De molens van Weerde  stonden aan weerskànten van de Zenne. Ze verwisselden  meermaals van eigenaar, zooals blijken zal, en beheerschten den loop der rivier.

Die molens waren een leengoed van de Hertogen van Brabant. We zien in een akte van Jan, bij Gods gratie Hertog van Lothrin­gen, Brabant  en Limburg, hoe hij  den  verkoop  van den molen goedkeurt.  Dit  geschiedde  voor de getuigen  jan heer van Kuc, jan Sertout heer van Berlaer, ridder s, fan zoon van Alexander en vele anderen. Wouter van Hollaken getuigt dat hij den molen ver­kocht  heeft aan Daniel van Bouchout, ridder  en borggraaf  van Brabant en aan Boudewijn van Echove zoon van wijlen  Geeraart van Echoven, ridder: molen gestaan bij WEERDE, en in leen ge­houden van den Hertog.Daarenboven, en dit zal gevolgen hebben naderhand, de nieuwe eigenaars krijgen het voorrecht eene sluis (sclusiam) te maken en ze mogen een molen bouwen aan beide zij­ den van de Zenne, volgens  hun beliefte en tot  hun beste voor­ deel ; ze krijgen het  vischrecht  van aan den molen  tot aan de plaats gewoonlijk genoemd Paridaans Werc (?). Gedaan in Maart 1297.

Naderhand werd de familie Bouchout  alleen eigenares van den molen en in  1360 schenkt Jan Wijtvliet al zijn rechten aan de abdij van Grimbergen. Daar deze brief allerlei namen bevat die onze streek aanbelangen, geven wij hem in zijn geheel.

"Wij, WENCESLAUS van Bynhoem (Bohemen), bider gracien van Goede, Hertoghe van Lutsenbourch, van Lotterike, van Brabant ende van Lymbourch ende johanne vanden selven landen  hertoghinne ende mercgravinne des hey­lichs Ryc maken cont allen lieden die nu sijn ende namaels wesen s len dat comen vore ons siln een Religieus prelaet, onse lieve ende gheminde heer Godevaert Abt vanden cloester van Grymbergen vander ordene van Premanstreil vanden blsscopdomme van Camerlke, ende oec tghemeyne convent vander selver stede, ende hebben wale ende wetteleec met haren ghereden goeden jegben ons vercreghen, te haers vorseits cloesters behoef, alseiken moelene alse ghe­ leghen sljn te WERDE metter sluysen, metten renten, metter vysscheryen en­ de met alden rechten dat daer toe behorende es, ghelijc ons die vors. goede ane verstorven zijn ende verschenen (?) van onsen Heren Oem, Herenjan Wijtfliet , Here van Blaesvelt, In alder vormen ende  mannieren datse de voerscr. Here Jan Wytfliet houdende was te !ene vanden bere van Bouchout, van welke vor­ scb. goeden wl kinnen ende lien (belijden) dat ons van den vors. Abdt ende van den conven te ghemeynleec te vollen  ghenoech  ghedaen is ende  gheheleec vergouden ende hebben hirenboven wy Hertoghe ende Hertoghlnne vors. vor ons, vore  onse  ore (erfgenamen) ende vore onse naecomellnghe gheloeft ende gheloven in goeden  trouwen, met desen jeghenwerdlgh en brleve, den vorschr. Abdt ende convent hen ende  haren nacomelinghen, die ten tyde Abdt ende  con­ vent lndenvors. doestere ziin selen, dat  voreghenoemde  goet, molen, slusen, renten  ende  met allen  ha ren rechten  ende toebeltorten doen te vereyghene, soe dat hare eyghene  goede  voert  a ne erfleec ende ewellke bilven  moeghen  ende dat gheloeven wl hen te warandeerne ende  daer af te welken  daghen warani te zine, ende daer  lnne  te houdene paysleec ende vredeleec alse  In haren eyghen goeden , leghen  yeghewelken die hen daeraf  ane spreken mochte  In eneghervoe­ ghen, ende  omdat wl Hertoghe ende Hertoghlnne voers. willen  ende begheren overmld ts onste   (jonste) ende meneghe  vrlendeleechelt  die  ons  die  vorschr. Abdt ende convent ghedaen hebben  ende  noch  namaels doen moeghen dat  hen die voregen. goeden  bliven ende  hare  nacomelinghen vortane meer  van alle sa­ ken ende exactlen  vrlleec vereyghent ende  om me dat  wlse  oec daer  inne  In die voeghen hier vore ghel oeft hebben, te houdene, soe hebben wii In kinnessen der waerheit onse  zeghele ane dese  Ietteren doen  hanghen ende bidden voert ende versueken onsen lieven ende  gheminde manne Heer Jannebere van Bouchout, daer men dit voerschr. goet af te lene hout,  dat  hllt  hen  vereyghenen wille ghe­ llic als vorscbreven es, ende  omme de meere zekerhelt daer af te doene zlnen zeghele metten  onsen  ane dese  letteren  hanghen wille.  Ende  ie  jan here van Bouchout overmids de vriendeleec bede ende tverzuec van ruinen lieven ende gheduchteghen Heren ende Vrouwen  den Hertoghe ende Hertogbinnen voirg., soehebbe ie mlnen lieven ende g heminden Abdt ende den conven te vanden Cloes­tere van Grymberghen vorser. hen ende  hare nacomellnghen die ten tlde Abdt ende convent inden  vorschr. doester  ziln selen, dat voregen. goet, Moelene, slusen, renten ende  met allen  haren  rechte ende  toebellorten ghellic ment  van mij Janne  here van  Boeeliout houdende was te  Iene ende  gheliic  Ie oee met an­ deren minen  goeden  voert  ben  houdende te lene  van onsen  lieven Here  ende Vrouwen vuerschreven , by harewille eonsente ende toedoene vereyghent om me voertane  eweleec des vorschr. cloesters eighen  goet  te  zlne  ende  te bliven, In alder vormen  dat  voersproken es.  Ende  dit  es ghesciet inder  yeghewordlcheit mljnre mannen  van lene  hier onder bescreven, dits te wetene Loenies van We­senbeke, Henrix vander Brugghem van Saventhem, ReynPers van Hersbrug­ghen ende Lauwereys van Liedekerke. Ende es daer toe gesciet al dat  in alsuilken sa,ke sculdich es  te gesciene, éllle argeliste ende  cavilla tie  uteghescede In alle saken. Ende om me dat dit aldus g hesciet es, soe hebbe Ie  fanherevan Bone­ hout overmids heede  ende verzuecs wille ons liefs Heren  ende  Vrouwen vor­ sereven min en zeghel  metten harendesen  letteren ane ghehangen, end e bldde vort ende versueke minen vorser. man nen dat si  ha re zeghele metten  mlnen hhir aneoec hanghen willen. Ende wl Loenijs van Wesenbeke, Henric vander Brug­ ghe van Saventhem, Reyneer van Heysbrugghen ende Lauwereys van Liede­kerke, overmids de vrlendelike bede  ons liefs Heren Jàns des heren van Boee­ hout soe hebben wi alse si ne mannen van lene onse zeghele metten sinen desen letteren a ne ghehanghen. Ghedaen inden  jaren ons  Heren  M°CCC en tsestlch {1360).

De abt Godevaart, vermeld in bovenstaanden brief, was Godevaart de Vos. (1)

Op 22 April 1365 geeft Jan van Boec.hout «ende Borchgrave van Bruecele  » nog een afzonderlijken  brief tot  bevestiging  van voorgaande schenking.Hier wordt nog eens uitdrukkelijk gezegd:

« dat wi hebben ghegheven onsen lieven ende gheminden in Goede, reil· gleusen  v riend en Godeve rde biden ghedoeghe ons  Heren Abdt des ciaesters va n Grymberghen ende den con vente... de moelene te Werde metten gronde, de husinghe daer toe behorende ende de sluse met allen den rech te dat daer toe behorende es... ». Ze zullen  het in eigendom bezitten en de tienden heffen

« alse in haren eyghenen goeden op al selkene vorwaerde dat bi haer tiende inde prochie van Werde, alsoverreden  Abdt ende convente vorser. toe beho­ rende es, behoudeleee altoes tsprochiaens  rechte, hebben ende behouden selen alsoe Janghe alse wl leeven  ende soe welken  tiit dat wi bider wille ons Heren slin comende van live ter doet... "

Op 20 October 1369 geven «Godevert van Sinte Gorix ende jan gheheten Clutinc,  zone Reineers Clutings, scepene van Brue­ sele » nog eens een brief  over dezelfde gift  " van den moelene alse gheleghen siin te Werde metter slusen, renten, metten vys­ scheryen enz... »  Nu wordt genoemd!: «Roelove nu ter tiit abdt vanden vorsereven cloester van Grymberghen »  Dat was Roelof van Buysingen.

Ondanks al die plechtige brièven, schijnt het toch dat de be­twistingen nopens zekere rechten niet achterbleven en moest de abdij  uitzien naar verdere  bevestigingen. We zien dan ook dat Hertog Antoon er voor zorgt, in 't jaar 1410.

"ANTHONIS, bider gratie Goeds, Hertoghe van Lot h rlnge, van Brabant ende van Lymborch, ma rcgreve des heylichs Rycx, allen den ghenen die dese letteren zelen sien , die nu ziin of namaels wesen selen, saluut. Wij hebben ont­ faen die oetmoedeghe suppll'catie des Religlosen Abts en Convents ons Gods­ huus ende cloesters van Grymberghen, inhoudende hoe si in tiden v oerleden verereghen ende eochten aen wilen onsen lieven Here ende Oem die Hertoghe Wenceslazts ende onse lieve vrouwe ende moeye Vrouwe ]oanne Her toghe ende Hertoghinne van Luttemboreh ende van Brabant , diere ziel en God ghenedich zy, die waetermoelen gheleghen tot WERDE, metter slusen ende den rechten daer  toebehorende, di e hen aengevallen ende aneghesto rven was van wilen heren janne Wijf/iet , herevan Blaesvelt , mids dat hl bastard was, diese te I ene hielt van wilenden heer van Boeehout ende die welke hl o nsen Goidshuse vor­ sereven bi wille ende eonsen ts ons Oems en moeyene vorser. vore sijn mannen va n leen vereyghent hadde, al so ons die vorser. Religieuse Abdt ende Convent ons Goidshuus vorser. claerllc hebben doen blik en bi d es selfs ons Oems ende moyen brieven die op ghemaect daer af d'inhouden hier na volghet van woerde te woerde. » (Hier volgt de tekst van voorgaande akte. Dan vervolgt de brief van Hertog Antoon) :

"Die welke watermoelen metter slusen enden  anderen rechten daer toe behorende onse ghemindePetrus de Coker, onlanx Ónse Rentmeester ons lants van Over-Sinne bi wet"n ende bevele onser gheminder ende ghetrouwer luden van onsen Rentmeester in onsen handen gheset heeft, overmids da t zi j niet we­ tende vanden vorser. brieven,  vonden bi brieven ons voervadren , wilen Her­ toghe Jans selegher  ghedink enlssen , e even  op Sint-Stevens  dach  in t jaer M°CCC° ende  sesse ghescreven ende  andere brieven  in enen  ouden  register lig­ gende in onsecamere van  rekeningen, dat die sel ve Hertoghe Jan gheheven had­ de in gherechte wissel  om die  helft  vander  watermoelen van WEERDE vorser. die Boudens was vanden Eechove, sone wilen  Heren  Gerards vanden  Eechove, ridders, die  grute ( I ) ende al dat recht vander grut en va n  onser stad  vanden Bosch (2) in allen  den  rechte dat  die  vorser. Hertoghe Jan  daer  houdende was over  vijftich   pont   tsiaers, daer   hi vanden  voren  op  hadde  LXI lib.  siaers, te leene vanden selven  Hertoghe buten den wissel, inder maniere dat verclaert es indes vorser. Hertoghe J ans  brieve, !welke hen aengesien  de gelegen t heit der saken  vorser. ende  dat  si des sint den  vorser. coepe ende vercr ighen altoes in vredeliker  possessien gheweest hebb en . toter tijt dat si  in onse  vorser. ha nden gheweest  heeft,  te groter scaden ende  achterdeele cornt ende noch  meer  doen soude, op dat  si daer  op bi ons niet  vorsien  en worden van remedien. Daer om si ons oetmodelic ghebeden hebben, waer om  wi die  niet en willen  dat  yema n bi onsen  toedoene ghescadicht si sonde r reden, maer  begeren eneyegellke daer af te verhuden ende sonderlinghe de religieusen Abdt  ende  convent ons  Go ids­ huus ende cl oesters van Grymberghen vorser. , ghemerct de  ghescienisse ende gelegentheyt der  saken vorser. den  se!ven  religieusen Abdt  ende  convent, ghe­ consenteert ende  ghewillecort h ebben, consenteren ende  willeeoren met desen brieve vor ons, onse  oere  ene naco melinghe   Hertoghe ende Hertoghinne van Brabant, dat si der  moelen,  m etten   toebeboerten  vorser.,  ewelijc erflee encte emmermeer   besitten , hantplichten  ende  gebru ken, ende  horen  eyghen en wille selen moghen   doen, na inhouden der  vorser. brieven  ons  Oems  ende  Moeyen vorser., die  welke  wil  alsoe verrealstin ons  es gheconfirmeert, gheratificeert ende gheappr obeer t hebben. ende met desen  jeghenwordighen  brieven  confir­ meeren  ratificeeren  ende  approbeeren, ontbiedende daer  om ende  bevelende onsen lucten van onseReken (kamer?), onsen rentmeester general van Brabant, onsen R ent meester ons  vorscr. lants van  Over Senne, ende allen  onsen  ande­ ren rentmeesters,  offici ers  ende  ambilchtens, die  nu siin ende  namaels comen selen,  ende  eiken  van hen  sonderlighe ende samentlic diet aengaen mach, dat si die Religieuse Abdl ende  convent ons  Goidshu us va n Grimbergen vorser. la­ ten  ende  doen  paiselic,  raslelie   e n de   vredelic ghebr u ken  dier   watermoelen gheleghen  te  Weerde, metter  slusen ende  alle  den rechten baten  ende   profiten daer  toebehoorende, de  hand  daeraf  lichtende van onsen weghen, sonder hen daer  in  enieh   letsel . stret of moeysel te doen,  nu of in toecamende tid en , in enegher manieren, want ons dat  gen uecht  ende  willen  dat alsoe  ghedaen si, niet wederstaende en ighe anderen  bevele of gh ebode daer jeghen  wesende ende al­len anderen horen recht. Ende om me dat wi willen  dat  o nse consent e nde oct roy op de sake vorsereven  vast  ende   ghestade ghehouden siin  moeghen, ewelec ende emmermeer  onverbrekelic, soe  hebben wl onsen seghel aen  desen  brief doen hanghe11. Ghegeven in onse stad  van  Bruessele den  XIX dach van Janua­rio int jaer ons Heren M°CCCC 0 ende thien. (29 Januari 1410)  - (Cart 11. fol. 115).

De Hertog had dus klaar gesproken: de molen met de sluis op de Zenne met al de rechten er aan verbonden waren eigendom der abdij.  Weldra echter kwam  er weer betwisting aangaande de eigenlijke rechten van de sluis ; en hier  hebben we een brief  die ons de manier  van rechtsonderzoek en uitspraak  voorstelt. Deze brief is in het Cartularium door eene andere hand geschreven ; hii bevat allerlei rechtstermen  en ook gebruiken die een licht werpen op dien tijd.

« Wij, jan van Wynge, rentmeester  generael van Brabant, doencontallen luyden die dese letteren selen sien oft horen lesen, dat comen is voir  ons die  eerwerdige Vader in Gode Mijnheerde Abdt  des  ciaesters  ende  Goidshuus van Grymbergen, hem zeer beclagende ende beeroenende van des voorscr. Goidshuus wegen, over  tgemeyn  Ambacht   vanden  sceeplieden   van Bruesele,  van den grooten  onrechte ende ongelijcke dat zij hem dagelix doende sijn ende enen langen tijdt ghedaen  hebben, Als dat zij met haren scepen varende ende keerende biden (?) te Werde doer de sluyse, sonder dair af willen te gheven dat hij ende zijn Goidshuus voirscr. altoes daeraf  gehad!  hebben  tot  hier  toe,  Biddende dair omme ende versuekende  om Goidswille ende van rechtswegen, dat wij Rentmeester vorser., van mijns  genediehts Heren  wegen, hemdair af ene waerheyt ende besueck wouden  doen ter plaetsen daert be­ hoerende, ende  de sceplieden van Bruasele  vorser. alsoe in dien hebben  dat sij  ter plaetsen  comen  wouden  om  te aenhoeren de waerheyt,op des gheens cost die int ongelijc vonden worde, ende daer doen  gebyeden  inde praebiekerken daert  beboerde alle die ouderen  van dair  ontrent  op enen ghenoemden dach aldaer  te zij­ ne, om van hen te wetene wat  sij dair  af gesien hadden ende ge­ hoert,·ende wat men dagelijx gesien hadde gheven van eiken scepe opwert of nederwert varende. Welc dage gheordinert werdt daer te zijne  bij versuecke van mijnen Heer den Abdt  voirscr. Also dat wij rentmeester  voirscr. ten voirscr. dage met sesse erfgenoefen ende twe gheswoernen maleslagers die waerheyt aldaer besaten ende vraeghden  den Abdt  voirscr., om dat geestelijc persoen wa­ re,  wije voir  de costen  van zinen wegen spreken  soude. Ende hij seyde Carteel de Rijck die dat dede. Ende deden doen metten yer­ sten zwer(;!n eenen man ten heiligen, na tversueck  des Abdts voir­ scr .. Op dwelc  Johannes Daneels,  inden name  vanden  voirscr. sceplieden   calengie  deden, om dat  die  selve  man dat XIlle deel vanden scorfmolen hadde daer hij \siaers enen gulden af gaf. Doen vraegden wij Johannes voirscr. of hij partije maken  woude, wije dan voir de costen  spreken soude. Ende hij seyde jan Scoup, die dat dede. Op dwelc  die  Abdt  voirscr. van sijnen wegen ende Jo­ hannes Daneels  vander sceplieden  wegen elc ene cedele overgaf hoe zij die perscene ghehoert  wouden  hebben. Ende alsoe hoerde men voert nog tot XXI p rsoenen toe, daer af die meeste deel met­ ten yersten  man tuyghden ene  namen op,haren  eedt, inden ma­ nieren  dat de waerheyt inne houdt  ende hier na gesereven staet. Te  weten, als scepe van opwert ende  nederwert  varen  doer die sluyse te Werde, hebben gepleghen te gheven, van over XL jaren des hem wel ghedinct, van eiken be,cker die broot int cep hadde, een broovalsulc alse te Mechelen weert voerden, ende al en was die sluysmeester dair niet nochtan lyetmen den•sluysmeester zijn broot ende heeft dat broot  meer geheeten sluysbroot dan stryt­ broot. Ende dat heeft die selve ierste man wel XX jaer Janc selve geheven,maer weder .dat van rechte was of en was, des en weet hij niet,anders dan dat hijt gesyen heeft, Item op gerechte sluysdage te weten des maendaegs, des goendaegs ende des vryendaegs, heeft hij die sluyse zien treeken vanden noenen totten vespertijd, ende gaven tvoerscr. broot die nederwert voeren, ende die opwert voe­ ren en gaven nyet bynnen dien drye dagen ten tijde voirscr.. Ende alse enige scepe buyten dien tyde voirscr. quamen om te lydene (I), zo plagen zij des molders  moet (2) dair  af te hebbene.  Item op ongerechte dage, als dwaler so groot is dat die sluyse niet inne en staet, dat een scep van boven nederwert comende gegeven heeft een acht schellync broot ende van onderopweert varende geladetl, IIIJ  tornoyse, ende een ijdel scep IJ tornoyse. Item dat hij van enen aelscepe (3) alse buyten tidts quam, genomen heeft drie placken, ende op gerechte dagen, bynnen tyds,en gaven zij niet. Item van­ den mosselscepen plagen zij te gevene, op ongerechte dage, een mande mosselen ende als hem de mosselen nyet en genuechden so gave zij daer vore een placke of liJ tornoyse.Item als dmerscip (4) quamop Sinxendage of op ongerechte dage· , buytewtyds, soplach de sluysmeester daer af te hebbene ene pot wijns,  maer  oft alle dese poynte vorser: van rechte zijn of en sijn, dat en wete zij niet. Item dat d' Abdt  vorser. die voirscr.  sluyse  sculdich is te doen treeken op te dage ende tijde voirscr., weder daer scepe comen oft en doen, ende comen daer scepe so:heeft hij daer af den loon voir­ scr. ende en comen daer negheene so en heeft hij niet. Welke waer­ heyt gehoirt  ende gesloten was den XXVII ste dach van Junio int jaer XIIIJC  ende XXIIJ  ende beseghelt met onsen zeghele, rent­ meester voirscr. ende vier erfgenoeten.Ende bynnen XIliJ nachte daer nae beyden partyen dach gedaen wert te Bruessele opt Broot­ huus, dat was opten XIste dach van Julio voer den noene om de voirscr. - waerheyt op te brekene  ende t' aenhoren : dwelc aldus geschiede te voirscr. dage. Op welc jan de Froye des vonnessen gemaent was na inhoudt  der waerheyt  voirscr.  daer op hij  hem beriet, ende weder inne comende hij  wijsde met vollen gevolgen dat hijs  op dien  tijt niet  wijs en ware  ende zette dat uut  XIII] nachte. Welke XIII] nacht overleden, te wet-en den XXV sten dach van Julio  int  jaer voirscr. Jan de Froye voirscr.  verrnaent werdt van onse rentmeester voirscr., Opdwelc hij  hem beriedt endebe­ raden zijnde, wi.fsde met vollen gevolge van sinen medegesellen, ten wetene den erfgeneeten hier na besereven : ierst Wouter van der Noot,  Peter Pl.penpoy, Weyen de Mol,  Godevert Mennen, Sy­ mon van Ophem , jan van Diedegem,   Amelric  Was, Henric Hert­ tewijc, Ghiisbrecht   Taye,  Henric  Meren, Henric  Taye,  Gielis de Zwertere, jan  vander Noot,  Wouter  sone  Claes van Batenborch, jan vanden Dale, Peter vander Bèken, jan Kuypens (?), Lambreekt de Costere,  jan de Donckere,  Heyne  van Dorpe,  Oste de Greve, Claes de Gruytere ende Conze/is Lembrecht,  gesworen molensle­ gere. Dat dAbdt ende Ooidshuus van Orymberghen voirscr.  be­ houden selen hare possessye sceplieden haer drye dage na inhoudt der waerheyt voirscr. ende gestade bliven sal ende wel gehouden. Soe hebben wij Rentmeester voirscr. metten vairgenoemden erf· genoeten desen brief bezegelt elc onser met sijnen properen zegel. In kynnessen der waerheyt. Dit was gedaen op den XXV sten dach van Julio int  jaer ons Heren doe men screef dusent  vier hondert ende vierentwyntich.»

Tijdens het bestuur van Philipsden Goede,was de schaarseh­ te aan graan erg nijpend,  vandaar dan ook dat de Magistraat der stad  Brussel verbood  het  graan buiten Brabant  te  voeren. De Hertog en ook de Magistraat  van Brussel legden aan den meier van Zemst, Daniel  Hobosch, en de schepenen Renier Lauwers en jan de Drossate,  de verplichting op het graan en het meel dat in den molen  van Weerde lag, op veilige  plaats te brengen om het later aan lagen prijs  te verkoopen aan de bevolking. Die  verplich­ ting werd niet nageleefd : de Mechelaars die het hard te v rduren hadden in dien tijd van hongersnood, kwamen 's nachts het graan weghalen uit den molen. Meier  en schepenen werden gestraft om hunne  nalatigheid en moesten bedevaarten doen· naar Rome of Milaan; doch konden daaraan ontsnappen d.oor het betalen van 10 öf 20 florijnen. De mulder zelf werd ook gestraft omdat hij het graan afgegeven had. Zoo verhaalt A. Wauters in« Histoire des Environs  de Bruxelles ».

Eene randnota naast de kopij  van een brief in het archief verklaart  dat de molen van Weerde verkocht werd ten tijde van abt van Wayenbergh. Inderdaad  een bulla van Paus Leo X gaf aan de abdij  toelating om allerlei goederen te verkoopen, en in  't bi­ zonder worden de molen en het viscbrecht  te Weerde genoemd. De verkoopakte is niet in het archief.  Volgens  A. Wauters (op. cit)kocht de stad Brusselden molen, die toen verhuurd werd tegen 96 mudde graan en 96 ponden was.

In 1360 kwam de molen in het bezit van de abdij van Grim­bergen als haar eigen goed. Jan Wijtfliet, heer van Blaasveld en oom van hertoginJohanne, echtgenote van Wenceslaus van Bohe­men, hertog van Brabant, had de molen in leen van Jan, heer van Bouchout en later burggraaf  van Brussel. Met de instemming en de goedkeuring van de hertog verkocht  heer Jan hem met de slui­ze, het visrecht en al de andere rechten aan Godevaart de Vos (1358 /60-1367) en het convent van zijn abdij en al hun opvol­gers. De brief van verkoop werd bezegeld door de hertog en Jan van Bouchout, alsook  door de opgeroepene vazalen Loenijs van Wesenbeke, Henric van der Brugghe van Saventhem, Reinier van Reysbrugghen en Lauwereys van Liedekerke, laten van de heer van Bouchout.

Enkele jaren na zijn  aanstelling tot abt richtte Gielis van Bouchout (1400-1416) een schrijven aan Anthonis, hertog van Brabant, waarin  hij hem  verzocht het  recht  van  de abdij op de molen van Weerde te willen bevestigen. Steunend  op de brieven van zijn voorganger Jan I willigde de hertog de wens van de abdij in, confirmeerde op 19  januari 1410 haar bezittingsrecht  en spoorde de rentmeesters, officieren  en ambachten aan  het recht van de religieuzen  te doen eerbied igen.

Niettegenstaande de onvoorwaardelijke steun van de herto­gen moest de abdij soms hard strijden voor het behoud van haar bezit. In die tijd stond gelukkig aan hoofd een moedige abt, Cornelius de Kempeneer (1416/17-1446), die steeds krachtdadig optrad wanneer het ging over de verdediging van de belangen van zijn huis. Zo trekt hij een zekere dag in 1424 persoonlijk naar Brussel en maakt bij de rentmeester-generaal, Jan van Winge zijn beklag over 'het groot  onrecht en het ongelijk' dat het gemene ambacht van de schippers van Brussel, door het miskennen van het tolrecht van de sluiswachter van Weerde, "hem dagelijks doende  zijn en lange tijd gedaan hebben". Hij verzoekt de rent­meester scheepsliedenvan Brussel naar Weerde te sturen, om zich daar ter plaatse te verzekeren van het onrecht dat de abdij wordt aangedaan. Bejaarde mensen zullen in hun tegenwoordigheid getuigenis kunnen afleggen aan de onduldbare houding van de schippers van Brussel, wanneer zij door  de sluis varen.

Op 27 juni 1424 trok Jan vanWingemet zes "erfgenoten" en twee  gezworene "molenslagers" naar  de afgesproken plaats, en ondervroeg er niet minder dan vierentwintig getuigen, van wie de meesten onder ede stonden. Naar hun zeggen, en somm igen h ad­den veertig jaar ondervinding, gaf iedere bakker die brood ver­voerde, een brood dat sluisbrood werd genoemd voor de sluis­wachter, zelfs wanneer deze niet persoonlijk de sluis opende. De getuigen konden evenwel niet verzekeren dat  de sluiswachter 'recht' had op dit brood. Maar die belasting  gold alleen voor de gewone sluisdagen, namelijk op maandag, woensdag en vrijdag, dagen waarop de sluiswachter verplicht was op zijn post te zijn of een ander in zijn plaats aan te stellen. Zijn werk liep van 's mid­dags tot de vespertijd. Wilde een schipper op een niet-normale dag doorvaren, dan moest hij voorafgaandelijk aan de molenaar toela­ ting vragen. Voer hij die dag neerwaarts, dan gaf hij aan de sluiswachter een brood van acht schellingen; voer hij opwaarts dan betaalde hij vier tourooisen voor een geladen schip en twee tourooisen wanneer hij onbevracht voer. De schippers met een palingschuit (aalschip) betaalden buiten de vastgestelde dagen drie kleine koperen muntstukken (plakken); op de gewone dagenmerci geen tol van hen geëist. Voor de doorvaart van een mosselschuit op de vaste dagen kreeg de sluiswachter een mand mosselen; nam hij deze niet aan, dan kreeg hij een plak of drie tourooisen in de plaats. Was een schip met allerhande koopwaren geladen, dan gaven de schippers op Pinksteren of op niet-vastgestelde dagen een pot wijn. Maar ook hier konden de getuigen niet  zeggen of de sluiswachter daar recht op had. Volgens de getuigen had ook de abt zekere verplichtingen. Hij moest er namelijk voor zorgen dat de sluiswachter op de vastgestelde dagen steeds op zijn post was, hoewel deze op de dagen dat er geen schepen doorvoeren niet werd vergoed.