De Stenen Molen of Windmolen van Elene is een stenen grondzeiler aan de Holleweg, op 300 meter ten oosten van de kerk van Elene.

Hij werd gebouwd in 1762, ter vervanging van de windmolen van Leeuwergem die in 1677 werd afgestookt bij de inval van de Fransen. De oprichting van de stenen molen gebeurde bij octrooi, verleend door de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia op 25 februari 1762 op vraag van  Pieter Emanuel Joseph d'Hane. De heer van Zottegem verzette zich fel tegen deze oprichting. Ten behoeve van de bouw van de molen werd te Leeuwergem in 1763 een baksteenoven opgericht. Het origineel octrooi op perkament bleef bewaard in het Rijksarchief te Gent. Ook het aannemingscontract voor de baksteenoven, prijsschattingen en pachtcontracten van de water- en windmolen van Elene worden er bewaard (zie bij de bronnen).

Typisch voor deze molen is het unieke kruiwerk op ijzeren ballen. De molen is een zetelkruier. Het zetelkruiwerk is nog steeds zichtbaar. Waarschijnlijk was er aanvankelijk een traditioneel zetelkruiwerk. Op verschillende delen van het binnenwerk vinden we de ingekraste intitialen J.H. en op het onderwiel staat naast deze initialen ook het jaartal 1881.

Op 21 juni 1791 werd in Leeuwergem bij Zottegem, in de herberg “de Klokke” van de weduwe Vermeulen, openbaar verpacht: een allerschoonste stenen korenwindmolen met het stampkot erin, alsmede de watermolen met hofstede, schuur, stallen en nog andere gebouwen, gestaan en gelegen binnen de parochies van Leeuwergem en Elene, groot onder boomgaard, hoving en landen omtrent 5 bunderen. Actueel gebruikt door Judocus Livinus Moens; vrij vanaf 1 november 1791. Dit alles staat te lezen in een advertentie dat in de "Gazette van Gend" van 6, 13 en 16 juni 1791 verscheen.

Uit het proces-verbaal van afbakening van de gemeente Elene, 1823 blijkt dat de windmolen toen geschat was op een huurwaarde van 180 florijnen, verminderd met een derde voor herstel en onderhoud, zodat nog 120 florijnen overbleef: "men bevindt te Elene een molen door de wind bewogen en dienende tot het malen van graan, en zaaiden (sic, lees: zaaden), dezen is toebehorende aan de heer graaf D'Hane de Steenhuyze te Gent. Van den gezegden eigendom geen huurcedel hebbende kunnen bekomen heeft de taksateur berichten ingewonnen, die naar overzien te hebben de schatting der molens in de omliggende vredegerechten Maria Horebeke en Oosterzele, hem die heeft doen schatten aan eene huurwaarde van fl. 180 waar op een derde voor herstel en onderhoud moet afgetrokken worden; blijft voor de zuivere opkomst fl. 120.

Opeenvolgende eigenaars sinds 1823:
- 1823, eigenaar: D'Hane de Steenhuyze, te Gent
- na 1834, eigenaar: a) D'Hane-Rodriguez d'Evora y Vega Jean Baptiste en b) D'Hane Auguste Joseph, te Gent
- 19.12.1844, deling: D'Hane de Steenhuyze Edmond Joseph Marie Ghislain, eigenaar te Gent (onderhandse akte)
- 11.09.1877, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Edmond D'Hane de Steenhuyze)
- 11.02.1879, deling: Van den Hecke de Lembeke - Van de Woestijne Leon, eigenaar te Gent (notaris Van de Weyer)
- 18.10.1898, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Van de Woestijne)
- na 1899, erfenis: en de kinderen (overlijden van Leon Van den Hecke de Lembeke)
- 26.06.1917, deling: de Nieulant de Pottelberghe - Van den Hecke de Lembeke Charles, de weduwe, zonder beroep te Gent (notaris Van Herreweghe)
- 21.08.1940, erfenis: della Faille d'Huysse - Van den Hecke de Lembeke Baudouin Gabriël Guy Adolf en consoorten, zonder beroep te Elene (overlijden van de weduwe van Charles de Nieulant de Pottelberghe)
- 18.09.1942, deling: a)  della Faille d'Huysse - Van den Hecke de Lembeke Baudouin Guy Adolf (voor naakte eigendom), advocaat te Elene en b) della Faille d'Huysse - Pycke de Peteghem Jacques (voor vruchtgebruik), zonder beroep te Lase-Chapelle-Saint-Lambert (notaris Van der Eecken)
- 06.04.1945, erfenis: a) della Faille d'Huysse - de Beaufort Idesbald Leon, de weduwe en de kinderen (voor naakte eigendom), eigenaars te Elene en b) Della Faille d'Huysse - Pycke de Peteghem Jacques (voor vruchtgebruik), zonder beroep te Lasne-Chapelle-Saint-Lambert (overlijden van Baudouin della Faille d'Huysse) 
- 14.06.1955, einde vruchtgebruik: della Faille d'Huysse - de Beaufort Idesbald Leon, de weduwe en de kinderen, eigenaars te Elene (overlijden van Jacques della Faille)
- 06.09.1962, deling: a) della Faille d'Huysse - de Montpellier de Vedrin Guy Albert Jean Joseph (voor naakte eigendom), eigenaar te Elsene en b) della Faille d'Huysse - de Beaufort Idesbald Leon, de weduwe (voor vruchtgebruik), zonder beroep te Elsene (notaris Story)
- 01.11.1982, einde vruchtgebruik:  della Faille d'Huysse - de Montpellier de Vedrin Guy Albert Jean Joseph, zonder beroep te Elsene (overlijden van de weduwe van Leon della Faille d'Huysse)
- 06.04.1984, verkoop: De Corte-Van Haute Guido Cyriel Eleonore, leraar te Oordegem (notaris Story).
- 2013, verkoop: baron della Faille d'Huysse Baudouin, Kasteel van Leeuwergem

De molen heeft gemalen tot ca. 1923. Op 21 juni 1979 volgde een bescherming als monument en samen met de omgeving als dorpsgezicht. Eigenaar Guido De Corte liet in 1984 enkele dringende instandhoudingswerken uitvoeren: de kuip die in slechte staat was, werd gedeeltelijk hersteld. De restanten van de pestelroeden, de schoren en de as met askop werden verwijderd. De schoren en de restanten van het gevlucht liggen nu onder een afdakje naast de molen. De as en de metalen kop liggen binnen op het gelijkvloers. Regelmatig was er binnenbraak en vandalisme.

Op de benedenverdieping is de trap vervangen door een ladder. Op de eerste verdieping bevinden zich nog drie paar maalstenen (Franse natuurstenen). Deze staan vrij dicht tegen elkaar en hebben lange gietijzeren klauwijzers. De steenkisten zijn volledig uitgebroken. Er zijn nog restanten van het lichtwerk.

De molenstenen worden aangedreven door een houten onderwiel die de drie bonkelaars aandrijft. De beukenhouten spillen zij grotendeels onbruikbaar. De meeste kammen uit het onderwiel zijn verdwenen.
Op de luizolder zien we het dubbel luiwerk. Het middenwiel drijft het luiwerk onderin aan. Dit middenwiel is opnieuw vastgezet. De kammen zijn op één na verdwenen. Dit wiel drijft twee varkenswielen aan. Van het ene varkenswiel ontbreken enkele kammen, het ander is nog compleet. Van beide delen van het luiwerk zijn de luitouwen verdwenen.

De kap is aan de buitenzijde voorlopig met metaal bedekt. De binnenzijde is nog het oorspronkelijke houtwerk. Het bovenwiel en de koning zijn aanwezig. Ook het vangwiel en de vang zijn er nog. Dit is vreemd, want de as is gedemonteerd. Dit levert een raar zicht op.

De molen is zeer vervallen. Zo is een groot stuk van de buitenmuur van de romp uitgevallen waardoor de binnenmuur is blootgesteld aan de elementen. Toch is hij met zijn houten binnenwerk en zijn zetelkruiwerk een uniek stuk in Vlaanderen. Restauratie zou zeker aangewezen zijn. Spijtig genoeg kon, om velerlei redenen, de geplande definitieve restauratie nog niet tot uitvoering komen.

In 2013 verkocht Guido Decorte de molen aan Baron Baudouin della Faille d'Huysse (Kasteel van Leeuwergem), een afstammeling van de vroegere moleneigenaar, of hoe een dubbeltje rollen kan! Hij is van plan om de molen te laten herstellen. De Werkgroep Cultuur Zottegem wil hierin bijstaan.

Volgens de beleidslijn van het Agentschap Onroerend Erfgoed zal de molen na zijn restauratie opnieuw met houten pestelroeden dienen uitgerust te worden. De molen heeft immers nooit een ijzeren wiekenkruis gehad.

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS, Maarten OSSTYN

Prijzij door de Gentse molenmaker Georgius "Joris" Vispoel van de Stenen Molen in Elene (stenen grondzeiler, koren- en oliewindmolen) op 21 juni 1763.

Op heden desen 21 junij 1763 hebbe ick, Jooris Vispoel, my getransporteert naer de prochie van Elden, ten versoecke van mynheer van Leevergem etc. Ende ten versoecke van s(ieu)r Francis Aelbrouck, tot het prijsen van de staende ende drayende wercken, soo oliewercken als maelwercken, alsoo hier naer volght:
Voor eerst ende alvooren, de ronde kuype is hooge boven de aerde 37 voeten ende is dicke op de eerste snee, gelyck met de aerde, is dicke bevonden tot 4 voeten ende is in het geheele gepresen 230-0-0
Item den ondersten solder, gelyck met de aerde, steen, houten rebben ende plancken van 2 duymen, alles eecken hout, den selven groot bevonden over sijn cruijs, 24 voet, waer onder 3 sleehouten, bevonden lanck 24 voet 6 en 6 duymen, 6 rebben lanck 20 voet 4 en 4 duymen, is saemen gepresen 25-1-6
Item een stuck onder de oliebanck, dienende voor fondament, is breet 3 voet ende dick 9 duijmen ende het metswerck daer onder, is saement gepresen 7-14-0
Item een gemetst forneijs, met eenen grutsteen daer op ende is dicke 9 duymen en is lanck 3 1/2 voet ende breedt 2 voet 1/4 ende het metswerck is hooge 2 voet ende de lingde en breede van den steen 4-10-0
Item 60 voet eecken rebben 4 en 9 duymen 1-0-0
Item den sayback is gepresen 7-0-0
Item den ondersten steger is gepresen 1-10-0
Item de twee deuren met de welfhouten ende yserwerck is gepresen 6-0-0
Item den eersten solder boven de aerde, gebinden, rebben ende plancken ende yserwerck, is gepresen 41-17-10
Item een stuck, lanck 12 voet 14 en 14 duijmen, dienende voor den moerbalck waer de staende hasse op draeijt, is gepresen 3-10-2
Item de stoelen van de tuijmelhasse ende de stucken vastgemaeckt aen de reestijlen, is gepresen 3-0-0
Item 4 vensters met haer yserwerck, is gepresen 2-0-0
Item den tweeden solder boven de aerde, gebinden, rebben ende bert ende yserwerck, is gepresen 20-10-0
Item den derden solder boven de aerde, gebinden, rebben ende witte plancken ende yserwerck, is gepresen 25-11-0
Item de ysere maene met den setel met syn blocken, schooren, dacklijsten, deurgaenden balck, windtpulm, pinnebalck, yserbalck, de twee ringen met de spruyten ende de rollen ende yserwerck, waijgespan, creupelgespan, kepers, berdt, cardoesen, schaelden ende witthout, steert met syne schooren ende camwiel, is gepresen 130-0-0
Item voor aerebeijt van het staende werck, te weten voor het houten werck 60-0-0
Totaal: 563-4-6
Dit naervolgende is het maelwerck
Voor eerst de groote steenen
Item den loopenden steen, wesende eenen witten steen, is wydt over syn cruijs, 6 voeten min eenen duijm, is dicke bevonden tot 18 duijmen min 1 quaert, elcken duyym is gepresen de somme van ses en twintigh guldens den duym, komt in het geheele de somme van 76-18-4
Item den liggenden steen, wesende van wyde alsvooren, is dicke bevonden tot 23 duymen en alf, elcken duym is gepresen de somme van ses en twintigh guldens den duym, komt in het geheele de somme van 101-16-8
Item het rinckhout met syne blocken ende steeger, is gepresen 4-0-0
Item de steenkiste met haere decksels, tremingen, graenbacken ende toebehoorte, 6-0-0
Item de vier groote ijsers, te weten het vurckijser, de reijne, hals ende panne is gepresen de somme van 180-0
Item het pas met het fondel, elmstock, lichtriem, vurckpan ende toebehoorte, is gepresen 2-3-0
Item het geloop met syn spillen ende yserwerck, is gepresen de somme van 3-0-0
Item een yseren balck is gepresen de somme van 1-1-0
Item de staende hasse, lanck 27 voet, is dicke 15 en 15 duymen, met syn yserwerck, gepresen 14-0-0
Item het sterrewiel aen de staende hasse, met syne armen ende cammen ende yserwerck, is gepresen 5-0-0
Item het luywielken aen de staende hasse, croonwielken, clauwwiel ende het wendthaes met de haskens ende yserwerck, hangende boven den tweeden solder, is saemen gepresen 5-10-0
Item alle de reepen van het maelwerck, te weten twee steenreepen ende het windhaesreep, het strop, vanghereep ende alle andere kleijne koordekens, is gepresen de somme van 6-10-0
Item den lanterne daer het groot camwiel in werckt, met syne spillen ende yserwerck, is gepresen de somme van 5-0-0
Item het camwiel aen de wendthasse met syne armen ende cammen ende ijserwerck, is gepresen de somme van 18-0-0
Item de windthasse met haere yserwerck met beede de marbelsteenen, is saement gepresen de somme van 23-10-0
Item de vanghe met den vlegel ende wippe, yserwerck, is gepresen de somme van 2-10-0
Item den back met de meelgote ende yserwerck, is gepresen de somme van 1-0-0
Item de buijtenroijde, eenen pestel met twee greijne lasschen, scheen ende soomen, gesloten met ysere bauten, is gepresen 11-0-0
Item de binnen roijde, eenen pestel met twee eecken lasschen, scheen ende soomen, gesloten alsvooren, is gepresen de somme van 13-0-0
Comt saement 317-19-0
Dit is den prijs van den kleijnen meulen
Item den loopenden steen, wesende vijfthiender, is dicke bevonden tot 10 duijmen, elcken duijm is gepresen de somme van vijfthien guldens den duym, komt in het geheele de somme van 25-0-0
Item den liggenden steen, van wyde alsvooren, is dicke bevonden tot 10 duymen, elcken duym is gepresen de somme van vijfthien guldens den duym, komt in het geheel de somme van 25-0-0
Item de vier grote ysers, te weten het vurckyser, de reyn, hals ende panne, is gepresen de somme van 15-0-0
Item het geloop met syne spillen, yserwerck, is saement gepresen 3-0-0
Item het rinckhout met syne blocken ende yserwerck, is gepresen 2-0-0
Item de steenkiste met syn decksels, tremingen, graenbacken ende toebehoorte, is gepresen 5-0-0
Item den yserbalck is gepresen de somme van 1-1-0
Item het pas met het fondel, elmstock, lichtriem, clom ende andere toebehoorte, is gepresen de somme van 2-3-0
Item den meelback met de gote met den back ende toebehoorte, is gepresen 1-10-0
Item voor de hoofden ende rollen, dienende om de steenen oppen te doen, is gepresen 0-10-0
Comt voor den kleynen meulen 60-4-0
Dit naervolgende is het stampwerck
Voor eerst ende alvooren de oliebanck, met alle haere yserwerck, is gepresen 20-0-0
Item 3 reenstijlen sijn gepresen 4-0-0
Item 4 ree met het yserwerck, is saement gepresen de somme van 5-0-0
Item 5 stampen met hunne reeblocken ende vuysten is saement gepresen 17-0-0
Item 2 heyen met de blocken ende toebehoorte, is saement gepresen 2-0-0
Item een schairbalckens met de schairkens ende vlegels ende scheijfkens ende yserwerck ende reepen, is gepresen de somme van 3-0-0
Item de tuymelhasse met de klincken, yserwerck ende pulmblocken, is gepresen 16-0-0
Item het staeckijser met de twee geloopen, spillen ende yserwerck, is gepresen de somme van 10-0-0
Stamparnas 84-0-0
Cleyne meulen 80-4-0
Het meulewerck de groote meulen 317-19-0
Totaal: 482-3-0
Aldus gedaen ter goeder trouwe, naer beste kennisse ende wetenschap ende op alles wel geledt, soo ick dese onderteecken.
Actum in Gendt desen veertienden augustus seventhienhondert dryensestigh.
(Getekend) Jooris Vispoel
(Kantlijn) Betaelt voor dese acte aen Jooris Vispoel, t'mynen laste £ 5-0-0 c(ouran)t m(emori)e
Bron: Rijksarchief Gent, Leeuwergem-Elene, nr. 63.
Transcriptie: Georges Rousseau, Woubrechtegem (1938-2022).
-----------------------------------
Tegenstand tegen de oprichting van de Stenen Molen van Elene (1760-1763)
Losse stukken.

Brief (in het Frans) aan de graaf van Cobentzl, minister. De graaf van Egmont is geen tegenstander van de oprichting van een nieuwe windmolen door de heer d'Heyne, in zo verre deze wordt opgericht op de plaats van de vorige, oude windmolen (dusin Leeuwergem). (s.d.)

De zes molens van de graaf van Egmont, in Zottegem en in Velzeke, hebben ten minste 3000 guldens gekost. Er zijn drie windmolens en drie watermolens. De heer van Leeuwergem-Elene wil nu op 150 roeden (831 m) van zijn twee watermolens, een nieuwe windmolen laten bouwen. De graaf van Egmont verzoekt om geen toelating te willen geven voor de oprichting van deze nieuwe molen. (s.d.)

Een stuk gezonden door de ontvanger van de graaf van Egmont, Van Melckebeke uit Borsbeke. De graaf vraagt om de banaliteit (de verplichting van de inwoners om hun graan te laten malen op de molens van de heer) te willen toestaan voor zijn zes molens in Velzeke, Strijpen, Godveerdegem, Breyvelde en Zottegem. Deze bedragen samen 1977 bunder. (s.d.)

Reflecties tot het stellen "verbal" tegen mijnheer d'Heyne.
"D'Heye seyt dat er maer één watermolen is op Elene, maer dat is abusif: over 10 ) 112 jaar bouwde hij een tweede watermolen ("dichte aen sijnen waetermolen"). Dit tot groot nadeel van de watermolens van Zottegem en van Velzeke. D'Hene seyt dat in den somer t'aeter manqueert, tot nadeel van zijn ingezetenen, die dan ergens anders terecht moeten. Dat hij enige zomers 10 tot 20 dagen zonder water is. Dat is zijn eigen "faut": terwijl zijn vader een grote quantiteijt van vijvers heeft gemaeckt en het waeter 5 à 6 mael opsplijdt (opstuwt). Ook de achtermolens (deze die verder stroomaf op de beek liggen) kunnen niet malen. Hij heeft deze geruïneert met zijn nieuwe vijvers. Hij wil nu de nieuwe windmolen op Elene laten stellen (dus dichter bij Zottegem en bij Velzeke) en "alsoo ontrent 3 quartiers huers vande plaetse alwaer den auden wintmolen op Leeuwergem heeft gestaen". (s.d.).
Bron: Rijksarchief Gent, Leeuwergem-Elene, nr. 73.
--------------------------------
Rekeningen voor de opbouw van de Stenen Molen te Elene

Rekening tussen Pieter d'Hane en Frans van Aelbrouck fs Judocus.

Bekostiging van de nieuw opgerichte cooren wint- en stampcotmeulen te Elene.
Frans van Aelbrouck heeft de windmolen opgebouwd volgens de prijzij van Jooris Vispoel, meulemaeker: 1045 £ 7 schellingen 6 groten courant (14 augustus 1763).
De roerende en draaiende werken belopen 482 £ 3 schellingen ten laste van de pachter.
De staende werken bedragen 563 £ schellingen 6 groten courant ten laste van de heer van Leewergem.
Voor de levering van 75700 steen à xvij schellingen het duijst.
Item levering van 3900 clompkens à 4 gulden het duijst.
Totaal 66-1-8.
Levering van olie voor 3-12-6.
De heer van Leeuwergem heeft uit zijn bossen enige bomen gelevert, die Aelbrouck heeft geemployeert aan de molen. Die zijn 87 £ 15 schellingen waard. (s.d.)

Frans van Aelbrouck is op 16 en 18 augustus 1760 de prochien rondt gegaen (Leeuwergem en Elene) omme de attestatien te nemen van de parochianen (hun akkoord te vragen).
Verder deed hij enkele rezien naar Aalst, Gent en Brussel.
Item, op 6 juli (1760) met een landmeter de afstand van de parochie van Oombergen tot aen den ouden molenberg te Leeuwerghem.
Bron: Rijksarchief Gent, Leeuwergem-Elene, nr. 73.
----------------------
Rekeningen aangaande de Stenen Molen van Elene (1761-1762)

Item gelevert aen mijnheer van Leeuwerghem, 74700 careel steenen met drij duijsent negen hondert clompen.
Item noch gelevert vijf potten lijsolie à ses st(uiver)s den pot 0-5-0
Item noch gelevert 18 potten lijsolie, prijs alvoren 0-18-0
Item noch gelevert 18 potten lijsolie, à 6 1/2 den pot 0-19-6
Item noch gelevert 4 potten van een alf pinte, ten prijse van 8 1/4 den pot 0-6-0
Item nog 18 potten à 8 stuivers den pot 1-4-0
Totaal: 3-12-6 (1761)

Ontfaen van jo(nckhee)r Pieter d'Hane, heere van Leeuwerghem, de somme van een hondert twee en tachentigh ponden gr(ooten) wis(selgelt), omme daer mede te betaelen de alreede begonnen ende de te maecken werken aen(den) nieuwe steenen coorenwintmolen te Elene.
Actum, 1 meije 1762
(Get.) F van Aelbrouck

Ontfaen van mynheer van Leeuwerghem, de somme van eenenvyftigh pnden drij schellinghen grooten wisselgelt, over ende ter causen alsvooren.
Actum 15 meye 1762
(get.) F van Aelbrouck

Ontfanghen bij mij ondergeschreven, agent en cour tot Brussel, van s(ieu)r Franciscus van Aelbrouck, betaelende voor ende in den naem van wijlen den heere Gaspar d'Heijne, heere van Leeuwerghem, Elene etca., de somme van tachentigh guldens, in voldoeninghe van mijne honnorairen ende verschotten, gedaen ende verdient in 't solliciteren van octroij, ten eijnde van erectie van eenen coren wintmolen onder de voors(eijde) heerelijckheijt van Leeuwerghem ende dat tot den 6en 7ber van desen loopenden jaere.
Actum, Brussel den 16 8ber 1761
(Get.) J Warnot

Ontfaen van mijnheer d'Haene de Leeuwerghem, den inhaut der voorenstaende, bij mij betaelde quittantie.

Actum 17 8ber 1761
(Get.) F Van Aelbrouck

Bron: Rijksarchief Gent, Leeuwergem-Elene, nr. 37
-------------------------
Uit het proces-verbaal van afbakening van de gemeente Elene, 1823:
"men bevindt te Elene een molen door de wind bewogen en dienende tot het malen van graan, en zaaiden (sic, lees: zaaden), dezen is toebehorende aan de heer graaf D'Hane de Steenhuyze te Gent. Van den gezegden eigendom geen huurcedel hebbende kunnen bekomen heeft de taksateur berichten ingewonnen, die naar overzien te hebben de schatting der molens in de omliggende vredegerechten Maria Horebeke en Oosterzele, hem die heeft doen schatten aan eene huurwaarde van fl. 180 waar op een derde voor herstel en onderhoud moet afgetrokken worden; blijft voor de zuivere opkomst fl. 120. Der bestaat ook een molen door het water gedreven gelijkkelijk aan de heer graaf D'Hane de Steenhuyze te Gent toebehorende, deze dient alleenlijk tot het malen van granen. Het is gelegen op eene beek welke weinig water oplevert en hem toelaat slechts eenige maandenper jaar te draaien. Gelijk bij hgebre aan huurcedel heeft de taksateur, naar daar over inlichtingen ingewonnen te hebben en in evenredigheid van veel andere molens, dien geschat aan een opbrengst van fl. 90, af wegens herstel en onderhoud een derde maakt voor zuivere jaarlijkse opkomst fl. 60.

Georges Souffreau, "Geschiedenis van de houten korenwindmolen te Leeuwergem (voor 1399-1677) en van de koren- en oliewatermolen (voor 1399-1960) en van de stenen koren- en oliewindmolen (1762-2013) te Elene", Woubrechtegem, 2013, 110 p.
Van de houten korenwindmolen die eens te Leeuwergem stond, is al sprake in het jaar 1399. Het is echter pas vanaf 1629 dat we, door de heerlijke rekeningen van Leeuwergem-Elene, meer over hem zullen te weten komen. Aangezien de windmolen in de maand oktober van het jaar 1677 afbrandde en daarna nooit meer werd heropgebouwd, eindigt daar onze beschrijving.
Van de koren- en oliewatermolen die te Elene op de Molenbeek stond, weten we heel wat meer. Er moet al heel vroeg een watermolen te Elene hebben bestaan, maar het is pas met de oprichting van een nieuwe watermolen tijdens het jaar 1642, dat we meer gegevens over hem konden verzamelen. Tot het einde van de achttiende eeuw zijn we over deze watermolen goed ingelicht. Nadien worden de bronnen schaarser. Tijdens het jaar 1718 werd aan de molen een stampkot aangebouwd en in 1739 werd zelfs octrooi bekomen om een tweede watermolen met stampkot te mogen oprichten. Wat ook gebeurde. Deze tweede watermolen werd wel al in het jaar 1762 weer afgebroken. De watermolen zou tot het jaar 1960 hebben gedraaid. Nadien werd de installatie verwijderd en de plaats werd omgebouwd tot een eetgelegenheid.
De stenen windmolen te Elene dateert van het jaar 1762. Aanvankelijk was in de molen ook een stampkot ingebouwd. Dat werd tussen 1803 en 1826 verwijderd, zodat nadien alleen nog graan werd gemalen. Dat duurde tot 1923. De stenen reus staat nog steeds op dezelfde plaats, maar is er er erg aan toe. Niettemin zou men het gevaarte willen restaureren. Wij hopen het beste voor de toekomst en hebben geprobeerd met dit boek ons steentje daartoe bij te dragen.
Het boek telt 110 bladzijden en is te verkrijgen aan de prijs van 10,00 €
Bestellingen
Georges L. Souffreau, Bosstraat 30, 9550 Woubrechtegem, tel. 053-627693, e-mail: gsouffreau @ telenet.be
Bank: IBAN BE37 8508 1209 6728 BIC SPAABE22
Port binnenland: 3,50 €
Nederlandse lezers gelieven te bestellen bij het Molencentrum te Roosendaal (johnverpaalen@home.nl)

(L. Smet), "Molens in de aktualiteit. Zottegem - Centrum Elene", Molenecho's, II, 1974, 1, p. 4, 6.
Naast de spoorwegberm aande Holleweg te Elene staat nog de ruïne van een stenen beltmolen uit 1762.
Met zijn afgebrokkelde pestelroeden en weggeteerde schoren biedt hij een desolate aanblik, een geknakte reus, een stomme getuige van lang vergane glorie.
Deuren en ramen liggen sinds jaren op de grond verspreid, een uitnodiging voor ongenodigden...
Nog te redden?

Literatuur

Archieven
- Stadsarchief Gent, Vreemde Steden nr 60 (11 documenten over de watermolen en de windmolen van Elene)
- Rijksarchief Gent, Inv. 92. Gemeente Leeuwergem-Elene, Oud Archief, nrs:
- 58. Octrooi voor de oprichting van een watermolen in Elene door de watergraaf van Vlaanderen in Elene, voor Valencijn de Lannoy, heer van Leeuwergem en Elene (op perkament), 26.04.1643, en bijhorende stukken, 1643, 1 omslag.
- 61. Pachtcontracten van de graanwatermolen in Elene, 1671, 1685, 1691, 1711, 1717, 1718, 1727, 1743, 1671-1743, 8 stukken.
- 63. Prijzijen van de graanwatermolen in Elene, 1685, 1712 en van de graanwindmolen in Elene, 1763, 3 stukken.
- 66. Pachtcontract en prijzij van van de graanwatermolen in Elene, 1714, 2 stukken.
- 67. Afrekening tussen de heer van Leeuwergem en Elene en de pachter van de graanwatermolen in Elene, 1714, 1 katern.
- 73. Stukken betreffende de oprichting van een windmolen in Elene, 1761, 1 omslag.
- 74. Octrooi van keizerin Maria Theresia op vraag van Pieter Emanuel Joseph d'Hane voor de oprichting van een windmolen in Elene, 25.02.1762 (op perkament), 1762, 1 stuk.
- 75. Aannemingscontract voor de bouw van een baksteenoven in Leeuwergem, 1763, 1 stuk.
- 76. Pachtcontract van de windmolen in Elene, 1785, 1 stuk.
- 77. Prijzij van de goederen die toebehoren aan Pieter Emanuel d'Hane, heer van Leeuwergem en Elene, 1786, 1 katern.
- 78. Twee plattegronden van eigendommen van de heer van Leeuwergem en Elene, zonder datum (einde 18de eeuw). Topografische historische atlas, nr. 1621, 1621, 2 stukken.
- 79. Pachtcontract van het neerhof, de watermolen, de stenen windmolen met zijn stampkot in Elene, 1791, 1 katern.
- 80. Lijst van de ontvangst van tarwe en rogge in Leeuwergem en Elene, jaar IV, 1795-1796, 1 stuk.
142. Rekeningen van de pachter van de watermolen in Elene met bewijsstukken, 1704-1707 en 1707-1709, 1 omslag.

Gedrukte bronnen
- Gazette van Gend, 6, 13 en 16 juni 1791.

Werken
- Georges Souffreau, "Geschiedenis van de houten korenwindmolen te Leeuwergem (voor 1399-1677) en van de koren- en oliewatermolen (voor 1399-1960) en van de stenen koren- en oliewindmolen (1762-2013) te Elene", Woubrechtegem, 2013, 110 p.
- F.I.J. Gerard, "Histoire des Anciennes Seigneuries de Leeuwergem & d'Elene", Gent, Impr. & Lith. de T & D Hemelsoet, 1853.
- (L. Smet), "Molens in de aktualiteit. Zottegem - Centrum Elene", Molenecho's, jg. 2, 1974, 1, p. 4, 6.
- Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985.
- Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25).
- A.J. Soetaert, "Elene door de eeuwen heen", Zottegem, 1978, 90 p.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962).
- Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-E", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1998.

Mailberichten
- Georges Souffreau (Woubrechtegem), aan Lieven Denewet, 20.03.2013, 05.04.2013.
- Lieven Denewet (Hooglede) aan Sylvan Deseure, eigenaar van de Tarandusmolen in Dikkelvenne, 04.04.2023.