De Stenen Molen is een ronde stenen korenwindmolen in de Kerkhoflei nr. 1.

De stenen bergmolen werd gebouwd in 1845-1846 door strodekker en herbergier Martinus De Winter-De Backer, die de eerste molenaar werd. Een zeldzame keer duikt de naam “De Timmerman” op voor de Oelegemse molen, afgeleid van de dichtstbijzijnde plaatsnaam op de primitiefste kadasterkaarten. De volksmond hield het echter bij de “Stenen Molen” om een onderscheid te maken met de houten molen, op de weg naar Wijnegem, die in 1940 afbrandde.

Hoewel het "algemeen geweten" was dat de Oelegemse molen het fijnste meel leverde van de vele dorpen in de omgeving, kon Philip Mees-Maes, die de molen in 1877 had gekocht, niet optornen tegen de concurrentie van de houten molen van Oelegem die eigendom was van de burgemeester, tevens eigenaar van de maalderij. Daarom kon Jan-Baptist Heylen, maalder en burgemeester van Oelegem, zijn stenen concurrent in 1891 opkopen en stilaan laten uitbollen. De wieken draaiden voor het laatst rond W.O. I. Dan deed het gebouw nog dienst als autobusgarage, opslagplaats, K.A.J.-lokaal en weekendverblijf. Via erfenis kwam de molen in 1930 in handen van Vincent Goossens, eveneens burgemeester van Oelegem. Beschietingen tijdens W.O. II brachten zware schade toe. De bescherming als monument in 1943 kon hieraan weinig verhelpen.

Een uitwendige restauratie in 1962 kon korte tijd verdere aftakeling tegenhouden. Het "Jaar van het Dorp" in 1978 leverde wel de goede wil voor nieuwe restauratieplannen die echter niet haalbaar bleken voor de eigenaars, nog steeds de familie Goossens. Intussen stond het gebouw leeg en nam de aftakeling duidelijker vormen aan.   Toen de heemkundige kring De Brakken van Oelegem in 1982 de Stenen Molen kon huren, werden de restauratieplannen in bescheidener vormen weer bovengehaald. De financiële bijstand die de Koning Boudewijnstichting en de Nationale Loterij in 1986 boden, zorgden voor een doorbraak in de problemen. Dankzij de belofte van het gemeentebestuur van Ranst om de molen aan te kopen, wat nog in 1986 kon gebeuren, kon in 1987 een eerste noodrestauratie worden afgewerkt, waarbij de molenkap, deuren en ramen vernieuwd werden. Een tweede noodrestauratie in 1990 liet toe alle rotte balken en zolderingen te vervangen. De definitieve restauratie met nieuw gevlucht en draaiwerk met één koppel maalstenen startte op 30 januari 1997 door de firma Verstraete uit Rumbeke (Roeselare). Ze stonden in voor zowel het bouwkundig als het molentechnisch werk. Sindsdien heeft de molen een overbrengingsverhouding van maar liefst 1:8,8, hetgeen zeer hoog is. De inhuldiging gebeurde op 14 juni 1998.   De buitenzijde kreeg een rode laag, die echter niet goed stand houdt. Er zijn stalen gelaste roeden (fabrikaat Peel, 1997) en het maalkoppel heeft Franse stenen van 1,6 m diameter. De molen is iedere tweede zondag van de maand gratis te bezoeken tusen 11 u. en 17.30 u. Je kan er tevens een meulenmaal nuttigen (hesp, spek en eieren, dessert of streekbiertje).

Adriaens Molenbouw bv uit Weert voerde in augstus 2011 herstellingswerken uit aan de kap. Adriaens bracht volgens de oude werkwijze een stelling aan rond de kap die verankerd is in de oorspronkelijke stelling- of steigergaten van de molenromp. Hij verwijderde de roofing en verving de voeghouten. Ter hoogte van de askop kwamen twee metalen platen en de verticale beplanking aan de achterzijde werd volledig vernieuwd. Enkele balken kregen verstevigingsbeugels. Tot slot kwam een nieuwe kapbedekking.
Aanvullend kreeg de molen een nieuwe schilderbeurt. Voor het schilderen van alle ramen, deuren, luiken, de bekleding van de askop en de wieken was 30.000 euro op de gemeentebegroting voorzien. De gemeente kon rekenen op een onderhoudspremie van 80 percent. De uitvoering gebeurde via een onderhandelingsprocedure.   Door onderhoudsachterstand deden zich in 2017-2918 een aantal incidenten voor. Toen de molen in november 2017 flink draaide, kwam een windplank los. Kort daarna, in januari 2018, verloor de molen een hele reeks windplanken van twee wieken. Ze waren van de stilstaande molen door de wind afgerukt en op het nabijgelegen kerkhof, zonder verdere schade, terecht gekomen.   Vermits het toen duidelijk was dat een volledige vernieuwing van het houtwerk van de wieken zich opdrong, beslisten de molenaars om alle overgebleven windborden te verwijderen, kwestie van een wiekenkruis te hebben dat terug in evenwicht is en dat toeliet om af en toe los te draaien, in afwachting van een volledige vernieuwing van het houtwerk van het gevlucht.   Op zondag 9 december 2018 deed zich een wiekbreuk voor. De molenaars lieten de molen draaien met twee kleine halve zeilen op de binnenroede. De molen haalde sommige ogenblikken 60 enden. Plots was er een lawaai en toen de molenaars uit de meelzolder kwamen om op de belt te gaan kijken, zagen ze het houtwerk van een wiek tussen de molenberm en het kerkhof liggen. Johnny Van de Velde, voorzitter van de Oelegemse heemkring De Brakken, die juist achter de molen een en ander uit zijn wagen loste, was door het geluid geschrokken en toen hij opkeek dacht hij even dat de wiek op hem en zijn auto ging terecht komen. Gelukkig kwam de rommel zonder verdere schade wat verder terecht. Alle hekstokken waren met een rechte breuk vlak tegen de roede afgebroken. Het eikenhout was op die breukplaatsen niet meer 100% gezond. Bij gezond eikenhout zou een schuine breuk, meer in de vezelrichting van het hout, normaler zijn. Het zeil was ook aan flarden. De molenaars ruimden de rommel op en stoppen met draaien tot na de nu wel zeer dringende wiekrestauratie.   Het gevlucht van de molen is ondertussen 20 jaar oud en dat is een leeftijd die wel meer gepaard gaat met houtbreuk en rottend hout. De incidenten van de laatste jaren hebben dit helaas erg duidelijk gemaakt.   Technische beschrijving
Basisbinnendiameter: 6,5 m - muurdikte: 100 cm
Basis meelzolder: 6 m - muurdikte: 60 cm
Hoogte metselwerk van op de grond: 15 m + kap 3,5 m = 18,5 m
Hoogte van het metselwerk boven de belt: 11 m
Roeden: 25,50 m bij 2,8 m    
Staart: 13 m
Doorsnede vangwiel: 3 m 
Lengte koningspil: 5,5 m
Lengte molenas: 4,5 m
Overbrengingsverhouding: 1:8,8   Opeenvolgende eigenaars
- 1845-1846, opbouw: De Winter-De Backer Martinus (die het perceel C536 in 1834 reeds bezat), strodekker en herbergier te Oelegem ("construction d'un moulin et d'une grange sur terrain vierge")
- 22.03.1860, verkoop: a) De Winter Louis (voor naakte eigendom), molenaar te Oelegem en b) De Winter-De Backer Martinus (voor vruchtgebruik), herbergier te Oelegem (notaris Aerts)
- 03.04.1868, einde vruchtgebruik: De Winter Louis, molenaar te Oelegem (overlijden van Martinus De Winter)
- later, erfenis: de erfgenamen (o.a. De Winter Catherine, landbouwster te Oelegem (overlijden van Louis De Winter)
- 12.12.1877, verkoop: Mees-Maes Philip Jules, landbouwer te Puurs en later molenaar te Oelegem (notaris Aerts)
- 18.02.1891, verkoop: Heylen Jan-Baptist Maria, weduwenaar Peeters Constance, te Oelegem (notaris ANthoni)
- 20.12.1928, erfenis: a) Heylen Maria Philomena, echtgenote Goossens, te Oelegem, b) Heylen Maria Victoria Amelia Jacqueline, echtgenote Helsen, te Broechem (overlijden van Jan Baptist Heylen)
- 05.08.1930, deling: Goossens-Heylen Vincent Paul Julia, burgemeester te Oelegem (notaris Vanden Ven)
- later, erfenis: de weduwe (overlijden van Vincent Goossens)
- 08.01.1974, erfenis: Goossens-Van Roey Jan Lodewijk Juliaan Georges Marie, de weduwe en kinderen, advocaat te Antwerpen (overlijden van de weduwe Goossens-Heylen)
- 1986, verkoop: Gemeente Ranst   Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Jaarlijks aantal asomwentelingen (1999-2010)

Jaar   Aantal asomwentelingen
1999    29.332
1999    46.969
2000    50.104
2001    46.963
2002    41.910
2003    53.585
2004    46.338
2005    41.905
2006    38.088
2007    30.567
2008    32.499
2009    21.940
2010    28.644

Mailbericht Willem Roose, Gouda, 21.01.2017.
Vorig jaar kocht ik een interessant boek over de molens in Ranst, Broechem, Emblem en Oelegem. Wat betreft de nog bestaande beltmolen in laatstgenoemde plaats viel me één interessant detail op: deze molen schijnt een overbrengingsverhouding te hebben van maar liefst 1: 8,8;  dit is zelfs voor Nederlandse molens aan de ‘snelle’ kant. Via de boeken over molens in deze streek (en dat geldt ook voor de database) kom ik echter vrijwel niets te weten over dit soort technische gegevens. Empirisch – en ‘van horen zeggen’ – weet ik dat de gemiddelde overbrengingsverhouding ook in dit deel van Vlaanderen enigszins aan de ‘lage’ kant is (t.o.v. Nederland); laat ik zeggen de helft, ca. 1: 4,4.. Dat brengt me op de volgende vragen: had de molen van Oelegem altijd al zo’n snelle overbrengingsverhouding of is hier sprake van een vergissing? Mocht dat laatste niet het geval zijn, zijn/waren er in het Antwerpse nog meer molens met een dergelijke nogal extreme overbrengingsverhouding? (en welke?) (dat zou m.i. dan ook in de vorm van het gevlucht/zeeg etc. zichtbaar moeten zijn, maar dergelijke gevallen zijn mij iig niet bekend…).

H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen, Nieuwkerekn, Ten Bos, 1983, p. 77-78;
Lieven Denewet, "Zes Belgische molens ingehuldigd in 1998 (Rupelmonde, Oelegem, Lommel, Koekelare, Eggewaartskapelle en Opprebais)", in: Molenecho's, XXVI, 1998, nr. 4, p. 180-190;
W. Van der Avert, "Oelegemse molen dringend aan restauratie toe", in: "Jaarboek (van de) Heemkundige Kring De Brakken,", Oelegem, 1981, p. 41-44.
F. Brouwers, "De toekomst van een verleden. Levende molens in de provincie Antwerpen", s.l., Levende Molens Werkgroep Kempen-Antwerpen, (1997);
"De Oelegemse molen verloor zijn engelbewaarder", in: Heemkundige Kring de Brakken, XVII, 1998, nr. 5, p. 3;
"Ook windmolen Oelegem is projekt bouwkundig erfgoed", in: Heemkundige Kring De Brakken, XVII, 1998, nr. 3, p. 4;
"Ranst koopt Oelegemse molen", in: Heemkundige Kring De Brakken, XVII, 1998, nr. 3, p. 6;
W. Stockaer, "Molen Oelegem is vervallen", in: Heemkundige Kring De Brakken, XVII, 1998, nr. 3, p. 1-2;
W. Van der Avert, "Oorsprong van de Oelegemse molen op punt gezet?" in: Heemkundige Kring de Brakken, XVII, 1998, nr. 3, p. 3;
"Mijmeringen rond een molenrestauratie", in: Heemkundige Kring De Brakken, XVI, 1997, nr. 3, p. 1-2;
"Oelegemse molenrestauratie met problemen", in: Heemkundige Kring De Brakken, XVI, 1997, nr. 4, p. 1;
F. Dirks, "Restauratie van de stenen berg-windmolen in Oelegem (Ranst)" in: Natuur- en Stedenschoon, LXIV, 1995, nr. 2, p. 35-36;
J. Gerits, "De Heemkundige Kring 'De Brakken' van Oelegem zet zich al tien jaar in voor het behoud van de windmolen", in: Ons Heem, 46, 1992, nr. 1, blz. 37;
John Verpaalen, "Van her en der" [Oostvleteren, Oelegem, Sint-Denijs, Wervik, Merkem], in: "Levende Molens", jg. 8 (1986), nr. 6, p. 40, ill.;
"Molenzorg en Heemkundige kringen" [het betreft voornamelijk: Heemkundige Kring 'De Brakken'], in: "Levende Molens", jg. 8 (1986), nr. 3, p. 19-20;
W. Van der Avert, "Oorsprong van de Oelegemse molens", in: Verbond voor Heemkunde - Gouw Antwerpen, Kaderblad, 's-Gravenwezel, jg. 22, 1985, nr. 4, p. 7-8;
Luc Verachtert, "De molens van Groot-Ranst", in: Ons Molenheem, jg. 31, 2006, nr. 4, okt.-dec., p. 80-89, ill., krt.
Luc Verachtert, "Wordt verwacht... een molen die blijft draaien en malen", in: Heemkundige kring de Brakken. Contactblad, Oelegem: Heemkundige kring de Brakken, jg. 27, 2008, nr. 2, p. 4.
Luc Verachtert, "Werkzaamheden in en rond de molen", in: Heemkundige kring de Brakken Oelegem, Oelegem: Heemkundige kring de Brakken, jg. 27, 2008, nr. 3, dl. 13, p. 5.
Luc Verachtert, "Werkzaamheden in en rond de molen", dl. 14, Heemkundige kring de Brakken Oelegem, Oelegem, Heemkundige kring de Brakken, jg. 27, 2008, nr. 4, p. 5.
Luc Verachtert, "Werkzaamheden in en rond de molen", dl. 15, Heemkundige kring de Brakken Oelegem, Oelegem, Heemkundige kring de Brakken, jg. 28, 2009, nr. 1, p. 7.
Red., "Molenzondagen in de stenen molen van Oelegem", in Heemkundige Kring De Brakken, Oelegem, jg. 21, nr. 1 (januari-maart 2010), p. 2.
Luc Verachtert, "Molennieuws", in Heemkundige Kring De Brakken, Oelegem, jg. 21, nr. 1 (januari-maart 2010), p. 3.
Van der Avert Walter, "Persmap bij de restauratie van de Stenen Molen Oelegem", 1998.
Eric De Vos & Walter Van der Avert, "Oelegemse maalder gaat de moderne toer op: eerste stoommachine in Oelegem", in: Id., "Oelegem op weg naar de twintigste eeuw (Deel 2)", Jaarboek van de Heemkundige Kring De Brakken, 2013-2014.

Persberichten
Z.O., "De molens van Oelegem", in: Vrij Maldegem, jg. 40 (1986), nr. 1 (3 jan.), p. 7, ill.;
"Oelegemse molen in restauratie", in: Gazet van Antwerpen, 13.09.2008.
"Doe eens een meulenmaal cadeau", in: Gazet van Antwerpen, 13.10.2008.
LVL, "Gospels", in: Het Nieuwsblad, 12.12.2008.
Herman De Belder, "Dorpsherberg blijft familiebezit", in: Het Nieuwsblad, 07.01.2009.
LVL, "Meulenmaal opent toeristisch seizoen", in: Het Nieuwsblad, 17.04.2009.
LVL, "Molenfeesten", in: Het Nieuwsblad, 11.06.2009.
LVL, "Geen Meulenmaal", in: Het Nieuwsblad, 11.07.2009.
LVL, "Molenbezoek", Het Nieuwsblad, 17.09.2010.
Sylvain Liekens, "Molen krijgt herstelbeurt", Gazet van Antwerpen, 20.09.2010.
TDR, "Foto: Klompenloop voor kinderen op Molenfeesten", Het Nieuwsblad, 13.06.2011
TDR, "Molenfeest met mini-molenmarkt", Het Nieuwsblad, 09.06.2011.
Sylvain Liekens, "Molenfeest en markt", Gazet van Antwerpen, 09.06.2011.
Leo van der Linden, "Kap van oude stenen windmolen Oelegem wordt gerestaureerd", Het Nieuwsblad, 24.08.2011
Sylvain Liekens, "Molenkap wordt opgeknapt", Gazet van Antwerpen, 23.08.2011.
Syvain Liekens, "Vandalen viseren Oelegemse molen", Gazet van Antwerpen, 06.12.2011.
TDR, "Stenen molen krijgt extra buitendeur", Het Nieuwsblad, 05.08.2012.
TDR, "Molenzondag", Het Nieuwsblad, 28.03.2013.
Sylvain Liekens, "Meulenmaal viert dertigste verjaardag", Gazet van Antwerpen, 08.03.2013.
SL, "Meulenmaal", Het Nieuwsblad, 06.06.2013.
TDR, "Opbrengst van  Meulenmaal gaat naar de Filipijnen", Het Nieuwsblad, 04.12.2013.
Sylvain Liekens, "Meulenmaal bracht 800 euro op voor Leuvens kinderziekenhuis", Het Nieuwsblad, 04.02.2105.
Sylvain Liekens, "Meulenmaal gaat even met vakantie", Het Nieuwsblad, 11.06.2015
KMA, “Oelegem. Roze molen met maandelijks meulenmaal”, Gazet van Antwerpen, editie Noord, 26-27.09.2015, p. 38.
Sylvain Liekens, "Laatste Meulenmaal van dit jaar", Het Nieuwsblad, 10.12.2015.
Sylvain Liekens, "Goed 1500 fietsers voor laaatste etappe Oeposmoeeurevelo", Gazet van Antwerpen, 09.08.2016.
Sylvain Liekens, "Meulenmaal voor het eerst geserveerd na de vakantie", Gazet van Antwerpen, 06.09.2016.
Kristin Matthyssen / JVDV, "Molen van Oelegem is behekst!", Gazet van Antwerpen, 19.11.2017.
Kristin Matthyssen, "Rukwind blaast wiek van molen", Gazet van Antwerpen, 11.12.2018.
Kristof De Cnodder, "Windstoot blaast wiek van molen aan flarden", Het Laatste Nieuws, 11.12.2018.

Mailberichten
Willem Roose, 21.01.2017, Gouda (over de hoge overbrengingsverhouding)
Luc Verachtert, Oelegem, vrijwillige molenaar, 11.12.2018.