"Gazette de Gand", n° 174, 25.03.1811.Gazette van Gend, 16 en 23 juli 1789 Melsen - Verkoping van een stenen windmolen (stampkot) Op zaterdag 25 juli 1789, ten huize van Pieter Joannes van Lancker te Melsen, wordt openbaar verkocht: een stenen windmolen, onlangs geconstrueerd, gestaan en gelegen in Melsen; ingesteld op 425 £ gr. courant.
--------------------------------------
"Gazette de Gand", n° 174, 25.03.1811. "Eenen stenen Wind-, Graen en Oliemolen tot Melsen te koopen. - Dat men met het houden van twee zittingen ... op woensdag den 3 april 1811, ten twee uren naer middag, in de herberge het Schutters-hof tot Melsen, canton van Oosterzele, bewoond by sieur Louis Leyman, publicq verkoopen zal eenen schoonen wel-gekalanten, over weynige jaeren uyt den grond nieuw gebouwden steenen wind-, graen- en oliemolen met het molenhuys, schuere en stallingen, staende bi nnen Melsen op een hectare 59 aren 69 centiaren grond, om met het tellen der koop-somme in het liber gebruyk te komen. ... Conditien van verkoopinge ten comptoire van den ontfanger P.F. de Saegher tot Vurste, deze verkoopinge dirigeerende".
---------------------------------------
Met een natuurgetrouw model en een bouwplaat als hefboom. Steunfonds van Molenzorg Vlaanderen vzw voor de Stenen Molen van Melsen.
Unieke molenconstructie In Melsen (Merelbeke, O.-Vl.) staat één van de merkwaardigste molenrompen in Vlaanderen. De Stenen Molen werd in 1771 gebouwd als een achtkante stenen grondzeiler, maar werd in de 19de eeuw hoger opgetrokken met een ronde, licht conische bovenbouw. Zo werd een stenen stellingmolen gevormd met 16 gemetselde pijlers. De oorlogsschade van 1918 werd nog hersteld, maar sinds de vernieling in mei 1940 blijft enkel nog de romp over. In februari 1982 verdween bovendien de stenen gaanderij. Gelukkig werd de molen op 1 oktober 2002 door Vlaams minister Paul Van Grembergen als monument beschermd.
Natuurgetrouwe maquette Bij een rit van Gent naar Roeselare enkele maanden geleden, bracht mijn medereizigster Kristien Luyckx (die op de hoogte was van mijn beroep als molenaar en van mijn bijzondere interesse voor molens) me op de hoogte van deze unieke molenconstructie. Nergens elders in Europa treffen we zoiets aan! Met deze specifieke kenmerken in gedachten besloot ik later een model op schaal 1/87 van deze molen te vervaardigen. Het model werd daarmee 37 cm hoog en 25 cm breed. Naarmate de bouw vorderde, kwam ook de bestemming ter sprake. Op suggestie van de vzw Molenzorg Vlaanderen zal ik de maquette aanbieden aan het Oost-Vlaams Provinciaal Molencentrum Mola te Wachtebeke.
Melsen - Verkoping van een koren- en een oliewindmolen Op 27 november 1788 worden ten huize van Benedictus de Moor te Melsen, Land van Aalst, publiek verkocht: een koren- en een oliewindmolen en een behuisde hofstede, gestaan in Melsen en verdeeld in drie aparte kopen. Inlichtingen over de beide molens en de hofstede bij dhr. van Caneghem te Meilegem of bij notaris Haesebyt te Gent aan de Watermolenbrug. (Gazette van Gent, 17, 20 en 24 november 1788)
Bouwplaat Het model gaf me dermate voldoening, dat het me opkwam er een bouwplaat van te maken. Belangstellenden kunnen dan ook zelf de molen “bouwen”, op schaal uiteraard. Deze heel stevige, in kleur gedrukte bouwplaat is vanaf januari 2004 beschikbaar. (ME).
Vorming van een steunfonds Onze vereniging Molenzorg Vlaanderen vzw heeft steeds oog gehad voor merkwaardige molens. We maken er studies over op basis van eigen archiefonderzoek, publiceren die in ons tijdschrift en… leggen dan vaak ook de link met molenbehoud. Zo konden we bekomen dat het zeldzaam pomwindmolentje Casier te Waregem en het Molentje van Cyriel Buysse in Deurle, die erg vervallen waren geworden, beschermd werden als monument en binnenkort grondig hersteld zullen worden. We hebben ook ervaring in de vorming van steunfondsen. Al in 1980 maakte onze vereniging Molenzorg Vlaanderen vzw 35.000 frank over aan de buurschap van de Lemmensmolen te Kinrooi, voor de meest noodzakelijke herstellingswerken.
Zo rijpte het idee om ook voor het molencuriosum van Melsen een steunfonds in het leven te roepen. Naïef zijn we niet: “met een bouwplaat, hoe prachtig die ook mag zijn, restaureer je geen molen”! ¨Maar het ligt in de bedoeling dat een plaatselijke stichting of vereniging wordt gevormd die de molen (thans in privaat bezit) ter harte zal nemen. Met de opbrengst van de verkoop van de bouwplaat, kunnen al minstens de stichtingskosten vergoed worden en kan de wagen aan het rollen gaan. De maquette en de bouwplaat kunnen als een “katalysator” werken in de acties om de Stenen Molen een nieuwe toekomst te geven. We voorzien al een “sensibiliserende” voordracht en een molententoonstelling in Melsen.
Met de aanschaf van de bouwplaat zou u dus dubbel scoren: zowel een prachtmaquette op schaal van een unieke Vlaamse molen bezitten, als een steentje bijdragen in een beter lot van deze molen. We durven zelfs hardop dromen dat men over tien jaar kan zeggen dat “de molenrenaissance ooit met een model is begonnen”. Gelukkig is het behoud sinds ruim een jaar verzekerd door de wettelijke bescherming. (LD)
Hoe is de bouwplaat (met uw bijdrage in het steunfonds) te verkrijgen? Belangstellenden kunnen de stevige, in kleur gedrukte bouwplaat van de Stenen Molen van Melsen verkrijgen - en meteen ook bijdragen in het steunfonds voor deze molen - door € 20,- over te maken (inclusief verzendkosten) op het rekeningnr. van Molenzorg Vlaanderen vzw. Na de storting wordt de bouwplaat u zo vlug mogelijk toegestuurd. Vergeet ook niet duidelijk uw naam en postadres te vermelden. Help ons de aanzet te geven voor de renaissance van één van de merkwaardigste windmolens van ons land!
Literatuur
Landkaarten - de Ferrariskaart (ca. 1775) met het rood symbool van een stenen molen - Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met een rond grondoppevlak - Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) - Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)
Gedrukte bronnen "Gazette van Gent", 17, 20 en 24 november 1788 "Gazette van Gend" van 16, 23 juli 1789. "Gazette de Gand", n° 174, 25.03.1811.
Werken Frans De Potter & Jan Broeckaert, "Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, arrondissement Gent, deel 5, Gent, 1864-1870. Molenzorg vzw, "Steunfonds van Molenecho's voor de Stenen Molen van Melsen", Molenecho's, XXXI, 2003, nr. 4, p. 269. M. Ekelschot & L. Denewet, "Met een natuurgetrouw model en een bouwplaat als hefboom: Steunfonds van Molenecho's voor de Stenen Molen van Melsen", Molenecho's, XXXI, 2003, 4, p. 325. Herman Vanhoutte, "Wel en wee van windmolens in het Oostvlaamse Scheldeland", in: Molenecho's, XXI, 1993, nr. 4, p. 180-187; Lieven Denewet, "Bescherming van Vlaamse molens & maalderijen in 2001" (Wakken, Lichtervelde, Oudenburg, Melsen, Wellen, Waregem), in: Molenecho's, XXX, 2002, nr. 1, p. 10-18; Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985; Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25); J. De Cocker, "De Heerlijkheid Melsen", in: Jaarboek Heemkundig Genootschap Land van Rode, 1969, p. 91-95; "De stenen molen van Melsen reeds reddeloos verloren?" in: Molenecho's, X, 1982, nr. 2, p. 51; "Hoop op restauratie van oude molen te Melsen", in: De Belgische Molenaar, LXX, 1975, p. 266; J. Van Overstraeten, ""De molens van Melsen en van Sint-Antelinks", in: De Autotoerist, XII, 1959, p. 1069; J. Verpaalen, "Kruimels zijn ook brood! Een pleidooi voor het behoud van molenrompen in ons land", in: Levende Molens, IV, 1981, nr. 1, p. 7-8; "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962); Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004. "Zo gingen de wieken..." in Merelbeke, in: Infomagazine Merelbeke, september 2010, p. 10-14. E-mail dhr. Joost Declercq, 24.01.2010. Info Roland De Blauwer, Merelbeke, 21.03.2010. J. De Cocker, "Geschiedenis van Melsen", Melsen, in eigen beheer, 1988, p.26 en 30.
Persberichten "Zo gingen de wieken..." in Merelbeke, in: Infomagazine Merelbeke, september 2010, p. 10-14. André Vlerick, "Merelbeke pakt uit met Molenroutekaart en info over verdwenen en nog bestaande molens", in: Het Nieuwsblad, 10.09.2010. LVI, "Brandje aan Stenen Molen", Het Nieuwsblad, 24.03.2014 DVL, "Groen vraagt dringende beschermng Stenen Molen", Het Laatste Nieuws, 29.09.2016.
|