molen en het schoepenrad diepgaand gerestaureerd dankzij de heer Wilkin. Naast de Nekkersgatmolen in Ukkel is dit de enige watermolen met nog zijn waterrad die in het Besselse gewest overblijft, terwijl er in het midden van de negentiende eeuw nog 87 molens van dit typen waren.
William Bourton, "Une restauration sympathique à Woluwe-Saint-Lambert. Le moulin de Lindekemale tourne à nouveau rond", Le Soir, 04.06.1994.
Le boulevard de la Woluwe est devenu une telle autoroute que plus personne ne prête la moindre attention à l'environnement qui défile, de part et d'autre du bitume
Pourtant, en face du Shopping, bien calfeutrée derrière un paravent de verdure, la commune de Woluwe-Saint-Lambert possède quelques fort belles propriétés: le château Malou, le Slot et le moulin de Lindekemale.
Les automobilistes pressés ne l'avaient sans doute pas remarqué, mais, depuis des années, le moulin de Lindekemale n'en était plus vraiment un! C'est que, depuis belle lurette, sa superbe roue avait cessé de tourner, au fil du clapotis du ru qui le caresse. Mais, depuis peu, la bâtisse (devenue restaurant haut de gamme) a retrouvé toutes ses facultés!
Les documents les plus anciens évoquant le moulin de Lindekemale remontent au XIIe siècle. Acquis par la commune en 1955, sa roue fut restaurée pour la dernière fois en 1956, par un ouvrier communal spécialisé, Léopold Hernalsteen.
Depuis, l'inexorable outrage du temps a fait son effet. La roue et son délicat mécanisme se sont altérés. À tel point qu'il fallut se résoudre à l'immobiliser, pour raisons de sécurité!
C'est il y a un peu plus d'un an que l'échevin des travaux, Daniel Frankignoul, rencontra celui qui allait redonner tout son cachet au moulin: Frédéric Capart. C'est un ancien technicien de la Sabena, passionné de techniques artisanales. Durant l'été 1993, il apporta sa collaboration au Musée communal, à l'occasion de l'exposition «Les moulins à eau et à vent de Woluwe-Saint-Lambert et de la région bruxelloise», en réalisant une superbe maquette du moulin de l'Hof ter Musschen.
Le travail de restauration fut bénévole, mais supporté par la main-d'oeuvre et le personnel communal. Paul Bauters, éminent moulinologue qui assista la commune dans la gestion du moulin à vent (restauré en 1988) se pencha également (sans tomber) sur les pales du Lindekemale. Et aujourd'hui, elle tourne la roue! Comme ça, pour le plaisir, ne servant à rien d'autre qu'à distraire les passants et les canards, qui gondolent désormais sur une eau moins stagnante!
Literatuur
Paul Bauters & Marc Villeirs, "Les moulins à eau et à vent de Woluwe-Saint-Lambert et de la région bruxelloise. Histoire et technologie / Water- en windmolens van Sint-Lambrechts-Woluwe en van het Brussels gewest. Geschiedenis en techniek", Woluwe-Saint-Lambert/Sint-Lambrechts-Woluwe, 1996 (Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert, cahier n° 2 / Gemeentelijk museum van Sint-Lambrechts-Woluwe, tijdingen n° 2);
V. Vanachter, "Watermolen in het Woluwedal", in: Brabant, XIV, 1962, p. 7-8 en 28-31;
R. Van den Haute, "Woluwe in oude prentkaarten met afbeeldingen van Sint-Lambrechts-Woluwe en Sint-Pieters-Woluwe", Zaltbommel, 1972;
M.A. Duwaerts, "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1980. Brabantse wind- en watermolens. Deel 1: arrondissement Brussel-Hoofdstad", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem", 1989;
John Verpaalen, "Molennieuws van her en der [Zingem, Balegem, Grand-Leez, Sint-Lambrechts-Woluwe en Wildert], in: "Levende Molens", jg. 8 (1986), nr. 8, p. 62-63, ill.;
Jos De Gelas, "Inventaris van de Brabantse papiermolens", in: Tijdschrift industrieel erfgoed, Voortzetting van: Driemaandelijks tijdschrift van de Vlaamse vereniging voor industriele archeologie, Gent, Vlaamse vereniging voor industriële archeologie, nr. 7, 1987, p. 15-25;
"Geschiedenis der Zalige Maagd en Martelares Maria van Woluwe, gemeennelijk genoemd Lenneke-Mare en der Mirakuleuze Kapel van Onze-Lieve-Vrouw waarin zij rust", Tweede verbeterde uitgaaf, Brussel, 1869, p. 102 [op die bladzijde staan 2 mirakels vermeld van mensen die verdronken waren bij de watermolen]
Persberichten
William Bourton, "Une restauration sympathique à Woluwe-Saint-Lambert. Le moulin de Lindekemale tourne à nouveau rond", Le Soir, 04.06.1994.
Herman Ricour, "Lindekemale. De mooiste", Het Nieuwsblad, 30.07.2011.